DUVAR- Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Sarsıntı Araştırma ve Risk İdare Merkezi Müdürü Dr. Alican Kop, kentin Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nin, Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde yer aldığını, bu segmentte 509 yıldır büyük bir zelzele yaşanmadığını belirten Kop, “Geçmişte de 7’den büyük yahut 7 civarında sarsıntı üretmiş olan bu segmentin her an 7 ve civarında bir zelzele üretme olma mümkünlüğü var” dedi.
Maraş’ın Dulkadiroğlu ilçesinde 26 Temmuz’da 4.4 büyüklüğünde zelzele meydana geldi. Sarsıntının merkez üssü Tevekkelli Mahallesi’ne yakınındaki Necip Fazıl Kent Hastanesi’nde kısa vadeli panik yaşandı. Kimi sıhhat çalışanları, hasta ve hasta yakınları hastane bahçesine çıktı. Bu sarsıntının akabinde bölgede 37 sarsıntı daha yaşandı.
Kop, sarsıntıların Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nin Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde münferit olarak meydana geldiğini söyledi. Birinci sarsıntıdan sonra yaşanan öbür sarsıntıların oluşmasının olağan olduğunu kaydeden Kop, bunların bir müddet sonra hem büyülükleri hem de sıklıkları azalarak sönümleneceğini söyledi. Bu nedenle vatandaşların bu artçı sarsıntılardan korkmaması gerektiğini aktaran Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, “Bu olağan bir süreç, hatta bu 3- 4 ay kadar sürebilir. Fakat olduğu yer çok değerli, Gölbaşı-Türkoğlu segmenti. Bu segment, Kahramanmaraş’ın en büyük zelzele kaynağı, zira bu segment 509 yıldır sarsıntı üretmemiş bir segment. Biz yıllardır söylüyoruz ve birçok yer bilimci de bu segmenti Türkiye’deki en değerli sismik boşluklardan biri olarak tanımlıyordu. 1114 ve 1513 yıllarında sarsıntı üretmiş bu segmentin 1513’ten beri sarsıntı üretmediğini biliyoruz. Hasebiyle da bu sarsıntı olmadan evvel de söylüyorduk bu segment üzerinde her an 7 ve civarında zelzele olma mümkünlüğü var. Bu zelzele, onu tetikleyen yahut onun öncüsü biçiminde yorumlanacak bir zelzele değil ancak o segment üzerinde he an her saniye 7 civarında zelzele olma mümkünlüğü aslında vardı ve bugün de maalesef o mümkünlük devam ediyor” diye konuştu.
‘4 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ ZELZELENİN GÜÇ BOŞALTAMASI MÜMKÜN DEĞİL’
Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, halk ortasında küçük çaptaki sarsıntıların facialarla sonuçlanabilecek sarsıntıları engellediği ve ötelediği üzere algının da gerçek olmadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu küçük şiddetli sarsıntıların büyük zelzeleleri önlediği algısı yanlışsız değil. Zira sarsıntılardaki hem yıkıcılık hem de büyüklük logaritmik olarak değişiyor. Örneğin; biz 5 büyüklüğündeki zelzelenin yıkıcılığını 1 olarak kabul ediyoruz, 6 büyüklüğündeki sarsıntı onun 10 katı, 7 büyüklüğündeki sarsıntı onun 100 kat, 8 büyüklüğündeki sarsıntı ise 1000 katı. Hasebiyle 4 büyüklüğündeki bir zelzele 7 büyüklüğündeki zelzelenin gücünü boşaltabilmesi mümkün değil. Bunun üzere tıpkı anda birebir noktada yaklaşık 1000 tane sarsıntı olması gerekiyor. Yani bu bahis hakikat değil.”
‘HASTANE YERİ MAKUS VE FAY ÇİZGİSİNE YAKIN’
26 Temmuz’daki sarsıntının en çok hissedildiği Necip Fazıl Kent Hastanesi’nin sarsıntının merkez üssüne yakın olduğunu kaydeden Kop, “Fay; Gölbaşı’ndan çıkıyor, Balkar’dan göllerin çabucak yanından Kartal köyüne hakikat geliyor. Kartal köyünün çabucak doğusunda Uzunalan var. Uzunalan’dan geçip Çiğli köyüne, Tevekkelli, Öksüzlü, buradan Türkoğlu’na kadar devam ediyor. Esasen fay oradan geçiyor, fayın kırığı orada. Kent Hastanesi de oraya hayli yakın pozisyonda, oraya yaklaşık 3- 3,5 kilometre üzere bir uzaklığı var ve o alanlardaki yer özellikleri çok kıymetli zira Kent Hastanesi’nin olduğu alandaki taban hayli berbat. Yani hem alüvyonlar var, onun altında da kaya olarak bozuşmuş kayalar var. Yani bunlar çok sağlam kayalar değil. Yer de çok makûs bir taban olduğu için bunlar zelzelenin tesirini büyütebiliyorlar. Bu nedenle de Kent Hastanesi’nde bu çok fazla hissedildi. Bu, oradaki tabanın kötülüğünden kaynaklanıyor. Yeniden tıpkı halde Tevekkelli civarında da yüzeyde alüvyonlar ve onların altında bozuşmuş kayalar var. O yüzden de yer makus olduğu için zelzelenin tesirini büyütüyor” tabirlerini kullandı.
‘EYLEM PLANLARININ YÜZDE 46’SI GERÇEKLEŞTİRİLDİ’
Kahramanmaraş’ın zelzeleye yönelik hareket planlarının yüzde 46’sının gerçekleştirildiğini lisana getiren Alican Kop, şu tabirleri kullandı:
“Şu anda rastgele bir kentin sarsıntıya hazır olduğunu söylemek mümkün değil. Bu kapsamda Kahramanmaraş’ta tabi ki hazır değil. Lakin bu hususla ilgili Türkiye’de çok önemli bir çalışma başlatıldı. Vilayet Afet Risk Azaltma Planı oluşturuldu, bu hususta Kahramanmaraş da pilot vilayetti ve birinci bu çalışmalar başladı. Şu anda afetlere ait hasarı azaltmak için, önleyebilmek için yapılması gereken aksiyon planlarının yüzde 46’sının gerçekleştiğini görüyoruz. Kahramanmaraş bu hususta öbür vilayetlere nazaran çok daha önde bir pozisyonda. Fakat gözden kaçan bir sürü konu var. Örneğin Kahramanmaraş’ta zayıf tabanlarda yüksek katlı yapılaşmadan kesinlikle uzaklaşmak gerekiyor, bu mevzuya dikkat edilmediğini görüyoruz. Yeniden Kahramanmaraş’ta sıvılaşma dediğimiz, zayıf tabanlarda yer altı suyu da varsa binaların çok kaliteli olması sarsıntıya karşı bir tedbir olmuyor. Zira bu durumda yer su üzere davranıyor ve binaların su içerisinde olduğunu düşünün. 1999 zelzelesinde bunun örnekleri gözlendi, binalar devrilebiliyor, batabiliyor. Bu cins alanlarda yüksek katlı yapılaşmada uzak durulması konusunda şimdi çok önemli şeylerin yapılmadığını görüyoruz maalesef.” (HABER MERKEZİ)