İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1946’da yapılan halk oylamasıyla cumhuriyete geçen ve o tarihten bu yana çift meclisli (Senato ve Temsilciler Meclisi) yasama sistemiyle yönetilen İtalya’da son 76 yılda, 18 yasama devrinde bugüne kadar toplam 67 hükümet misyon yaptı.
Draghi hükümetinin ömrü 18 ay oldu
Hükümet ömrünün ortalama 1,1 yıl sürdüğü ülkede Eski Avrupa Merkez Bankası Lideri Mario Draghi‘nin Şubat 2021’de kurduğu hükümet de çok uzun ömürlü olmadı. Covid-19 salgınının yol açtığı sıhhat ve ekonomik krizle çaba için 10 partinin takviyesiyle kurulan Draghi hükümeti, 20 Temmuz’da koalisyon ortağı 3 parti; 5 Yıldız Hareketi, Lig ve Forza Italia’nın takviyelerini çekmesi sonucunda çöktü. Böylelikle Draghi hükümeti, yalnızca 18 ay etkin olarak misyonda kalabildi.
2018’deki olağan genel seçimden sonra oluşan 18. yasama devrinde kurulan 3. hükümet olan Draghi hükümetinin, 5 yıllık yasama periyodunun olağanda sona ereceği 2023’ün birinci aylarına kadar misyonda kalması bekleniyordu.
Yeni hükümeti kuracak çoğunluk sağlanamadı
İtalya’da cumhurbaşkanları, çoklukla parlamentoda hükümet kuracak çoğunluk varsa erken seçim kararı almıyor fakat Draghi hükümetinin istifasının akabinde Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella, yeni hükümet kuracak çoğunluk kalmadığı gerekçesiyle 21 Temmuz’da parlamentoyu feshetti. Mattarella’nın bu kararıyla olağanda 2023’te yapılması gereken seçimler sonbahara çekilirken, ülkede cumhuriyet devri boyunca birinci defa seçimler sonbaharda yapılacak.
Tarihinin 9’uncu erken seçimi
25 Eylül’de sandıkların kurulacağı İtalya’da cumhuriyetin ilan edildiği 1946’dan bu yana 9’uncu sefer seçimler vaktinden evvel gerçekleştirilecek. Ülkede daha evvel 1972, 1976, 1979, 1983, 1987, 1994, 1996 ve 2008 olmak üzere 8 sefer erken seçime gidilmişti. İtalya’da son erken genel seçim, Romano Prodi liderliğindeki sol koalisyon hükümetinin 2008’de çökmesi sonucu tıpkı yıl yapılmıştı. O tarihteki seçimi Silvio Berlusconi kazanmış ve sağ koalisyon hükümeti kurmuştu.
Berlusconi, başbakanlık için adaylığını koyup seçim kazanarak bu misyona gelen son isim oldu. Berlusconi’nin akabinde vazifeye gelen 6 başbakan da seçimde başbakanlık için yarışıp seçilen isimler değil, cumhurbaşkanlarının atadığı isimler oldu.
Anketlerde çok sağcı parti birinci sırada
İtalya’da son yapılan kamuoyu yoklamalarına nazaran faşist çizgiye yakın çok sağcı Giorgia Meloni liderliğindeki İtalya’nın Kardeşleri (FdI), yüzde 23-25 civarındaki oy oranıyla birinci sırada yer alıyor. Merkez solun çatı partisi Demokratik Parti (PD) de yüzde 22-23’lük oy oranıyla ikinci sırada gözüküyor. Üçüncü sırada ise yüzde 12-14 civarındaki oy oranıyla İtalyan siyasetinde Rus tesirinde olmakla itham etilen sağcı Matteo Salvini liderliğindeki Lig Partisi bulunuyor.
Seçim bu biçimde sonuçlanırsa hiçbir parti, parlamentoda tek başına hükümeti kuracak çoğunluğa erişemiyor. Bu durumda çok sağcı FdI’nin merkez sağ ittifakın başka iki büyük üyesi Lig ve Forza Italia ile seçimden sonra sağ koalisyon hükümeti kurması ihtimali, lisana getirilen güçlü senaryolar ortasında yer alıyor.
‘Sağ bir hükümetin ortaya çıkması muhtemel’
Roma’daki özel LUISS Üniversitesi Siyasal Bilgiler Okulu (SOG) Yöneticisi Prof. Giovanni Orsina, Temmuzun ortasında yaşanan bu son hükümet krizini kimsenin beklemediğini lakin Draghi hükümetinin kırılganlığının var olduğunu lisana getirerek, “Bu çok tipik İtalyan metodu bir durum. Siyasi şartların her vakit kırılgan olduğu lakin çökme noktasının ne vakit geleceğini asla bilemeyeceğiniz bir durum” dedi.
‘Bir numaralı hatalı Conte’
Son krizin sorumlusunun kim olduğuna ait Orsina, “Pek çok hatalı var. Bu krizde bir numaralı hatalı M5S başkanı Giuseppe Conte. Krizin asıl sorumlusu onlar. Kriz başladıktan sonra buna başka siyasi partiler de tavırlarını sertleştirerek katkı yaptı. Draghi de katkı yaptı ancak Berlusconi ve Salvini de buna çok katkı yaptı. Tahminen onlar da bir noktada kendileri için seçime gitmenin daha güzel olduğu kararına vardı.” diye konuştu.
Orsina, “Bir öngörüde bulunmak çok sıkıntı. Şu an prestijiyle sağ ittifak favori durumda. Sağ ittifakın bir hükümet ortaya çıkarması mümkündür fakat bu mutlaktır diyemeyiz” tabirini kullandı.
Seçimlerden nasıl bir sonuç çıkacağının partilerin kampanyasından kararsız seçmenlerin eğilimine dek pek çok parametreye bağlı olduğunu aktaran Orsina, hiçbir partinin ya da koalisyonun parlamentoda çoğunluğu olmayabileceğini, bu türlü bir durumda parlamentodaki bileşenlerden ya da yeniden teknokrat bir isim liderliğinde yahut yarı teknik bir hükümetin kurulabileceğini söyledi.
Orsina, çok sağcı Meloni’nin başbakan olması durumunda Atlantikçi çizgi izleyeceğini, Avrupa Birliği ile bağlarda fazla karşı role giremeyeceğini zira Brüksel’den Kovid-19 salgınıyla çaba için ulusal toparlanma fonu alındığını belirtti.