Kanal7 Medya Kümesi İdare Danışmanı Muzaffer Şafak, gelişen teknolojinin televizyon ve radyo yayıncılığına tesirine ait dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
İşte Şafak’ın o yazısı;
Günümüzde gelişen teknolojilerin baş döndürücü suratı, tüketim ve üretimin dizginlenemeyen ivmesi nedeniyle hep ve enlerin öne geçmesiyle beşerler sanıyoruz memnunluktan adım adım uzaklaşıyorlar.
Teknoloji, bilhassa yayıncılık ve öbür mecralarındaki yeni ve enteresan buluşlarıyla sürat kesmeden devam ediyor. Elbette bunu belirleyen ve lokomotif tesir yapan, lisanımıza pelesenk olan Z nesli gerçekleştirmektedir.
Gerçekten de bu kuşağın her alanda belirleyici ,değiştirici ve planlayıcı tesiri her alanda ve her geçen gün artmaktadır.
Televizyon yayıncılığına dönersek elbette bu bölümü de eleştirmeliyiz, tek telaşın raiting uğruna, biteviyelik, benzeri programların daima tekrarı, haber programlarının her kanalda birebir olması, hitap, içerik kıtlığı, reklamların senkronize başlaması, tıpkı anda yayınlanması, her kanalda sabah nesli bayan programları yayınlanması da ne yazık ki izleyicinin bunları talep etmediği anlaşılıyor. Tuhaf olan ise herkesin bundan şikayetçi olmasına karşın bu tıp programların devam etmesi.
Peki tüm bunlar olurken, bilhassa televizyon yayıncılığında gelişme ve teknik ilerlemeler ne seviyede ? hangi iyileştirmeler yapıldı? HD yayınların başlamasından bu yana Türk Televizyon yayıncılığında yayın çözünürlüğün arttırılması konusunda bir gelişme oldu mu? Elbette hayır, hatta pandeminin de tesiriyle yayın kuruluşları teknik altyapılarında güzelleştirme yada esaslı düzenleme yapamamışlardır.
Ancak, ülkemizde uzun bir müddettir satılmakta olan Televizyon alıcı panellerinin neredeyse % 90’ı 4K ve HBBTV özellikli olmasına karşın yayın kuruluşları neden HD yayınlarını hala sürdürüyor? Televizyon panel ekran boyutlarının 40 inch ve üzerine çıkması, duvardan duvara panellerin kullanılmaya başlamasıyla Standart Defination (SD) yayınların hala devam etmesi de çelişki üzere görülmektedir. SD yayınların büyük ekranlarda izlenmesi imaj kalitesi sorunu nedeniyle tercih edilmemektedir. Bu aksiliğe karşın hala majör kanallar tarafından bu format devam ettirtilmektedir.
Diğer bir soru ise, 4K yayınlar, neden TV panellerinin büyük bir kısmını bu yayını alacak özellikte olmasına karşın ülkemizde 4K yayınlar başlayamıyor? 8K çözünürlüklü yayınların ise yıllar öncesinde gelişmiş ülkelerde başladığını biliyoruz.
İzleyici, başka ülkeleri ve teknolojik gelişmeleri yakından takip ediyor. Nerede ne iyi, yararlı, verimli ,kaliteli ve ekonomik ne varsa biliyor ve talep ediyor.
Faydacılık , yeni jenerasyonla birlikte evvelki kuşaklar üzerinde de tesir yaratmaya başlamıştır. İzleyici ve dinleyici İnternet yayınlarında olduğu üzere edilgen olmaktan çok etken ve interaktif olmak istiyor ,klasik Televizyon iletim tekniği ile interaktivite mümkün değil. Fakat, ülkemizde 2 milyon adede ulaşan HBBTV panel sayılarının daha da artmasıyla izleyici yakında bu konfora ve imkana da kavuşmuş olacak.
Teknolojinin ve anında bilgiye ulaşmanın tesiriyle Kül yutmayan ve eldeki ile yetinmeyen yeni bir nesil yetişiyor.. Sosyologlarla birlikte yayın kuruluşları da derinlemesine bu gerçeği incelemeli. Bu jenerasyon her alanda olduğu gibi bilhassa yayın alanında da belirleyici olacağı anlaşılmaktadır.
Yayın içeriklerinde de emsal değişimlerin tesirlerini yakında göreceğiz. Aktüel olan ve habercilerin de lisanına yerleşen, kartların tekrar karılması metoforu televizyon ve radyo yayıncılığı için de uygulanmalı ve dikkate alınmalıdır.
İzleyici her geçen gün klasik haber kanallarından uzaklaşıyor. Ekranlarda neredeyse her gün, siyasi, ekonomik ve politik emsal hususlar, benzeri konuşmacılar ve konuşmacılar üzere davranan ve konuklarını raiting uğruna kızıştıran, insicamlarını etkileyen, konuşmaları bölen, tansiyonu isteyerek yükselten, konuklarından çok kendi fikirlerini anlatmaya çalışan dersini pek çalışmamış Moderatörleri! izleyici artık pek de önemsemiyor. Bu çeşit yayınlardan, çok sayıda izleyici olumsuz etkilenmektedir. Yayın kuruluşları ve yöneticileri lisan kullanımı, diksiyon, anlatma tekniklerini hayata geçirmelidir.
Ancak, çok sayıda haber kanalı bu yolları bıkmadan biteviye tekrar ediyor. Aslında bu alanda profesyonel örnekler epey çok, incelendiğinde; David Rubinstein, Walter Cronkite ve başka benzerlerinde olduğu üzere, konusuna hakim, doğaçlama yapmaktan kaçınan, sistematik, ufuk açan, analitik, fiziğinden çok sunumu ile ön planda olmaya çalışan kaliteli Moderatör örnekleri Avrupa ve Amerika’da program yapan çok sayıda yayın kuruluşunda yer alıyor.
Televizyon bölümünde bu gelişmeler olurken Radyo yayıncılığında ise durum pek de iç açıcı gözükmüyor. Türkiye’de toplam ulusal bölgesel ve mahallî lisanslı radyo sayısı 1000 adedin üzerindedir. Yalnızca İstanbul üzere büyük bir megapoldeki terrestrial radyo yayıncı sayısı 100 adettir. Bu sayıya internetten iletilen radyo yayınları dahil değildir. Yurtdışı benzeri kentlerdeki karasal yayın sayısı 50 adedi geçmemektedir. Ülkemizde bu kadar çok yayıcının olması, yayınların teknik ve içerik kalitesine de olumsuz tesir yapmaktadır.
Yerel radyo yayıncılığının stratejik kıymeti yüksektir. Açık iletim tekniği olan uydu yayıncılığında değişik sebeplerle kesinti ihtimali varken, mahallî yayınlar uydu yerine karasal linkleri kullanmaları nedeniyle bu olumsuzluktan etkilenmezler, bu da lokal yayıncılığı ülke güvenliği açısından da değerli ve stratejik hale getirmektedir. Bu iletim yolu ile kesintisiz yapılan yayınlar tabii afetlerde de bölgesel ve mahallî yarar sağlayacaktır.
Yerel ve karasal yayın yapan lisanslı radyo yayıncı sayısı toplam radyo yayıncı sayının içindeki hissesi çok yüksektir. Mahallî yayıncılar güç ,RTÜK hisseleri, yıllık frekans kiraları ve başka işletme masraflarının yükselmesi nedeniyle bilhassa küçük vilayetlerdeki lokal yayıncılar yayınlarını sürdüremez hale gelmiştir. Öbür ülkelerdeki üzere bilhassa yerel radyo yayıncıları ekonomik olarak desteklenmelidir.
Radyo yayıncı sayısının yüksek olması ve her geçen gün radyo reklam Pazar büyüklüğünün azalması rekabetin artmasına yol açmaktadır. Bu durum toplam içerik ve teknik kalitenin de düşmesine yol açmaktadır. Teknik kalite, elbette Televizyon tekniğindeki kadar dinleyicide olumsuz tesir yapmayabilir lakin, yayın içerikleri, programcılar, sunucular, konuşmacılar, konuklar ve kullanılan lisan vs. sorun çıkarabilmektedir.
Ülkemizdeki İzleyiciler ve dinleyiciler yurtdışı örneklerinde olduğu üzere yayınların içerik ve teknik kalitesinin daha yüksek olmasını bekliyor.