Psikopati insanların “bir psikopatın nasıl tespit edileceği” konusunda konuştuğu viral TikTok görüntülerinde olduğu üzere, hem büyülendikleri hem de itici buldukları bir rahatsızlık. Lakin psikopati ile ilgili ön yargılar, hususun bilhassa bayanlar tarafının pek anlaşılmadığını gösteriyor.
Victoria erkek arkadaşının karısından haberdardı fakat birkaç yıl sonra öteki sevgilileri olduğundan şüphelendi.
Elinde delili yoktu fakat anlattığına nazaran adamın beden lisanı kendisini ele veriyordu. Öyküleri tutarsızdı. Palavra söylediğinde yüzü farklı görünüyordu.
Victoria, “Konuşmaları çok düzgün aklımda tutabiliyorum. Makûs bir yalancıydı. Karısının onu neden hiç yakalamadığını anlayamıyordum.” diyor.
Victoria erkek arkadaşını cezalandırmanın bir yolunu buldu ve bir mühlet hiçbir şey bilmiyormuş üzere davrandı.
Yedi ay sonra erkek arkadaşının çıplak fotoğraflarını eşine gönderdi.
Erkek arkadaşı problem içinde yanına geldi, bu türlü bir şeyi kimin yapabileceğini sorguluyordu. Karısı perişan olmuştu. Victoria’ya öteki bayanlarla birlikte olduğunu itiraf etti. Victoria’dan şüphelenmedi; o da erkek arkadaşını teselli etti.
Sonra sıkılıp bağını bitirmeye hazır olduğunda karısına son bir albüm daha gönderdi; son fotoğrafta kendisi de vardı. Bu büyük ifşanın akabinde Victoria sonsuza dek hayatlarından çıktı.
Victoria bu kıssayı anlattığında, küstahlığı insanları rahatsız etmişti. “‘Karısına bunu neden yaptın? Karısı bunu hak edecek ne yaptı? Sana nasıl ziyan verdi’ diye sordular” diyor ve ekliyor:
“Ve ben de ‘hayat adil değil’ diye düşünürdüm.”
Biraz duraksayıp şöyle devam ediyor:
“Sanırım bu evvelce ne kadar psikopat olduğumun düzgün bir örneği. Duygusuzdum.”
Psikopati, resmi bir ruh sıhhati teşhisi değil ve Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı‘nın beşinci ve son baskısında listelenmiyor fakat terim tekrar de klinik etraflarda yaygın olarak kullanılıyor.
Psikopati dendiğinde genel olarak bir kişinin alışılmadık derecede düşük seviyede empati yahut pişmanlık gösterdiği, antisosyal ve bazen de hata davranışına yol açan bir nöropsikiyatrik bozukluğa sahip olduğu anlaşılıyor. Terim, 1900’lerin başında Avrupa ve ABD’deki hekimler tarafından ortaya atıldı ve 1941’de yaygınlıkla kullanılmaya başlandı.
Washington’daki Georgetown Üniversitesi’nde psikolog ve sinirbilimci olan Abigail Marsh, kriminal psikologların insanları sırf şiddetli ve çok davranışlar sergilediklerinde psikopat olarak sınıflandırma eğiliminde olduklarını söylüyor.
Ancak onun açısından durum, şahıstan bireye değişebilen daha az dramatik davranışlarla birlikte kendini gösteren bir spektrum olarak ele alınmalı.
Psikologlar ve psikiyatristler, 100 bireyden bir ila ikisinin psikopati kriterlerini karşıladığı konusunda genel olarak hemfikir fakat Dr. Marsh, insanların yüzde 30’unun bir dereceye kadar psikopatik özellikler gösterdiğini tez ediyor.
Dr. Marsh, psikopati üzerine yapılan araştırmaların birçoklarının, genel nüfustan çok erkek hatalılara odaklandığını söylüyor.
Madrid Üniversitesi’nde psikoloji alanında doktora öğrencisi Ana Sanz Garcia, BBC’ye, psikopati eğilimli bayanların şiddet ve hata yerine manipülasyona daha yatkın olduğunu söylüyor.
Belirtileri neler?
Abigail Marsh’ın kurucu ortağı olduğu PsychopathIs.org’a nazaran, çok psikopati hadiselerinde görülen temel özelliklerden kimileri şunlar:
- Kişilerarası alakalara duygusuz ve bencil yaklaşım
- Başkalarının acıları yahut külfetleri konusunda empati eksikliği
- Başkalarını incittikten yahut kuralları çiğnedikten sonra pişmanlık duymama
- Gelişmemiş kimlik ya da benlik duygusu
- İstediklerini elde etmek için insanları manipüle etme
- Riskli yahut tehlikeli aktivitelerden çekinmeme
- İnsanlara duymak istediklerini söyleme
Victoria, manipülatif davranışının, Malezya’daki çocukluğu sırasında kendisini güzel hissetmek için bulduğu bir yol olarak başladığını söylüyor.
Babasının alkolizm sorunu nedeniyle ailesi mutsuzdu ve okulda akademik olarak başarılı olmasına karşın sıkılıyordu. Eğlenmek için arkadaşlarının saklamaya yemin ettiği sırları – kimin kimden nefret ettiğini, kimin kime aşık olduğunu- ifşa ederdi.
Victoria kusurlarının sorumluluğundan ya da beladan kurtulmak için insanları nasıl manipüle edeceğini biliyordu.
Son devirde TikTok’ta izleyicilere “bir psikopatı nasıl tespit edebileceğini” soran meydan okuma görüntüleri 20 milyon izlenmeyi geçerek viral hale geldi.
“Psikopat” etiketi, iki milyardan fazla görüntüleme ile uygulamada en tanınan etiketlerden biri oldu. Etiket bazen makûs davranışlar için bir karalama olarak da kullanılıyor. Lakin açık olan şu ki, beşerler psikopati konusunu ve psikopatları hem büyüleyici hem de itici buluyor.
Victoria bu görüntüleri rahatsız edici bulmuyor.
“Psikopat olmanın bir özelliğinin, insanların ne düşündüğünü umursamamak” olduğunu söylüyor. Fakat psikopatların hayvanlara eziyet etmekten hoşlanıp hoşlanmadığını tartışan görüntüleri rahatsız edici bulduğunu söylüyor.
Kedisine bakarak, “Çoğumuz hayvanları insanlara tercih ediyoruz.” diyor.
Victoria “biz” derken onun üzere bayanlardan oluşan çevrimiçi bir topluluğu kastediyor. Bu küme, psikopatisi olan en tanınmış bayanlardan biri olan muharrir M E Thomas’ın blogunun takipçilerinin oluşuyor.
Thomas, Texas A&M Üniversitesi’nde isimli psikolog John Edens tarafından psikopati açısından değerlendirildiğinde yüzde 99’un üzerinde puan aldı.
Thomas’ın Sociopath World isimli blogu, psikopati ile yaşamanın detaylarını anlatıyor. Daha fazla insanın anlayabileceği bir terim olduğunu düşündüğü için “psikopat” yerine “sosyopat” sözünü kullandığını söylüyor.
Psychopathy Is adlı kar hedefi gütmeyen bir tertibin kurucu ortağı olan Dr. Marsh, “Herkes psikopatik özelliklere sahip birini tanır” diyor. Platform hem psikopat insanlara hem de yakınlarına dayanak sunuyor.
Dr. Marsh, hedeflerinin psikopatiyi gizemli bir durum olmaktan çıkarmak; insanların kendilerini değerlendirebilmeleri ve akabinde ne yapacakları konusunda bilgi alabilmeleri için tarama araçları sağlamak olduğunu söylüyor.
“Psikopati bir kategori değil, bir sürekliliktir. Nüfus içinde farklı derecelerde görülebilir. Birtakım insanlarda daima yıkıma neden olurken kimilerinin yalnızca semptomlarınınyönetilmesi gerekir. Bunu açıkça tartışmadığımızda uzman bilgisinin açığını TikTok trendleri dolduruyor.” diyor.
Victoria ve M E Thomas, bozukluklarını denetim altında tutmaya yardımcı olmak için meditasyon, ruhsal terapi ve çevrimiçi topluluklarındaki bireylerle birebir dayanak üzere imkanları kullandıklarını söylüyorlar.
Thomas, “‘Psikopat’ hâlâ lekeli bir sözcük. Hâlâ yapılacak çok iş ve açık konuşmak gerek. Gerçek şu ki biz varız.” diyor.
İllüstrasyonlar Somsara Rielly