Genellikle bayanlarda görülen kansızlığın ciddiye alınması gerektiğine dikkat çeken Osman Erk, demir kaynağı besinlerin listesini verdi.
Demir eksikliği dünyada en sık görülen anemi yani kansızlık tipi olarak biliniyor. Bilhassa az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde anemi oranları hayli yüksek seyrediyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, kolay kolay teşhis edilebilen bu hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri ve doğal demir kaynaklarını şöyle anlattı…
İşte en değerli nedenleri
Kansızlıkta kayıp, bağırsaklar ve bayanlarda genital yolla olur. Kronik kan kayıplarının bir kısmı sinsi seyreder ve rastgele bir belirti ve bulguya yol açmaz. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu-midedeki varisler, mide ve bağırsaklarda yer alan kanserler, kolon polipleri, ülseratif kolit-Crohn hastalığı üzere iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler, kronik aspirin ve kan sulandırıcı ilaç kullanılması üzere nedenler demir eksikliği kansızlığına yol açabilir.
Nasıl beslenmeliyiz?
Demir denince akla birinci gelen ıspanaktır fakat sanılanın bilakis ıspanakta fazla ölçüde demir bulunmamaktadır. Ispanak folik asit ve beta karoten bakımından güçlü bir besin kaynağıdır. Yumurta âlâ bir demir kaynağıdır. Ispanaklı yahut kıymalı yumurta demir eksikliğini gidermede yardımcıdır. Demirden güçlü besinler sakatat tipleri, kırmızı et, yumurta sarısı, kuru erik, kuru üzüm, baklagiller, yeşil zerzevat ve meyvelerdir. Sakatatların 100 gramında 8-10 mg, kırmızı etin 100 gramında 6-8 mg demir vardır. Kırmızı ete rengini veren demirdir. Tavuk ve balık etlerinin renginin beyaz olması demir ölçüsünün azlığı ile bağlıdır. Ceviz, fındık, fıstık, badem üzere kuruyemişler âlâ demir kaynaklarıdır. Tüm bitkisel eserlerde az yahut çok demir vardır. Hayvanlar demiri kendisi yapmaz, yedikleri bitkilerden alırlar. Hayvansal besinlerde demir hem daha fazla vardır hem de daha kolay emilir.
Demir emilimini neler azaltır?
Fazla ölçüde çay içmek demir emilimini azaltabilir. Bu nedenle yemek sonrası değil, yemekten 2 saat kadar sonra çay içilmesi uygun olacaktır. Çayın limonla birlikte içilmesi ise demir emilimini kolaylaştırır. Yeşil ve siyah çay, kahve ve kola üzere içecekler demir emilimini azaltabilir. Bunlar yemeklerle birlikte içilmemelidir. Süt ve süt eserlerinde bulunan kazein, fosfat ve kalsiyum demir emilimini engelleyebilir. Demir eksikliği olanlar süt ve süt eserlerini tüketmemelidir. Kalsiyum, hem hayvansal hem de bitkisel demir emilimini güçleştirebilir. İşlenmemiş tahıllar daha fazla demir içerir. Beyaz pirinç ve beyaz unda ise bu mineral azdır.
Teşhis yolları
Kansızlığa bağlı genel şikayetler, belirti ve bulguların yanı sıra demir eksikliğine has sayılan belirti ve bulgular da mevcuttur. Halsizlik, çabuk yorulma, ağız kenarında çatlaklar, yutma zahmeti, tırnaklarda enine çizgilenmeler, kolay kırılma, tırnaklarda düzleşme ve çukurlaşma, saçlarda kuruma ve kolay kırılma demir eksikliğini düşündüren bulgulardır. Kan demiri, serum total demir bağlama kapasitesi, ferritin seviyelerine bakarak teşhis rahatlıkla konulabilir.
Erkeklerde kanser işareti olabilir
Kadınlarda adet kanamalarına bağlı olarak demir eksikliği kansızlığı sık olarak ortaya çıkarken, erişkin bir yaştaki erkekte ortaya çıkan demir eksikliği anemisi kesinlikle önemli bir bulgu olarak ele alınmalıdır. Erkekte demir eksikliği anemisi kanserlerin bilhassa mide-bağırsak kanserlerinin birinci belirtisi olabilir. Erken teşhis ve tedavi ise hayat kurtarıcıdır. Bu türlü bir durumda mide-bağırsak sisteminin endoskopik olarak incelenmesi teşhis açısından çok kıymetlidir. Bayanlarda yeniden adet kanamaları ile açıklanamayan demir eksikliği kansızlığı, jinekolojik tümörler açısından alarme edici olmalıdır.