İtalya’da neofaşist partinin seçim zaferi, Avrupa genelinde son devirde yükselen çok sağ açısından da değerli bir zafer olarak görülüyor. Birçok ülkede çok sağ partiler son yıllarda kıymetli muvaffakiyetler kazandı. Uzmanlar, bu eğilimin ekonomik kriz ve Covid-19 pandemisiyle büyüyen belirsizlik ve dehşet halinin bir sonucu olduğuna dikkat çekiyor.
İtalya’da çok sağcı Giorgia Meloni’nin pazar günü düzenlenen genel seçimden zaferle çıkması, son periyotta dikkat çeken bir yükseliş sergileyen Avrupalı çok sağcılar ortasında sevinçle karşılanırken kıtada “yeni faşizm dönemi” tasalarını artırdı.
Neofaşist ve çok muhafazakar İtalya’nın Kardeşleri partisinin 45 yaşındaki başkanı Meloni’nin, Benito Mussolini’den sonra ülkenin birinci çok sağcı başkanı olması bekleniyor. Türkiye ve göçmen aykırısı duruşuyla da dikkat çeken Meloni’nin süratli yükselişi, son periyotta Covid-19 pandemisi ve ekonomik krizle sarsılan İtalya’daki değişim arayışının bir sonucu olarak görülüyor.
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden çok sağcı başkanlar, seçim sonucunun açıklanmasının akabinde, tıpkı vakitte 2020’den bu yana Avrupa Muhafazakarlar ve Reformistler Partisi’nin başkanlığını da yürüten Meloni’ye tebrik iletileri yağdırdı. AB idareleri büyük oranda sessizliğini korurken Avrupalı uzmanlar, İtalya’da ve birçok ülkede çok sağın yükselişinin 2. Dünya Savaşı’nın bitişiyle sönümlenen “faşizm korkusunu” yine canlandırdığını vurguluyor.
AVRUPA GENELİNDE ÇOK SAĞ YÜKSELİŞTE
İtalya’dan evvel de İsveç’te 11 Eylül’de düzenlenen seçimde, Neo-Nazi hareketinden doğan bir siyasi parti olan İsveç Demokratları sandıktan ikinci parti olarak çıkarken, Toplumsal Demokratlar iktidarı kaybetmişti.
Macaristan Başbakanı Orban, ABD’de demokrasi tasalarına yol açan eski Lider Donald Trump ile.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın çok sağcı ve göçmen tersi iktidarı da uzun müddettir AB-Macaristan ortasında krize yol açıyor. Son olarak Avrupa Parlamentosu, Macaristan’ı “seçimli otokrasi” olarak tanımlayarak, ülkenin AB’nin bedellerini tehdit ettiğini ve “artık demokratik olarak yönetilmediğini” ilan etti. Polonya’da LGBT aykırısı siyasetlerle reaksiyon çeken Andrzej Duda hükümeti de Avrupa’daki çok sağ eğilimli iktidarlar ortasında görülüyor.
Fransa’da nisanda düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminde çok sağcı Marine Le Pen, Emmanuel Macron’u yenemese de popülist açıklamalarıyla büyük takviye almış ve oylarını artırmıştı. Almanya’da da göçmen tersi çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi, 2017’de birinci kez meclise girmeyi başararak dikkatleri üzerine çekmişti.
Almanya’da Neo-Naziler, ülkede Covid tedbirlerine karşı düzenlenen şovlara öncülük etmişti.
Avusturya’da ise Nazi uzantıları tarafından kurulan Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ), göçmen zıddı siyasetlerle son periyotta oylarını önemli oranda yükseltti. Hollanda’da da çok sağcıların 150 sandalyeli meclisteki toplam milletvekili sayısı 29’u buluyor.
İspanya’da süratli yükselişiyle ülkenin 3. büyük siyasi partisi haline gelen çok sağcı Vox önderi Santiago Abascal, Meloni’nin zaferini “Milyonlarca Avrupalı umudunu İtalya’ya bağladı. Meloni, herkesin güvenliği ve refahı için iş birliği yapabilen, gururlu, özgür ve hâkim uluslardan oluşan bir Avrupa için yol gösterdi” tabirleriyle kutladı. Portekiz’deki 3. büyük siyasi parti olan çok sağcı Chega da “İtalya, gerçek bir siyaset değişikliğinin ve tıpkı vakitte Avrupa’nın politik olarak tekrar yapılandırılmasının yolunu açıyor. Değişim Portekiz’e de gelecek” açıklamasını yaptı.
Meloni, seçim zaferinin akabinde tüm İtalya için çalışacağını söyledi.
İTALYA ÇOK SAĞI, BAŞKALARININ YAPAMADIĞINI YAPTI
Siyasi analistler, İtalya’da çok sağın daha evvel Avrupa seçimlerinde yükselse de iktidarı “büyük ortak olarak” kazanamayan öteki çok sağ partilerin yapamadığını yaptığına dikkat çekiyor.
CNN televizyonuna konuşan milletlerarası siyasi risk uzmanı Trygve Olson, çok sağcıların Avrupalı seçmenin meselelerini güçlü biçimde lisana getirdiğine dikkat çekerek “Geleneksel partiler bunu yapmıyor” dedi. Princeton Üniversitesi’nden memleketler arası münasebetler Profesörü Rafaela Dancygier de, çok sağın yükselişinin bir müddettir devam eden bir eğilim olduğunu söyleyerek “Bu durum solun başarısızlığına işaret ediyor” diye konuştu.
AVRUPA’YI KUŞATAN EKONOMİK KRİZ VE BELİRSİZLİK
Birçok uzman, Fransa’dan Almanya’ya birçok güçlü Avrupa ülkesinde güçlenen çok sağın, ülkeleri sarsan ekonomik krizin, artan hayat pahalılığının ve büyüyen güç krizinin bir sonucu olduğuna dikkat çekiyor. Analistler, bilhassa pandemi sürecinde artan belirsizlik ve kaygı halinin çok sağı daha da güçlendirdiğini söz ediyor.
Birmingham Üniversitesi’nden Profesör Nic Cheeseman’a nazaran, artan besin ve yakıt fiyatları nedeniyle gelecekten telaş duyan halk, krizden mevcut iktidarları sorumlu tutuyor ve istikrar beklentisiyle alternatif olarak gördükleri çok sağa yöneliyor. Cheeseman, Avrupa’da krizin muhtemelen daha da büyüyeceğini, radikal eğilimlerin ve protestoların yakın vakitte yükselmesinin çok mümkün olduğunu söylüyor.