Isırmayan, havlamayan, atlamayan, misyonu yalnızca 7-24 rehberlik ettiği avukat Nurdeniz Tunçer’i denetim etmek olan bir köpek düşünün. O, Tunçer ile hem tiyatrolara, konserlere gidiyor hem de yurt dışına seyahat ediyor. Kimi vakit İstanbul sokaklarında, kimi vakit metrobüste, kimi vakitte Marmaray’da görmeniz de pek mümkün. Nurdeniz Tunçer’e ışık olan, hayatına renk katan ve yol arkadaşı olan yedi yaşındaki Türkiye’nin birinci rehber köpeği Kara’dan bahsediyoruz. Görme engelli çok sayıda vatandaş, şahsî işlerini yapabilmek ve bir noktadan bir öbür noktaya gitmek için kimi vakit yakınlarına gereksinim duyuyor. Özel eğitimden geçirilen ve dünyanın birçok yerinde yaygın olarak kullanılan Kara üzere rehber köpekler görme engellilere yol arkadaşlığı yapıyor. Biz de geçtiğimiz günlerde Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi tarafından düzenlenen “Rehber Köpeklerle Mahzurları Aşın” etkinliğinde, Türkiye’nin birinci Rehber Köpekler Derneği Kurucu Lideri Av. Nurdeniz Tunçer ile bir ortaya geldik. Kendisi de görme engelli bir birey olan Av. Tunçer’den, köpeği Kara’nın rehberliğiyle günlük hayatta karşılaştığı zorlukların üstesinden gelme kıssasını dinledik.
BİLGİ BENİM EN BÜYÜK SİLAHIM OLDU
Avukat Nurdeniz Tunçer. O küçük yaşlarda az da olsa görme kaybı yaşıyordu. Vakitle nedenini bilmediği biçimde 30 yaşında büsbütün görme yetisini kaybetti ancak hiçbir vakit hayattan korkmadı. Kim bilir tahminen de şanslıydı. Zira görme kaybı var diye akranları tarafından dışlanmadı, ayrıcalık yaşamadı, topluma katılmak için daima çalıştı, asla çalışmaktan vazgeçmedi. Çabasını bilgiyle kazandığını söyleyen Tunçer, “Bilgi benim en büyük silahım oldu” diyor. Çünkü ailesinin de her vakit kızının her şeyi yapabileceğine olan inancı tamdı. 2001 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduğunda farklı bir boyuta geçmiş oldu Tunçer. O artık bir yetişkindi. İnsanlara takviye vermek zorunda olan, bilgisiyle hizmet eden bir kişi haline gelmişti. Lakin alışılmış biraz daha farklı danışmanlık alanlarında çalışmak istiyordu. O yüzden ailesini ikna ederek Amerika’ya lisan eğitimi almaya gitti. Aldığı lisan eğitimi sırasında deneyimler edindi. Tunçer’, yurt dışında gittiği hastanelerde de görme kaybının artacağı söyleniyordu. “Ya baston ya rehber köpek. Bir şey kesinlikle olmalı” denildi. Lakin baston da rehber köpek de Tunçer için çok uzak kavramlardı.
HAYAL PEŞİNDE KOŞMA DEDİLER
2014 yılında Tunçer, hayatının bir dönüm noktası yaşayacağından bihaber, Birleşik Krallık Büyükelçisi olarak Ankara’ya atanan Richard Moore’un gözleri görmeyen eşi Maggie Moore ve rehber köpeği Star ile tanıştı. Maggie Moore ile konuşurken birçok ortak noktası olduğunu söyleyen Tunçer, “İkimizin tıpkı yaşta, hatta birkaç raporumuzu kıyasladığımızda görme kaybımızın birebir hastalık olduğunu öğrendim. Benim için farklı bir olaydı. Ben hiç görme engelli okuluna gitmedim. Yalnızca iki tane görme engelli kişiyi tanıdım ve benim üzere biri daha var. Hayata bağlı, çok enerjik” formunda heyecanladığını tabir ediyor. “Moore’un Star isminde rehber köpeği, çok tatlı bir arkadaşı vardı. Onunla birlikte resepsiyonlarda çok rahat hareket ediyordu. Ben de çok hareketli biriyim, yerimde duramayan biriyim” diyen Tunçer, Moore’a nasıl rehber köpek edinebileceğini sormuş ve Moore’da “Türkiye’de rehber köpek yok. Bir tane kuralım mı?” demiş. Hiç tereddüt etmeden kabul eden Tunçer, “İlk iki yıl kiminle konuşsak dediler ki ‘bunu yapamazsınız, hayal peşinde koşma’ dediler. Fakat ben bir sefer aklıma koymuştum ve bunu yapacaktım. Ben de heyecanlıydım ta ki yol arkadaşım Kara, bana gelene kadar. Ne vakit ki Kara ile birlikte yaşamaya başladık ‘bu iş olur’ dedim” biçiminde Türkiye’de bir birincisi gerçekleştirdiği Rehber Köpekler Derneği’nin kuruluşunu anlatıyor. Hem kendisi için hem de çok sayıda görme engelli bireylerlerin hayatına ışık oldu Tunçer. Evvel Kara’yı rehber edinen Tunçer, ardından kurduğu dernekle 30 rehber köpek daha yetiştirip diğerlerinin hayatını aydınlatıyor. Tunçer’in kurduğu dernek görme engelli bireylerin hayatında çok kıymetli bir yer tutuyor.
HERKES KARA’NIN KANKASI OLDU
Kara, rehber köpek olabilmek için pek çok eğitimlerden geçti. Şimdi bir buçuk yaşındayken eğitimini tamamladı. Lisansını Türkiye’de bir yılı aşan bir müddette bakıcı ailesiyle geçirdi. Ardından de yüksek lisansını İngiltere’de üç ay tamamlayarak tekrar yurda dönüş yaptı. Kara, üç aylık eğitimden sonra Türkiye’ye birinci geldiğinde kültür şoku yaşamış olsa da çok rahat bir halde adapte oldu, alıştı. Kara’yı dışarıda, vapurda, metrobüste, Marmaray’da görmeniz de pek mümkün. Kara ve öteki rehber köpeklerin tasmalarında “Lütfen dokunmayın. Sahibim görmüyor. Rehberlik yapıyorum” yazıyor. “Türkiye’de köpekten korkan sayısı çok fazla. Korkan şahıslarla çok fazla karşılaşır mıyız tereddütlerim vardı” diyen Tunçer, “Ama herkes Kara’nın dayısı, teyzesi, amcası, arkadaşı oldu. Hatta kankası oldu” diyor. Kara’nın kamu kurumlarında, dışarıda çok büyük bir hayran kitlesi var. Bayram tebriklerini birinci evvel Kara’nın aldığını söyleyen Tunçer, bu durumdan çok keyifli olduğunu lisana getiriyor. “Mesela bir kamu kurumuna gittiğimizde her makamdaki kişi fotoğraf çekiliyor. Öncelik o oluyor. Bana çok gurur veriyor” diyor Tunçer. “Kara ile iş ve toplumsal hayatıma her şeyi entegre etmem münasebetiyle benim için çok keyifli bir hayat süreci oldu” diyen Tunçer, “Yakın arkadaşım ile birinci vapura bindiğimiz vakit ‘Köpeğiniz görmüyor mu?, Köpeğinizin tansiyonu mu düştü?, Köpeğiniz hasta mı, boynu mu kırık?, Vah, vah diyip dizine vuranlar, korna çalıp görme engelli köpeğe sahip çıkmak isteyenler var” halinde karşılaştığı ve yaşadığı birtakım zorlukları anlatıyor.