Sokak oyunları kültürünün kıymetli oyuncaklarından biri olan rengarenk uçurtmalar, günümüzde de büyük küçük demeden herkesin ilgisini çekiyor. Zira uçurtma yapmak kadar uçurmak ve izlemek de keyif veriyor beşere. Türkiye’nin birinci ve tek uçurtma müzesini kuran Mehmet Naci Aköz’ün de çocukluğu, gençliği ve yaşlılığı uçurtma peşinde koşarak geçti. Bugün 64 yaşında olan Aköz, “Çocukluğumun tamamı misket, topaç, çelik çomak, top ve uçurtma üzere sokak oyunlarını oynayarak geçti. Lakin o periyotta beni en çok uçurtmanın etkilediğini düşünüyorum. Çocukluğumun büyük kısmında uçurtma yapıp uçurdum. Bunu hayatımın birinci kısmı olarak isimlendiriyorum. İkinci kısmı yani şu anda devam ettirdiğim sürecin başlangıcı ise 1980 yılına dayanıyor. Meskende uçurtma yapıp Üsküdar’daki kırtasiye ve oyuncakçılara satıyordum. Aslında süreç bu türlü başladı” dedi.
“1980 yılında bu işe başlarken uçurtma yapayım satayım, dernek ya da birlik kurayım üzere kanılar hiç yoktu aklımda. Lakin 40 yıl üzere bir müddette Türkiye’nin birinci uçurtma birliğini, derneğini, kulübünü, kütüphanesini, müzesini, ekibini kurarak tarihe not düşecek kurumlar oluşturdum. Yarışlar düzenledim, pek çok projeye imza attım.” Mehmet Naci Aköz
Uçurtma Müzesi’nin kurucusu Mehmet Naci Aköz
‘DÜNYADAKİ UÇURTMA MÜZELERİNİ GEZDİM’
Uçurtma koleksiyonunu oluşturmaya 1986 yılında başladığını söyleyen Aköz, “Bugüne kadar 30 ülkeye gittim. İlgimi çeken uçurtma, uçurtma yayını, materyal, nesne ne varsa hepsini topladım. Aslında bunları başlangıçta yalnızca hevesimi gidermek için yapıyordum. Ortadan uzun yıllar geçtikten sonra topladıklarımın koleksiyon olduğunu fark ettim. Dünyadaki uçurtma müzelerini gezmem de sahip olduğum koleksiyonla Türkiye’de uçurtma müzesi kurabileceğim fikrini oluşturdu. 2005 yılında da Türkiye’nin birinci ve tek uçurtma müzesini kurdum” diyerek Üsküdar Belediyesi Mehmet Naci Aköz Uçurtma Müzesi’nin kıssasını anlattı.
“Müzenin yaş konusunda aşikâr bir amaç kitlesi yok. Uçurtmayı seven, tanımak isteyen, 7’den 77’ye herkes, gelmeden evvel randevu almak kaydıyla müzeyi ziyaret edebilir. Müzemize gelenler 130 metrekarelik vatoz balığı uçurtmasını, 60 metrekarelik dünyanın beşinci büyük Türk bayrağı uçurtmasını ve 17 metre yüksekliğindeki Ufo uçurtmasını görme imkanına sahip olabilir. Bunun yanı sıra bin 300’ü aşkın çok farklı ve farklı ebatlardaki uçurtmalarla fotoğraf çektirebilir.” Mehmet Naci Aköz
‘UÇURTMALAR ADETA BİR SANAT YAPITINI ANDIRIYOR’
Dünyanın 11 ülkesinde 18 uçurtma müzesi olduğu bilgisini veren Aköz, “Üsküdar Belediyesi Mehmet Naci Aköz Uçurtma Müzesi bu 18 müze ortasında birinci beşte yer alıyor. Şu an müzemizde altı kıta 39 ülkeden toplamda yaklaşık 3 bin kesim eser var. Uçurtmalar Çin’den Avustralya’ya, Hindistan’dan İzlanda’ya, Vietnam’dan Tunus’a, Malezya’dan ABD’ye kadar pek çok ülkeden geldi. Çok çeşitli uzunluk ve biçimlerde oldukları üzere hepsi adeta bir sanat yapıtını andırıyor. Ziyaretçiler bir taraftan uçurtmaları incelerken başka taraftan bahisle ilgili özel eğitim almış uçurtma eğitmenlerinden, Türkiye ve dünyadaki uçurtma kültürü hakkında ayrıntılı bilgiler alabiliyor” diye konuştu.
‘MÜZE ZİYARETİ ÜCRETSİZ’
Tamamen fiyatsız olan müzeye gelenlerin alt katta bulunan ve tıpkı anda 200 kişinin uçurtma yapabileceği büyüklükteki Uçurtma Okulu’nun atölye çalışmalarına katılıp, uzman eğitmenler eşliğinde kendi uçurtmalarını yapmanın memnunluğunu yaşayacağını anlatan Aköz, “Müze ziyareti ücretsizken, atölye çalışmalarına katılmak isteyenler yalnızca 65 TL’lik materyal fiyatını ödüyor. Okul ile birlikte gelen öğrencilerde bu sayı 55 TL, özel çocuklarda 48 TL oluyor. Atölye çalışmalarında yaptıkları uçurtmalar kendilerinin oluyor” açıklamasında bulundu.
Üsküdar Belediyesi Mehmet Naci Aköz Uçurtma Müzesi bünyesinde ayrıyeten Türkiye’nin birinci ve tek uçurtma kütüphanesi olan Gülen Okumuş Uçurtma Kütüphanesi’nin de bulunduğunu aktaran Aköz, “Kütüphanede yaklaşık 200 adedi Türkçe olmak üzere bin 200’den fazla uçurtma ile ilgili kitap, mecmua, broşür ve evrak bulunuyor” dedi.
UÇURTMA NASIL YAPILIR?
Uçurtma uçurmanın en özel tarafının el emeğiyle yapılması olduğunu söyleyen Aköz, “Elma yani altıgen uçurtma yapmak için 0.5×1 santimetre en, 70 santimetre uzunlukta 3 çıtaya muhtaçlık var. 3 çıta üst üste getirilip tam ortadan çakılır. Çakılmış çıta açılıp eşit aralıklarla bağlanır. Böylelikle iskelet oluşur. Sonrasında defter kabı diyebileceğimiz cinste bir kağıdın üstüne konup kenarlarından ikişer santimetre hisse bırakmak suretiyle kesilir. Boşluk bırakılan kağıt tutkallanıp fazla germeden iç kısma yapıştırılır. Kaplanmış kağıdın ön yüzüne V halinde istikrar yapılır. Fakat ortadan çıkan ip yarım çıta uzunluğunda olmalı. Sıra kuyruğa geldi. 1-2 santimetre eninde ve 25-30 santimetre uzunluğunda kuyruk bağlanmalı. Kuyruk uzunluğu uçurtmanın etrafını en az 3 defa, seyrek yapılması halinde ise 4 kere dolaşmalı. İmali biten uçurtmanıza 150-200 metrelik ip bağlayıp uçurabilirsiniz” diyerek meskende uçurtma yapmanın inceliklerini anlattı.