ABD’nin eski Türkiye Büyükelçisi ve eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, “Orta Doğu’nun Dönüm Noktaları ve Geleceği” bahisli İkinci Erbil Forumu’nda konuştu. Forumun “Türkiye’nin Yüzüncü Yılı: Osmanlı İmparatorluğu’ndan 100 Yıl Sonra” oturumunun konuğu, Wilson Merkezi Orta Doğu Programı Lideri James F. Jeffrey oldu.
‘TÜRKİYE, COĞRAFİK POZİSYONUNU YETERLİ DEĞERLENDİRİYOR’
Rûdaw’dan Serpil Güneş’in aktardığına nazaran, “Türkiye bölgede kıymetli bir aktör, ABD’nin kıymetli ve güç bir müttefikki” diyen Jeffrey, Türkiye’nin dış siyasetini strateji, güç, pozisyon ve defakto halinde dört başlıkta ele alabileceğini lisana getirdi. Yaklaşık 20 yıldır Türkiye ile çalıştığını lisana getiren Jeffrey, Türkiye’nin coğrafik pozisyonunu düzgün değerlendirebilen bir ülke olduğunu vurguladı.
‘TÜRKİYE, DAİMA TELAŞ İÇERİSİNDE’
James Jeffrey, şu sözleri kullandı:
“Türkiye problemlerle ve bir ölçüde de düşmanla çevrili bir ülke. Bunlardan en büyük ikisi, hegemon olmaya özenen İran ve global hegemon olmaya özenen Rusya. Türkiye’nin 1930’lar ve 1940’lar da dahil olmak üzere Ruslarla 400 yıllık deneyimi var. Tarihte bu iki taraf ortasında bir çok sefer savaşlar oldu. Türkiye ayrıyeten büyük zorluklarla karşı karşıya. Türkiye’deki Kürtlerin bir kısmıyla, PKK ile çatışma yaşadı. Bu artık daha çok kuzey Irak ve Suriye için de bir sorun haline gelmeye başladı. Yeniden Yunanistan ile Ermenistan ile sıkıntıları var. Bazılarına nazaran bunlar büyük sıkıntılar olmayabilir ancak Türkiye, ülke ve kültür olarak 19’uncu yüzyıl aklıyla düşünüyor. Yunanistan’ın Türkiye’nin en büyük limanının önündeki adaya asker konuşlandırmasından korkmamalı ancak gelecekte diğer bir güçle ittifak kurarak 19’uncu yüzyılda olduğu üzere Türkiye’ye baskı yapmasından korkmalı. Türkiye bu hususların hepsi yüzünden daima telaş içerisinde.”
‘ABD’NİN GEREĞİNCE SEMPATİ DUYMADIĞI DÜŞÜNÜLÜYOR’
ABD’nin son 40 yıldır Türkiye ile işbirliği içinde olduğunu PKK’ye karşı gayrette Ankara’ya takviye verdiğini lisana getiren Jeffrey, “Türkler bunu anlıyor ve inanıyor. Türkiye hala kuşatıldığını düşünüyor. ABD’nin kendilerine gereğince sempati duymadığını düşünüyor. Bunu anlamamız güç zira hiç onlarla tıpkı durumu yaşamadık” dedi.
Türkiye’nin hem NATO’nun bir üyesi hem de Avrupa’nın bir pazardaki değerli ittifakı olduğuna dikkati çeken Jeffrey, “Hiçbir ülke Türkiye üzere Ukrayna’ya dayanak olmadı. Türkiye bir yandan savaşta bir yandan Ukrayna’yı desteklerken başka yanından Rusya ile ilgilerin sürdüren bir ülke” yorumunu yaptı.
‘MURSİ’Yİ DESTEKLEMESİ BÜYÜK HATAYDI’
Jeffrey, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alması, Suriye ve Arap ülkeleri ile izlediği siyasetlere ait bir soruyu kıymetlendirdi. Türkiye ile dış siyasette kimi çelişkiler yaşadıklarını lisana getiren Jeffrey, “Örneğin Türkiye’nin NATO üyeliğine biz değil, kendisi karar vermeli. Yeniden bizce Mısır’da Muhammed Mursi’yi desteklemesi büyük bir küsurdu. Obama idaresi de bu yanılgıyı yaptı” diye konuştu.
James Jeffrey, “Türkiye’yi cezalandırmaya yahut tehdit etmeye çalışırsak kendimizi aptal üzere gösteririz. Zira o vakit ‘sorun yok’ der ve yaptıklarına devam ederler” dedi.
‘İNSANLAR TÜRKİYE’Yİ, ÇOK YOKSUL GÖRÜYORDU’
ABD’li tecrübeli diplomat şunları söyledi:
“Avrupa Birliği’nin Türkiye’yi üye yapamadığı konusunda çok şey duyduk kuşkusuz, bunun nedenlerinden biri de insanların Türkiye’yi çok yoksul görmesiydi. Bu akla yatkın bir şey değil. Bundan sonra Müslüman bir gücün Avrupa Birliği’ne üye olmak isteyip istemediği tartışılabilir lakin en değerlisi, Avrupa Birliği çatışmadan nefret ediyor, savaştan nefret ediyor ve artık Ukrayna’ya askeri bir tahlil bulma konusunda başı belada. Şu anda NATO içinde bunun üzerinde çalışıyorlar.
Hepimizin bildiği üzere Türkiye’nin birkaç cepheden problemlerle başı belada. Birkaç yıl evvel Irak ve Suriye’nin birçoklarını denetim eden IŞİD vardı. Artık Rusya var, İran var. Lakin bunların Türkiye üzerinde gerçek bir tesiri olduğunu düşünüyorum. Yalnızca Avrupa ile değil, ABD ile olan bağlarında de bir tesiri olduğunu düşünüyorum. Zira AB üyeliklerini en çok destekleyen bizdik.”
‘KÜRTLERLE KARMAŞIK BİR BAĞ VAR’
“Türkiye’deki Kürtler bölünmüş durumda” diyen Jeffrey, “Türkiye’nin de Kürtlerle karmaşık bir bağlantısı var. Erdoğan geçmiş devirde yüzde 30 oranında Kürtlerden oy aldı. Bizim hem Türkiye hem de Kürtlere sempatimiz var” dedi. Jeffrey, “PKK’ye sempati duyan Kürtler ve muhafazakar ile Erdoğan’ın AK Partisine sempati duyan Kürtler ortasında karmaşık bir münasebet var. Bu durum son yıllarda değişti zira AK Parti, Erdoğan’ın evvelce yeterli münasebetler içinde olduğu kuzey Irak Kürtleri de dahil olmak üzere Kürtlere karşı olumsuz bir görüşe sahip olan Milliyetçi Hareket Partisi ile ittifak kurdu” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’de önümüzdeki günlerde yapılacak seçimler hakkında da konuşan Jeffrey, “Bizim hiçbir vakit bir partinin iktidarda kalıpta kalmaması konusunda bir stratejimiz olmadı, olmaz. Buna kelam karar verecek olan Türkiye halkıdır” dedi. (DIŞ HABERLER)