Kış güneşi bulutların ortasından çıkarak gösteriyordu kendisini. Güneşin bulutlarla oyunu aldatıcıydı zira havada sert bir soğukluk vardı. Bu nedenle dışarıdaki kursîler boştu.
İnşaat bariyeri ise Yeşilçam’ın klasik oyuncuları ile kimi artık hayatta olmayan müzikçilerin fotoğraflarıyla sımsıcaktı.
Adam güvercinleri güvercin lisanıyla çağırıyordu. Güvercin lisanı nedir diye sorulacak olursa, şöyle tanım edebilirim: Güvercine duyulan sevginin hissedildiği ses.
Ben bariyerlerdeki fotoğrafların fotoğraflarını çektim. Adamın çağırdığı güvercinlerden yalnızca bir tanesi gelmiş, yere saçılmış buğdayları gagalıyordu. Öbürleri havada ve çatıda keyif çatıyordu. Kim anlar güvercin milletini, tahminen de yalnızca vakit öldürüyorlardı.
“Güvercinler gelmedi” dedim adama. Biraz kışkırtmak istemiş olabilirdim. Fakat adam oralı olmadı, “Karınları tok” demekle yetindi.
Güvercinlerin karınları tok, caddenin gürültüsü ötede, kahvenin kapalı kısmı sigara dumanı altındaydı. İnşaat bariyerinin gerisinde Sur’un tarihi, Sur’un cesedi yatıyordu. İnşaat bariyerini süsleyen fotoğraflardaki özlü kelamlar yürek veriyordu.
DAVUTOĞLU’NA MAKUS HABER
Eski Başbakan ve Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, “Sur’u Toledo yapacağız” kelamlarının hatırlatılmasından hazzetmiyor ancak her seferinde karşısına çıkıyor bu kelamlar. Lakin Davutoğlu’na berbat bir haberim var: Bu kelamı Diyarbakırlılar, Surlular ve Sur’un yıkılışına tanıklık edenler, bana o denli geliyor ki daima ve her fırsatta hatırlatacaklar kendisine.
Çünkü Sur’un altı mahallesi Davutoğlu’nun başbakanlığı periyodunda yıkıldı. Çatışmalar sırasında kaç kişinin öldürüldüğü bilinmiyor.
Çatışmaların akabinde Sur ilçesine giriş yasağı kaldırılmadı. Çatışmalardan ziyan görmemiş kaç tescilli yapının yıkıldığı bilinmiyor.
Çünkü Sur’dan sürgün edilen binlerce insanın, derme çatma da olsa, meskenleri yıkıldı. Sur’daki yaşama biçiminden kopartılan binlerce insanın nerede, hangi şartlarda yaşadığı bilinmiyor.
Çünkü kültürel, toplumsal ve ekonomik dokusuyla, tarihiyle UNESCO’nun ilgisini çekmiş altı mahalle yıkılınca, neredeyse bütün değerini yitirdi Sur.
Çünkü yıkılan konutların yerine TOKİ marifetiyle yaptırılan yeni meskenler, cesetlerin üzerine inşa edildi.
Çünkü yeni konutların Diyarbakır mimarisiyle hiçbir ilgisi yok. Diyarbakırlılar bu nedenle ucube ya da cezaevi diyor bu meskenler için.
OLMUYORSA OLMUYOR, PEŞİNE VERME
Her nasılsa büsbütün yıkılmaktan kurtulmuş duvarı da fotoğraflarla süslemişler. Fotoğraflardan birine “Hoş geldiniz” yazmışlar. Beyaz yer üzerine yeşil ve kırmızı çiçeklerin hakim olduğu bir fotoğraf. Kız çocuğunun rüzgara açık saçları uzun ve sarı. Elleri, bir emekçinin elleri kadar büyük, bakışlarında yalnızca öfke mi var, anlayamıyorum. O canlı renklere karşın fotoğrafta tuhaf bir gerginlik olduğunu düşünüyorum.
Yan taraftaki fotoğraf daha eğlenceli. Üstteki “Servet Cafe” yazısının altında, bir masada tek başına oturan şapkalı ak sakallı yaşlı adam, çay değil de şarap içiyor. Şarap içtiği kanısına masadaki şişeden değil de adamın bakışlarından varıyorum. Fakat bu bir kanıya varmaktan öte bir his de olabilir. Zira ne vakit bakışlarımız karşılaşsa, adam bana bir kıssa kahramanı olduğunu anlatıyor güya.
Hava soğuktu. Garson çocuğun getirdiği çay çabucak soğumuştu.
Güvercinlerle güvercin lisanında konuşan adam, yanına gelen delikanlıya, “Çok zorlama, olmuyorsa olmuyordur, peşine vermiyesen” diyor. Bu kelamlar hafızamda yerini alıyor ve öbür söyledikleri uçup gidiyor.
Bir gün birisi bana, “Sur’la ilgili o kadar çok yazdın, olmuyorsa olmuyor, daha peşine verme” diyebilir. Bu türlü düşünüyorum. Fakat Sur’un ruhuna dokunmuş hiç kimse Sur’un peşini bırakamaz. Duygusal ve siyasal olarak bu bu türlü biline, diye söyleniyorum içimden.
‘YAŞAMAK İÇİN BANA BİR HAYAT YETMEYECEK!’
Renkleri güneşte parlayan siyah bir horoz ile bir güvercin dolaşıyor adamın etrafında. Horoz daima orada mıydı, bilmiyorum. “Geçen hafta güvercinlerin bir müsabakası vardı Bağlar’da, sen de gittin mi?” diye soruyorum. İç çekti ve gitmediğini söyledi.
Uzak oturuyorduk birbirimizden ve soğuk nedeniyle kahvenin müdavimleri kapalı yerde oturdukları için, neredeyse yalnızdık. Konuşmak ve anlatmak istiyordu. Yoksa “Hapisten yeni çıktım, Diyarbakır çok değişmiş” diye devam etmezdi konuşmasına. Bunu bana mı söylüyordu, güvercinle horoza mı, anlamak zordu. Zira bana gerçek bakmıyordu konuşurken, güvercin ve horozla ilgileniyordu.
Derken inşaat bariyerleri ve yıkık duvarların avluya dönüştürdüğü alan, simit satan bir çocuğun sesiyle şenlendi. Adam simit aldı ve benim de almam için ısrar etti.
Adam simidini kuşlarla paylaşırken, “Kaç yıl yattın” diye sordum. Sekiz yıl yatmış. Sekiz yıl, on yıl otuz yıl yatanlar gözümün önünden geçti. Son günlerde otuz yıl yatıp çıkması gereken siyasi mahkumları düşündüm. İnfazları yakıldığı için özgür bırakılmayan mahkumlar için yapılan hareketleri, bu aksiyonlar sırasında ailelerin maruz kaldığı eziyetleri… İlhan’ı da düşündüm. “Yaşamak için bana bir hayat yetmeyecek!” diyen şair İlhan Sami Çolak’ı. Tam 28 yıl 4 aydır cezaevinde yatıyor. Özgürlüğüne daha upuzun 20 ay var.
‘NEDEN MAHPUS YATTIN?’ DİYE SORMADIM
“İki gün sonra tam bir ay olacak cezaevinden çıkalı” dedi adam. İnşaat bariyerinin ardındaki yeni meskenleri kastederek, “Gördüm, görmez olaydım” dedi. Onayladım onu, “Her gördüğümde birebir şeyleri söylüyorum” diyerek.
“Dışarı çıktım baktım ki her şey değişmiş Diyarbakır’da. Beşerler değişmiş, insanlık değişmiş, adetler değişmiş.”
Yine bakmıyordu bana yanlışsız, ayağının dininden ayrılmayan güvercinle konuşuyordu güya. Küçücük sokağın ilerisini, caddenin art tarafını işaret ederek, “İşte burada oturuyorum” dedi ve “Sekiz yılda mahallemi, sokağımı bulamadım, hepsi gitmiş” diye devam etti.
“Neden mahpus yattın?” diye sormadım adama. Bu soruyu sormak içimden gelmedi. Tahminen bencillik yaptım ve kendimi adamın trajedisinden uzak tutmak istedim, kim bilir.
Çay çoktan soğumuştu. Bulutlar güneşin önünü kapatmıştı. Yapılacak işler vardı. Çamurlu avludan çıkmadan evvel adama, “Güvercinler sana alışınca çağırdığında gelirler, merak etme” dedim. Teselli etmek istedim. Artık yabancısı üzere hissettiği kentte adamı güvercinlerin keyifli edeceğini düşünerek.
Adamı orada, cezaevinde biriktirdiği anılar ve acılarla bir başına bırakarak gittim.
Adamı orada, Yeşilçam’ın efsane oyuncuları ve müzikçilerin replikleriyle bir başına bırakarak gittim.
İyi ki güvercinler vardı.