6 Şubat 2023’te yaşanan iki büyük sarsıntı felaketinin birinci haftasında bir yandan kurtarılan canlar bir umut ışığı olurken, öbür yandan enkaz çalışmalarına şimdi başlama imkanı bile olmadı. Son belirlemelere nazaran 29 bin 605 vatandaşımızın hayatını kaybettiği zelzelelerde Türkiye’nin 24 yıl evvelki son felaketi olan Gölcük Marmara Depremi’nden yola çıkarak çatı iş örgütü TÜRKONFED’in hazırladığı rapor zelzele gerçeğine hiç hazır olmadığımızı gözümüze soktu.
6 Şubat 2023 04:17’de 7,7, 13:24’te 7,5 büyüklüğünde iki sarsıntı yaşayan Türkiye’de yıllardır ihtarlarda bulunan bilim adamlarının korktuğu gerçekle yüzleşildi. Felaketin 7. gününde 30 bine yakın can kaybı olurken, bunlar hala yarısı dahi kaldırılamayan enkaz bölgesinden belirlenen sayılar oluyor. Lakin sayı dediğimiz şey insan canı olunca her şey anlamsız kalıyor.
Bir de bölgedeki büyük yıkımla birlikte fiziken ve ruhen yaralananlar var, evsiz kalanlar var. Türkiye bu boyutta bir felaketi 17 Ağustos 1999 yılında Gölcük ya da Marmara Zelzelesi olarak anılan sarsıntıyla yaşamıştı.
O periyot de büyük bir alan etkilenirken, son resmi sayılara nazaran 18 binden fazla insanımız hayatını kaybetmişti. Türkiye’de o vakit bir zelzele şuuru oluşmuştu. 24 yılın akabinde yıkılan binaların oranına bakıldığında tahminen de şuurun oluştuğunu sanmışız.
Yaşananların büyüklüğü yadsınamazken, Türkiye’nin sarsıntı ülkesi olduğu ve bilim adamlarının bu bölgeye dair ikazlarının ağır olduğu da farklı birer gerçek olarak başka yanda duruyor.
Ders alma gerçekliğine döndüğümüzde, 1999 zelzelesinden sonra birkaç yıl içinde Türkiye’de tarihin en büyük ekonomik krizleri yaşanmış bunlar da siyasi değişimi getirmişti.
O zelzelenin büyük ekonomik yıkımından yola çıkarak çatısı altında 30 federasyon ve 300’den fazla dernek üzerinden 60 bini aşkın şirket yer alan Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), bir rapor hazırladı.
‘2023 Kahramanmaraş Sarsıntısı Afet Durum Raporu’ başlıklı raporda 1999 zelzelesinden yola çıkarak hazırlanan simülasyona nazaran bu sarsıntılardaki can kaybı ve maddi hasar hesaplandı.
“Marmara Zelzelesinde can kaybı 18.373 kişi, mali hasar 1999 dolar verisiyle 17,1 milyar dolar hesap ediliyor. Marmara Sarsıntısı, 2021 yılında gerçekleşseydi, can kaybı 26.451 kişi ve 51,1 milyar dolar mali hasar yaratacağı kestirim edilmiştir.”
turkonfed.org
“Marmara Zelzelesi datalarının kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş Depremi’ni 2021 yılı dolar bilgileriyle sınarsak 72.663 can kaybı, 84,1 milyar dolar mali hasar hesaplanmaktadır.”
turkonfed.org
“Şu evrede elimizde bulunan bilgilere nazaran 193 bin 399 kişi yaralanırken 72 bin 663 kişinin can kaybına uğrayacağı varsayım edilmiştir.”
turkonfed.org
“Diğer yandan 2023 Kahramanmaraş Depremi’nin 70,75 milyar doları konut ziyanı, 10,4 milyar doları ulusal gelir kaybı ve 2,91 milyar doları işgünü kaybı olmak üzere toplamda 84,06 milyar dolar hasara neden olması beklenmektedir.”
turkonfed.org
“İllerin ulusal gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da tesiriyle, 15 milyar dolar seviyesinin altına düşebileceği iddia edilebilir.”
turkonfed.org
“Depremin doğal bir sonucu olarak büyük bir göç dalgasının Adana’dan, İstanbul’a kadar geniş coğrafyaya gerçek gerçekleşeceği iddia edilmektedir. Şu an için rastgele bir bilgi yahut resmî açıklama mevcut olmasa da önümüzdeki süreçte vilayetlerin demografik yapısının değişmiş olacağına dair uzman görüşleri geliyor. TÜRKONFED afet kaynaklı yurtiçi göçün sosyo-ekonomik tesirlerini çalışmaya başladığı araştırma raporunda sunacaktır.”
turkonfed.org
“2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedefleniyordu. Bloomberg iktisat kısmı zelzeleye ait kamu harcamalarının GSYH’nin yüzde 5,5’ine muadil olabileceğini varsayım etmektedir. Mevcut koşullar altında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL’nin üzerine çıkması beklenebilir. 2023’te nominal ulusal gelirin 18 trilyon TL’yi aşması beklendiğini düşündüğümüzde bütçe açığının ulusal gelire oranının yüzde 5,4’ün üzerinde gerçekleşmesi hayli mümkündür.”
turkonfed.org