Bergama Antik Kenti’ne, İzmir’e her gittiğimde yolumu düşürmeye çalışırım. Kimi antik kentleri bir kez görmek yetmiyor. Orta sıra gidip sizde uyandırdığı hisleri yine yaşamak istiyorsunuz. Bergama da o denli benim için. Fakat Bergama’da görülecek yerler antik kentten ibaret değil. Yalnızca antik kenti gezip döneriz yanlışına düşmeyin sakın. Ben de birinci gittiğimde bu türlü yapmıştım fakat sonradan çok şeyin eksik kaldığını fark ettim. Bu sefer Bergama’ya İzmirli arkadaşımın Avustralyalı eşini ve ailesini gezdirmek için gidiyoruz. Hayran kalacaklarına o kadar eminim ki kente girmeden gururlanmaya başlıyorum.
Çalıp Berlin’e götürdüler
Bergama’da birinci durağımız haliyle en çok merak edilen Bergama Antik Kenti oluyor. Burası Berlin’deki Bergama (Pergamon) Müzesi ziyretimi hatırlatır daima bana. Antik kentin en değerli yapıtlarından Zeus Sunağı ve Athena Tapınağı’nın asıl konutu yerine Berlin’deki Bergama Müzesi’nde sergilendiğini görmek üzücü…. Gerçek ismi Pergamon olan antik kent Akropol, Asklepion, tiyatro, tapınak üzere yapıtlarıyla sahiden hayranlık uyandırıcı.
MÖ 1’inci yüzyılda yaşamış filozof Pilinius Secundus, Pergamon’u “Asya’nın en ünlü ve süper şehri” olarak tanımlamış. Dik bir zirvede konumlanmış kenti gezerken hangi yapıta hayran kalacağınızı şaşırıyorsunuz.
Kentin iki kıymetli kısmı var; kentin önde gelenlerinin yaşadığı Akropol ve hastanesi Asklepion. Akropol’deki 10 bin kişilik dik yamaca kurulmuş tiyatrosu beni en çok etkileyen yerlerden. Burası dünyanın en dik tiyatrosu olarak biliniyor. Tiyatroda oturup karşınızdaki görüntüyü saatlerce seyredebilirsiniz. Biz de bir performans izleyecekmiş üzere sıralanıp görüntü seyrediyoruz.
Pergamon birçok birincinin kenti olmuş. Tarihteki birinci büyük hastane burada kurulmuş. Asklepion Antik Yunan’da şifa yaradanının ismi. Psikoterapinin ve afyon tipi ilaçların birinci kez yapıldığı bir sıhhat kenti olmuş. Asklepion’un sembolü ikili yılan bugün eczacılık simgesi. Kentin konut sahipliği yaptığı bir öbür birinci, parşömen. Parşömen yani kâğıt burada bulunmuş. Parşömenlere yazılmış 200 bin adet el yazması yapıtın olduğu birinci Asya kütüphanesi de bu kentte kurulmuş.
Antik kenti ayrıntılıca gezdikten sonra kent merkezine gerçek yola koyuluyoruz. Pergamon’un en büyük antik yapısı olan Kızıl Avlu yani Sarepeion Tapınağı’ndayız. Burası Antik Roma’nın hâlâ ayakta kalan yapılarından biri. Mısır ilahlarının tapınağı olarak bilinen, Mısır medeniyeti tesiri altındayken yapılan bu ihtişamlı Roma tapınağı Mısır’ın yeraltı yaradanı Serapis’e adanmış. Tapınak, kırmızı ateş tuğlasından yapıldığından halk ortasında ‘Kızıl Avlu’ olarak isimlendirilmiş.
Zindan ve zeytinlik olmuş
Burası antik kenti gezip kasabaya vakit ayırmayanların atladığı bir yer. Çok etkileyici bir yapı; yanından akan dere, antik köprüler ve Osmanlı devrinde zindan ve zeytin işliği üzere hedeflerle kullanılmış tapınak bazen gözden kaçabiliyor… Bergama ziyaretinizde görmeden geçmeyin.
Yeterince acıkınca tadı hâlâ damağımda olan meşhur Bergama köftesini yemeye gidiyoruz. Kentte birçok salaş köfteci var. Pala’nın Yeri ve Çiçeksever Köfte en lezzetli adreslerden. Köftenin yanında piyaz, yemeğin üzerine de kaymaklı Kemalpaşa tatlısı yiyoruz. Piyaz tahinsiz natürel lakin çok lezzetli. Tahinli piyazı Antalya dışında yapan yok.
Karanfilli leblebisi ünlü
Çığırtma lezzetini duydunuz mu hiç? Odun ateşinde bütün patlıcandan yapılan bir cins zeytinyağlı kızartma olan çığırtma, Bergama’nın yöresel lezzetlerinden. Patlıcanla yapılan her yemeği sevdiğim için çığırtma da Bergama’da favori lezzetlerimden oluyor.
Kale Mahallesi’nde konutlar ortasında gezerken halıcılara da uğrayın.
Yemekten sonra Rumlardan kalan taş meskenlerin olduğu Kale Mahallesi’ni geziyoruz. Mahalle hayatı tüm canlılığıyla devam ediyor burada. Kapı önünde oturan aileler, top peşinde koşan çocuklarla selamlaşarak eski Bergama meskenlerinin ortasında dolaşıyoruz. Rengârenk Bergama halılarının sergilendiği halı dükkânları çıkıyor karşımıza. Bölgede eski vakitlerden bu yana dokumacılık yapılıyor. Renkleri, desenleri ve kendine has ilmek tekniğiyle Bergama halıları dünyaca meşhur. Kız Bergama, sarı namazlık, yağcıbedir ve holbein olmak üzere dört çeşit Bergama halısı olduğunu öğreniyorum. Kullandıkça ipek imajı alan kız Bergama en hoşu. Sırada Bergama Arastası var. Osmanlı devrinden kalma, çarşı manasına gelen arasta yüzyıllar boyunca çok çeşitli zanaatlara mesken sahipliği yapmış. Şu an az sayıda dükkân olsa da eski canlılığına kavuşması için çalışmaların yürütüldüğünü görmek sevindiriyor beni.
Arastada dolaşıp Çınarlı Kahve’de yorgunluk kahvesi içiyoruz. Arasta etrafındaki dükkânlarda Bergama’ya mahsus enteresan bir lezzet görüyorum; karanfilli leblebi. Daha evvel leblebi ve karanfili bir ortada hiç duymamıştım. Karanfille kavrulan leblebilerin üzerine dövülmüş sakız eklenip harmanlanıyor.
Kozak Yaylası’nda fıstıklı çay
Günün sonunu tabiatta karşılamak için Bergama’ya yalnızca yarım saat uzaklıkta, fıstık çamlarıyla kaplı Kozak Yaylası’na çıkıyoruz. Kamp alanları, yürüyüş parkurları, kuş gözlemciliği Kozak Yaylası’nın sunduğu hoşluklardan. Tabiat yürüyüşü yapıp çam kozalağı topluyoruz. Burada temel geçim kaynağı çamfıstığı. Bir mola verip Kozak’ın kendine has cilveli çayından içiyoruz. Çamfıstıklarının helva, içpilav üzere yemeklerin yanı sıra çaya da konduğunu görünce şaşırıyorum. İçine kavrulmuş fıstık atarak içilen bu çam kokulu çayın tadını denemenizi öneririm.