Karadeniz Bölgesi’nde şiddetli yağışlarla birlikte can ve mal kayıplarına neden olan sellere karşı Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından 5 vilayette, 125 dereye taşkın erken ihtar sistemleri kuruldu. Trabzon DSİ 22’nci Bölge Müdürü Cengiz Han Kılıçaslan, “Sistemle üst havzadaki istasyonumuz aracılığıyla suyun aşağıya 15 dakikaya kadar varacağını söyleyebiliyor, dere kenarında rastgele bir can ve mala ziyan gelmemesi için önlemlerin alınmasını sağlıyoruz” dedi.
Karadeniz’de global iklim değişikliğinin de tesiriyle görülen ani lokal ve şiddetli yağışların yol açtığı, can ve mal kayıplarıyla sonuçlanan sel ve heyelanlara karşı önlemler alınmaya devam ediyor.
Son 50 yıllık yağış ölçüsü, Türkiye ortalamasının 2 katının üzerinde 1270 milimetre olarak kayıtlara geçen bölgede sellere karşı Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından Giresun’da 49, Rize’de 35, Trabzon’da 34, Gümüşhane’de 5 ve Bayburt’ta 2 olmak üzere toplamda 125 dereye taşkın erken ihtar sistemi kuruldu.
Devreye alınan, kızıl ötesi görüş kabiliyetli kamerayla donatılan, sahip olduğu ultrasonik sensörün su düzeyinin yükselmesiyle ikaz bildirisi gönderdiği sistemle, 15 dakika öncesinden dere ve dere yataklarına müdahale ediliyor, tahliye de dahil önlemler alınıyor. Taşkın bölgelerine konuşlandırılan tam donanımlı DSİ’ye ilişkin TIR ile anlık gelişmeler insansız hava araçları (İHA) ve dronlarla anbean takip ediliyor.
Trabzon DSİ 22’nci Bölge Müdürü Cengiz Han Kılıçaslan, taşkın erken ihtar sistemlerine ait açıklamada bulundu. Kılıçaslan, “Doğu Karadeniz havzası yurdumuzun en çok yağış alan bölgesi. Bundan ötürü taşkın olaylarının da en sık yaşandığı yöremiz. Burada taşkın olaylarının önüne geçmek için birçok yapısal önlem alıyoruz. Lakin maalesef ki can kayıplarının önüne geçemiyoruz. En azından bu can kayıplarının önüne geçebilmek için taşkın erken ihtar sistemleriyle alakalı pilot bölge olarak DSİ Trabzon Bölge çalışmalara başlamıştır. Bu proje kapsamında 125 adet taşkın erken ihtar sistemini kurduk ve işletmeye almış bulunmaktayız” dedi.
‘RADARLA SU YÜKSEKLİĞİNİ ÖLÇÜYORUZ’
Taşkın anında üst havzalarda kurulan istasyonlardan gelen bildirimlerle 15 dakika içinde dere kenarında rastgele bir can ve mala ziyan gelmemesi için önlemlerin alınmasını sağladıklarını belirten Kılıçaslan, şöyle konuştu:
“Radar sensörüyle dere yatağındaki su yüksekliğini ölçüyoruz ve bu su yüksekliğinin rastgele bir halde kritik düzeye ulaşması halinde SMS yoluyla bizim operatörlerimize data gidiyor. Sonra ilgili arkadaşımız takibe başlıyor ve yeniden sistem üzerindeki kızıl ötesi görüş kabiliyetli kamerayla bu datanın doğruluğu teyit ediliyor.
Bu teyit yapıldıktan sonra istasyon izlemeye alınıyor ve sonra da muhakkak bir safha sonra turuncu düzeye yani biraz daha tehlikeli düzeye ulaşması halinde ilgili kamu kurum kuruluşları ve Kaymakamlıklar bilgilendiriliyor. Sistem tekrar takibe devam ediliyor.
En son nokta olarak da tanımlanmış kırmızı düzey aşıldığı takdirde ise bu sefer artık aşağıda taşkın olacağının bilgisi geçiliyor ve bu bilgiyle yeniden vatandaşlara SMS yoluyla ve cami hoparlörlerinden bildirim yapılıp dere yataklarından uzaklaşmaları gerektiği duyuruluyor.
Bu formda en azından can kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor. Üst havzadaki istasyonumuz sayesinde suyun aşağıya 15 dakikaya kadar varacağını söyleyebiliyoruz.15 dakika içerisinde dere kenarında rastgele bir can ve mala ziyan gelmemesi için önlemlerin alınmasını sağlıyoruz.”
‘TAM DONANIMLI TIR’IMIZ HAZIR’
Taşkın yaşanan yerleri dronlar ve insansız hava araçlarıyla denetim ettiklerini belirten Kılıçaslan, şunları söyledi:
“Aynı vakitte TIR’ımızda uçağımız ve dronumuz var. Uçağımızla vadinin imajını alıyor ve bunu arkadaşlar 3 boyutlu hale getiriyorlar. Burada rastgele bir yere su taşmışsa hangi bölgelere taşmış, hangi bölgelerde ne kadar külfet var bunun tespitini yapıyoruz. Ona nazaran makine ve araç görevlendirilmesini ve işçi görevlendirilmesini yapabiliyoruz. Birebir formda canlı imaj alabilecek formda dron imgemiz var.
Burada risk gördüğümüz alana dronumuzu göndererek orada ne üslup bir risk olduğunu, rastgele bir kurtarılmaya muhtaç birisi var mı yok mu, bunun da tespitini yapıyoruz. Tespiti yaparken toplantıda uyumu sağlıyoruz. Eş vakitli olarak bölge müdürlüğümüzde, valiliklerde, genel müdürlüğümüzde, bakanlığımızda bu imgelerin transferini yapıp ortak online paylaşım yapmış oluyoruz.
Dolayısıyla burada taşkın anında elzem olan teknolojik olarak da insani gereksinimleri olarak da her şeyi bu TIR’a yerleştirdik. Allah yaşatmasın lakin yaşadığımız vakit taşkın anında en değerli aracımız bu TIR olacak.” (DHA)