Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nce Karadeniz’de 1100 kilometrelik alandan toplanan tortu örneklerindeki tahlillerde, 10 farklı toksik metal izine rastlanıldı. Deniz tabanında en fazla kirlilik yükü oluşturan ağır metallerin ise bakır, kurşun, arsenik ve çinko olduğu tespit edildi. En fazla kurşun ve bakır oranı Trabzon’un Sürmene ilçesinde, en fazla arsenik oranı da Ordu kıyılarında belirlendi.
KTÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nden bilim insanları, Karadeniz’e kıyısı olan Sakarya ve Artvin ortası 11 ili kapsayan 1100 kilometrelik kıyı şeridi boyunca deniz tabanından tortu örnekleri topladı. 31 başka istasyondan alınan örneklerdeki kimyasal tahlillerde; 10 farklı toksik metal izlerine rastlanıldı. Deniz tabanında en fazla kirlilik yükü oluşturan ağır metallerin ise bakır, kurşun, arsenik ve çinko olduğu tespit edildi. En fazla kurşun ve bakır oranı Trabzon’un Sürmene ilçesinde, en fazla arsenik oranı da Ordu kıyılarında belirlendi. Araştırmada, canlıyla temas etmesi halinde ziyanlı tesiri bulunan bakır, kurşun, çinko, nikel, kobalt, arsenik, stronsiyum, vanadyum, lantan ve alüminyumdan oluşan 10 toksik metal tipinden bakır ve kurşunun birikiminin limitlerin üstünde, arsenik ve çinkonun limitlere yakın olduğu saptandı.
Sürmene’de bakır, kurşun ve çinko; Ordu’da arsenik
Araştırmaya nazaran, litre başına en fazla bakır oranı; 170 miligram ile Sürmene’de, 162 miligram ile Ordu’da, 135 miligram ile Artvin’in Hopa ilçe kıyısında tespit edildi. Toksik metal tiplerinden kurşun ise en fazla 62 miligramla Sürmene, 56 miligramla Hopa ve 54 miligramla Düzce’nin Akçakoca ilçesi kıyılarında belirlendi. En fazla kirlilik yükü oluşturan metallerden çinko ise 160 miligramla Sürmene, 150 miligramla Ordu kıyılarında görülürken, zehirleyici tesiri bulunan arsenik de en fazla 28 miligram ile Ordu ile yakın ilçe kıyılarında görüldü.
Doğu Karadeniz kıyılarında metal yükü daha fazla
Araştırma sonuçlarında Doğu Karadeniz kıyılarındaki ağır metal yükünün, Orta ve Batı Karadeniz’e nazaran daha fazla olduğu belirtildi. Bölgeler dağılımında ise Zonguldak ile Samsun ortasında nikel ve kobalt, Ordu etrafında arsenik ve bakır, Artvin ile Rize ortasında yüksek oranda bakır, kurşun, çinko ve arsenik; Hopa kıyısının da alüminyum, kurşun ve bakır yüklü olduğu ortaya çıktı.
“Bakır ve kurşun limitlerin üstünde”
KTÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nde misyonlu Doç. Dr. Koray Özşeker, 11 ili kapsayan araştırmaları ile ilgili “Karadeniz bölgesinin 1100 kilometrelik kıyı şeridinin tamamını çalıştık. 31 istasyon belirledik ve Doğu, Batı ve Orta Karadeniz olarak 3 kısımda inceledik. Tespit ettiğimiz sonuçlar, daha evvel yapılan bölgesel çalışmaların sonuçlarıyla benzerlik gösteriyor. Bu da, ağır metal açısından daha evvel kirlilik ögeleri devam ediyor manasına gelir. Bilgileri kirlilik indekslerine nazaran yorumladık ve buna nazaran bakır ve kurşun toksik metallerinin limitlerin üzerinde olduğunu tespit ettik. Arsenik ve çinko için de limite yakın olduğunu ve limit üstüne artış gösterebileceğini söyleyebiliriz. Bölgesel olarak kıyaslarsak Doğu Karadeniz bölgesindeki metal kıymetlerinin Orta ve Batı Karadeniz bölgesine nazaran daha yüksek olduğunu tespit ettik” dedi.
Maden yatakları ve maden ocaklarının varlığının, Karadeniz’deki ağır metal yükünü artırdığını belirten Özşeker, “Bölgemizde en yüksek bakır ve kurşun kıymetlerine Çamburnu, Hopa ve Çayeli istasyonu yakınlarında tespit ettik. Bu aslında beklenen bir durumdu. Bu bölgelerde karasal olarak çok sayıda maden yatakları ve maden işletmeleri etkin olarak çalışıyor. Her ne kadar tedbir alsalar da bu madenlerden akarsularla birlikte denizlerimize ağır metal geçiyor” diye konuştu.
“Balık popülasyonları maruz kalabilir”
Ağır metallerin akarsularla taşınarak deniz tabanından biriktiğini ve suya karışabildiğini de kaydeden Özşeker, “Bunlar sucul ortama girdiklerinde yalnızca su kolonunda kalmaz. Belli bir ölçüsü aştıktan sonra deniz tabanındaki tortu katmanda çökelmeye başlar. Tortu katmandaki birikim, taşıma limitinin üzerine çıktığı vakit ağır metaller sucul ortama geçiş yaparak tabana yakın bölgede yaşayan balık popülasyonları buna direkt maruz kalabiliyor. Bu balıklar da besin zinciri yoluyla sofralarımıza geliyor. Bizler bir halde ağır metale maruz kalabiliriz. Mikroplastik ve başka kirleticiler üzere ağır metalleri de bu manada kıymetlendirmek gerekiyor. Ağır metallerin yalnızca bir bölgeyi değil, burada yaşayan canlılara, oradan bir üst canlıya ve sonra da soframıza kadar gelip sıhhatimizi etkilediği düşünülebilir” dedi. (DHA)