Zeynep Tuba Kesimli
Uzun yıllar gazetecilik, radyo programcılığı, köşe müellifliği yapan Mine İzgi, topluluğun en çalışkan bayanlarından biri. Hâlihazırda aile ve çocuk ekseninde çalışmalarına devam eden Mine İzgi Hanımefendi ile evliliğin olmazsa olmazları, eş seçiminin değeri ve fıtrat üzere eğitim hakkında keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik. Buyurun, birlikte okuyalım.
Uzun yıllardır devam eden bir evliliğiniz var. Şimdiye kadar da yüzlerce aileye danışmanlık yaptınız. YouTube kanalınızda evlilikte ahenk yakalamış çiftleri ağırlıyorsunuz. Tüm bu gözlemlerinize dayanarak sormak istiyorum. Evliliğin olmazsa olmazları neler?
Her insan nasıl ki biricik ve özelse, kimse kimseye benzemiyorsa evlilik ilgisi de o denli. Herkesin evlilik için olmazsa olması farklı olabilir ancak bir aile danışmanı olarak genel bir çerçeve çizmem gerekirse; samimiyet, niyet, muhabbet, ahenk ve hudutları bilmektir diyebilirim. Eklenecek daha çok unsur var fakat en kıymetli gördüklerim bunlar.
KİŞİSEL MAHREMİYETE ÖZEN
Evlilikte bayanın ve erkeğin ferdî vakitlerinin olması gerektiğini ve bunun yanında birbirlerine de vakit ayırmaları gerektiğini söylüyorsunuz. Bunu biraz ayrıntılandırabilir misiniz?
Kesinlikle eşlerin kendi özel alanları olmalı. “Sistem Teorisi”ni geliştiren Murray Bowen, kişisellik ve birliktelik istikrarının hakikat kurulmaması hâlinde sistemin sarsılacağından bahseder. Zira bireyselleşemeyen kişi, karşı tarafla psişik bir bağ kurar, onunla yapışık bir bağ kurması sonucu kendi mahrem alanını koruyamaz ve bu bir vakit sonra sorun oluşturur. Birlikte olduk diye bitişik yaşamamız gerekmiyor, herkes kendi alanını oluşturmalı. Bunu yaparken de mahremiyet, haddini ve hududunu bilmek kıymetli. Yani yakınlaşma ve uzaklaşma istikrarlı olursa alaka beslenir ve sağlıklı yürür. Burada kirpi arasını örnek verebiliriz. Kirpiler soğuk havalarda ısınmak için birbirlerine yaklaşırlar fakat okların birbirlerine batmasından ötürü ok uzaklığını ayarlar, soğuğun tesirinden o denli korunurlar, eşler de buna dikkat etmeli.
Bugünün çiftleri, ebeveynlerinin evlilik hayatlarına bugünden baktığında genel olarak bu türlü bir paylaşımın olmadığını söylüyorlar. Öte yandan günümüzde boşanma oranlarının geçmişe oranla daha fazla olduğu da bir gerçek. Bugünkü çiftlerin gördüğü ya da bir evvelki neslin görmediği/yok saydığı şey nedir?
Bu hususta pek haklı olduklarını düşünmüyorum. Dünden bakarak bugünü inşa edemeyiz. Zira dün, o kurallarda ve durumda yapılması gerekendi, bugün her şey takdir edersiniz ki çok daha farklılaştı. Geçmişte kendi anne babalarımıza baktığımızda bu türlü bir iç içe geçme hâli olmadığı için paylaşım içinde olmayan, birlikte vakit geçirmeyen eşler olarak görünebilirler, ancak dengeyi korudukları, o vakit boşanmalarının az olmasından anlaşılmalı. Alışılmış yalnızca bu değil, en değerlisi de annelerimizin tahammül gücü bizden daha fazlaydı. Bugünün insanı haz ve sürat çağının cenderesinde maalesef tahammülsüzleşti.
Dünün ya da bugünün çiftlerinin gördüğü ya da görmediği şey bence haddin bilinmesidir. İnsan hiçbir şey bilmesin, ancak haddini bilsin! Zira sınırsız, uçsuz bucaksız, tepede bir gidiş hiçbir vakit tavsiye edilmez. Hudutlar bilinirse hudutlar de denetim edilir. Bilhassa eşseniz, anne babaysanız lütfen sinirlenmeyi bırakın, yalnızca hudutları belirleyin. Meçhul hudutlar, hudutları zıplatır. Hudutlarını denetim eden, hudutlarını da koruyan eşler ve anne babalar, etrafıyla çok huzurlu ve sağlıklı bir bağ içindedirler.
EŞ SEÇMENİN BİR MATEMATİĞİ VAR
“Çocuk eğitimi, kendinize eş ararken başlar.” diyorsunuz. Eş seçiminin bir matematiği var mı?
“Ben eşimi buldum, işte ruh ikizim, sevdiğim kişi…” üzere tozpembe başlayan eş olma masalı, her masal üzere gökten üç elma düşüp, onlar erdi muradına biz çıkalım kerevetine olmuyor. Evlenince pembesi gidip tozu kalıyor, o tozları temizlemek de biz aile danışmanlarına düşüyor. Yani eş seçmenin bir matematiği elbette var, fakat bu 1+1=2 halinde değil. Evlilik öncesi için “Cennet Yuvamız” kitabında 6T kuralını belirlemiştim. Bunlar; tespit, tercih, önlem, temsil, teslimiyet ve bildirim. Eş seçiminde, adaylar ortasındaki ruhsal, fizyolojik, toplumsal, kültürel, ekonomik denklik ve inanç denkliği kıymetlidir.
Bunları bir biraz açalım isterseniz.
Psikolojik denklik için huy ve mizaç ahengi diyebiliriz. Bunun için kişi evvel kendini tanımalı ve bilmeli. Ondan sonra da nasıl biriyle ahenk içinde olacağını düşünmeli. Birinci evvel ruhlar birbirine ısınır ve anlaşır, sonrasında fizikî denklik gelir, ona bakması gerekir kişinin. Burada devreye giren görsellik kişi için ne kadar kıymetli? Uzunluğunun kısalığı ya da uzunluğu, göz rengi, kilosu, bunlardaki esneme hissesini da kişi kendi ayarlamalı. Toplumsal denklik; büyüdüğü, yetiştiği ortam ve çevredir. 25-30 yaşındaki biri tüm özelliklerini ailesi ve yetiştiği toplumsal etraftan almış ve kendini tamamlamıştır. Onun için eş seçiminde aman nasıl olsa evlenince değiştiririm, fikrine kapılmamak gerekir. Toplumsal ahenk dediğimiz şey, birebir vakitte eşler ortasında bir aidiyet sağlayacağı için karar vermede tesirlidir. Birebir toplumsal etraftan gelen birini anlamakta ve manalandırmakta zorluk çekmezsiniz. Kültürel denklik toplumsal denklikle benzerlik gösterse de kişinin kültürel hazinesiyle ilgilidir. Eğitimi, konuşması, toplum içinde ahengi, yetiştiği kültürü yansıtması, tüm bunların göz önünde bulundurulması gerekir. Ekonomik denklikte, kişinin zengin-fakir olmasına değil, çalışıp sorumluluk alıp almadığına bakılmasını tavsiye ederim. Bilhassa bir erkek konutunu geçindirebilmelidir. Natürel bunu yaparken de helal yoldan kazanmasını öncelemek ve bunu araştırmak elzemdir. İnanç denkliğine gelecek olursak, en değerlisi ve olmazsa olmazıdır zira Peygamber Efendimizin bu hususta “Siz dindar ve ahlâklı olanı seçin.” biçiminde bir tavsiyesi vardır. Şayet bu denklik ve ahenkler ne kadar yüksekse evlilik arası dediğim yakınlık derecesi de yüksektir.
BAĞIMLI DEĞİL BAĞLI OLMAK
Fabrika ayarlarımız düzgün bir biçimde dünyaya geldik diyor ve fıtratı korumak üzerine ağırlaşıyorsunuz. Bu mevzuda kitaplar yazdınız lakin sormadan geçmek istemiyorum. Çocuğu fıtrat üzere yetiştirmek neden değerli? Fıtrata nazaran yetiştirmekten ne anlamalıyız?
Rum Müddeti 30. ayette “Böylece sen, batıl olan her şeyden uzaklaşarak yüzünü kararlı bir biçimde (hak olan) dine çevir ve Allah’ın insan bünyesine nakşettiği fıtrata uygun davran.” buyurulmaktadır. Buradan da anlıyoruz ki, dünyaya donanımlı bir halde geliyoruz. Değerli olan bu donanımı idrak etmektir. Bunun için de her beşere bahşedilen irademizle hareket edip kararlı olarak, yolumuzu ve seyahatimizi sağlıklı bir biçimde tamamlayabiliriz. Kendi üzere olabilmesine müsaade verilen çocuk, iradesini kullanmayı, hazlarını ötelemeyi ve hayatta kendi ayakları üzerinde durmayı başarabilir. Fıtrî annelik; çocuğuna kıyamamaktır, haddi aşmamaktır, bedel ve değer bilmektir, bağımlı değil bağlı olmaktır, fark etmektir, olduğu üzere kabul etmektir, çocuğuyla büyümenin zevkine varabilmektir, rehberlik etmektir, mükemmeliyetçi olmamaktır, şikâyet makamından şükür makamına geçebilmektir, sahip değil, şahit olduğunu bilmektir.