Mert İnan – Büyük Taarruz’un 100. yılında, hem savaş hazırlıkları, hem de cephede çekilen fotoğraflara ait yeni bilgiler gün yüzüne çıkarıldı. Eski Ulusal Savunma Bakanlığı arşiv müdürlerinden emekli Albay Sermet Taktak, Milliyet için özel olarak hazırladığı arşiv çalışmasında fotoğraflardaki merak edilen kahramanların kimliklerini ortaya çıkardı. Ulusal Savunma Bakanlığı, Askeri Müze, Harp Akademisi, Askeri Müze Kütüphanesi, TSK Foto Sinema Merkezi ve Anıtkabir Komutanlığı Arşivleri’nde uzun yıllar boyunca araştırmalar yapan emekli Albay Taktak’ın büyük titizlikle yürüttüğü çalışmalar sonucunda bilhassa Kocatepe’deki kimi isimlerin kimler olduğu da netleşti.
En çok merak edilen ve Kocatepe’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın harp meydanını gözetlediği sırada, yanında sahra dürbünüyle bakan kişinin Yüzbaşı Yümnü Üresin olduğu anlaşıldı.
Büyük Taarruz’un 100. yılında hislerini aktaran Taktak “Uzun yıllardır arşivlerde çalışıyorum. Büyük Taarruz’a ait elimizde çok fazla fotoğrafımız yok. Zira savaş sırasında cephede tek fotoğrafçı Etem Tem. Dahası çekilen makaraların bir kısmı basılmak üzere getirildikleri İzmir’de büyük yangından nasibini alarak küle dönüyor” dedi.
‘BİLEN ARAŞTIRMACI ÇOK AZ’
Bugüne kadar Büyük Taarruz sırasında çekilen fotoğrafların pekçok yerde kullanılmasına rağmen, alt rütbedeki askerlerin kimliklerinin çok az araştırmacı tarafından bilindiğini kelamlarına ekleyen Taktak “10 yılı aşkın müddettir, generalinden, erlerimize kadar kahramanlarımızın kimliklerini araştırıyorum. Büyük Zafer’in 100. yılında halkımızın bilmediği lakin fotoğraf karelerindeki askerlerimizin kimliğini bilinmesini istedim. Büyük Zafer herkese kutlu olsun. Başkomutanımız Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, kahramanlarımızı minnet ve sevgiyle anıyorum” tabirlerini kullandı.
Taktak, Kocatepe’deki İnönü fotoğrafı hakkında da şu bilgileri paylaştı: “İsmet Paşa’nın kayalık üzerinde cepheyi gözetlediği fotoğraf yahut çizimlerde yanındaki bireylerden birinin kim olduğu merak konusu. Bu kişi Edirne’nin düşman işgalinden kurtarılmasından sonra kentin birinci valisi olan Cevdet Kerim İncedayı. Ayrıyeten sonradan Alagöz soyadını alan İstihbarat Subayı Tahsin Beyefendi de (Alagöz) İsmet Paşa ile bir arada savaş meydanına bakan kişi. Tahsin Beyefendi birebir vakitte Mudanya Mütarekesi’nde vazife almıştı.”
1. TBMM Reisi ve Başkumandan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, 2. Sovyet Rusya elçisi Semiyon Ivanoviç Aralov, 3. Azerbeycan elçisi İbrahim Abilov
1. Batı Cephesi Kurmay Lideri Asım Gündüz
2. Batı Cephesi Komutanlığı Harekat Şube Müdürü Erkânıharp Binbaşı Tevfik Bıyıkoğlu
3. Batı Cephesi Karargahı İstihbarat Şube Müdürü Erkânıharp Binbaşı Tahsin Alagöz
4. Batı Cephesi Komutanlığı Menzil ve İkmal Şube Müdürü Kurmay Binbaşı Mehmet Nuri Bey
5. Erkânıharp Yüzbaşı İbrahim Şükrü
1. Gazi Mustafa Kemal
2. Garp (Batı) Cephesi Kumandanı İsmet Paşa
3. 1’inci Ordu Kumandanı Ali İhsan Paşa
4. Sovyet Rusya elçisi Semiyon Ivanoviç Aralov
5. Azerbeycan elçisi İbrahim Abilov
6. Buyruk Başçavuş’u (Gedikli Küçük Zabit-Astsubay)
1. Gazi Mustafa Kemal, 2. Fevzi Paşa, 3. Ordu Kumandanı Tuğgeneral Nurettin Sakallı, 4. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü Efendi
1. Kırşehir Kurmay Üstsubay, Subay ve Esir Garnizonu Kumandanı Mehmet İrfan Durukan 2. Esir 1’inci Yunan Orduları Başkomutanı General Nikolaos Trikopis 3. Yunan 2’nci Kolordu Kumandanı General Diyenis 4. Esir Yunan Tümen Kumandanı Albay Vendalis 5. Yüzbaşı Emin Efendi
1. 5’inci Süvari Kolordusu Kumandanı Fahrettin Altay
2. 5’inci Süvari Kolordusu Erkanı Harbiye Reisi Kurmay Binbaşı Kurtcebe Noyan 3. Süvari Yüzbaşı Ömer Beyefendi 4. Piyade Yarbay Sadık Beyefendi 5. Süvari Binbaşı Murat Bey
6. Harekât Şubesi Müdürü Yüzbaşı İbrahim Şükrü Efendi
1. Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın fotoğrafının çekildiği yer.
2. Daha sonra oraya yapılan temsili Anıt. Başkomutan buyruk subayına şöyle buyruk verir: “Şimdi.. Ali Çavuş ‘Sakarya’yı (Atatürk’ün atı) buraya getirsin. Kocatepe tepesine gerçek yola çıkalım. Savaşı oradan yöneteceğim.
1. Gazi Mustafa Kemal, 2. Garp (Batı) Cephesi Kumandanı İsmet Paşa
3. 1’inci Ordu Kumandanı Nurettin Sakallı, 4. Garp (Batı) Cephesi Kurmay Lideri Asım Gündüz, 5. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü
1. Gazi Mustafa Kemal Paşa
2. 1’inci Ordu Kumandanı Nurettin Sakallı
3. 5’inci Süvari Kolordusu Kumandanı Fahrettin Altay
4. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü
1. 1’inci Ordu Kumandanı Nurettin Sakallı 2. Garp (Batı) Cephesi Kurmay Lideri Asım Gündüz
1. 1’inci Ordu Kumandanı Ali İhsan Sabis, 2. 1’inci Kolordu Kumandanı İzzettin Çalışlar, 3. 1’inci Ordu Kurmay Lideri Kurmay Albay Mehmet Emin Koral