RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı; 1 Ocak- 30 Haziran 2022 tarihileri ortasında üst heyetin televizyon kanalları için aldığı ceza kararlarını açıkladı.
5 TV KANALINA 10 MİLYON TL FİYATINDA 30 CEZA
Taşcı’nın araştırmasına nazaran, RTÜK; son 6 ay içerisinde KRT TV’ye 5, Tele1’e 9, Halk TV’ye 8, Flash TV’ye 4, FOX TV’ye 4 defa olmaz üzere toplamda 30 defa ceza kesti. İdari para cezalarının toplamı 10 milyon TL’yi buldu.
Aynı vakit diliminde TGRT Haber, Beyaz TV ve ATV’ye toplam 1,5 milyon TL bedelinde toplamda 3 ceza uygulanırken A Haber, Ülke TV, TV Net ve Kanal 7’ye ise hiçbir ceza verilmedi.
İlhan Taşçı araştırmasının detaylarını anlattı.
Taşcı, üst heyetin siyasal iktidarın komiserliğine soyunduğunu belirterek “Ana muhalefet partisi genel lideri Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun canlı yayınlanan, ki hem Türkiye tarihi açısında hem dünya yayıncılık tarihi açısından bir birinci olma özelliğini taşıyor ana muhalefet partisi başkanının canlı açıklaması nedeniyle televizyon kanallarına ceza kesildi. Bu çok tehlikeli ve sakat bir bakış açısı hem çok seslilik hem de demokrasi açısından zira demokrasiyi var eden aslında iktidar değil muhalefetin varlığıdır” diye konuştu.
“RTÜK’ÜN TÜM KARARLARINI KAMUOYUNUN BİLMESİ GEREKİYOR”
Taşcı, son 6 ay içerisinde hazırladığı araştırmayı neden yaptığına ait şunları söyledi:
“Ben bunu dönemsel olarak kamuoyuyla paylaşmayı gerçek buluyorum. Zira RTÜK’ün en büyük meselelerinden bir tanesi şeffaflık. Burada alınan kararların, karar alınma süreçlerinin aslında 84 milyon yurttaş tarafından birebir takip edilmesi gerekiyor. Bu onların her şeyden evvel haber alma özgürlükleri, basın özgürlüğüne olan muhtaçlık ve her şeyden değerlisi tabir özgülüğüne çok sesli ulaşılabilmesi açısından RTÜK’ün tüm kararlarını kamuoyunun bilmesi gerekiyor. Ben de bu çalışmaları bu doğrultuda yürütüyorum. Burada ferdî bir çaba değil toplumsal bir gayret veriliyor. Nedir bu gayretin temelinde yatan şey?
“EN BÜYÜK PÜRÜZE DÖNÜŞMÜŞ DURUMDA”
Yurttaşların haber alma yani anayasayla teminat altına alınmış olan haber alma özgürlüklerinin korunması için aslında RTÜK var. Lakin bugün bilhassa de giderek olumsuz bir tabloyu görüyoruz, RTÜK bağlamında. Tam aksine özgürlüklerin önün açacak, rekabet ortamını yaratacak bir şura olması gerekirken basın özgürlüğünün önündeki, yurttaşların haber alma hakkının önündeki en büyük pürüze dönüşmüş durumda.”
Taşcı, araştırmasının ayrıntılarını şöyle kıymetlendirdi:
“10 KATI DAHA FAZLA CEZAYLA KARŞILAŞIYORUZ”
“1 Ocak 2022 ile 30 Haziran 2022 periyodundaki konseyde alınan kararları mercek altına aldım ve değişik bir tablo çıkıyor. Bunu sizlerle de paylaşabilirim burada; aslında RTÜK yayıncılara iki taraflı bakıyor. Bir tarafta iktidarı eleştirenler bir tarafta övenler, eleştirilenlere baktığınız vakit aslında sayıları bir elin parmağını geçmeyecek sayıda televizyon kanalı var. Bakıyorsunuz yalnızca 6 aylık devirde, şura; 30 ceza kesmiş. Örneğin Tele1’e 9, Halk TV’ye 8, KRT’ye 5, Flash Haber 4, FOX TV 4…
Ama öbür taraftan kendilerini iktidara yakın konumlandıran yahut iktidarı övmekle övünen, yahut saraya yaranmaya çalışan anlayışla yayıncılık yapan ki bana nazaran bunlar üniversal manada yayıncılık özelliği de taşımıyorlar, bir manada propaganda aygıtları olarak kullanılıyor bu televizyonlar. Tıpkı devirde yalnızca 6 kanala 3 ceza, yaptırım kararı alınmış, 3 ceza kesilmiş. Bir yanda 30 ceza var bir yanda 3 yani 10 katı daha fazla cezayla karşılaşıyoruz. Bir tarafta 10 milyonluk bir ceza kelam konusu ancak öbür tarafta 1,5 milyon TL’lik ceza var.
“BU ASLINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNE VURULAN BİR DARBEDİR”
Bana nazaran burada cezanın sayısı yahut bu cezaların mali fiyatları değerli değil lakin bir bakışı anlatıyor bu bize. Yalnızca ve yalnızca 6 aylık devirde siz tutup iktidarı sorgulayan, bağımsız, tarafsız yayıncılık yapmaya çalışan yeri geldiğinde iktidarı sorgulayıp eleştiren yeri geldiğinde tekliflerde bulunan yayıncılık anlayışını siz 6 aylık kısa bir müddette 30 cezayla ve 10 milyon üzere bir fiyatla cezalandırmaya kalkarsanız bu aslında basın özgürlüğüne vurulan bir darbedir. Yurttaşların haber alma hakkının önüne geçilmesi demektir. Bunu yapan aslında RTÜK. Meğer misyonu, yasa ile ve anayasadaki tanımlanmış misyonu tam bilakis bu özgürlüğün önünü açmak olması gerekiyordu.
“SON BİR YIL BİRİNCİ ÜÇÜN DIŞINA ÇIKMADI”
Bu cezaların sayısı bize şunu da gösteriyor; bu 3 ceza da aslında RTÜK’ün içi kan ağlayarak verdiği cezalar. Zira olağanda binlerce şikayet geliyor bu kanallarla ilgili bilhassa kendisini iktidara yakın pozisyonlandırmış kanallarla ilgili… Lakin bu şikayetleri RTÜK maalesef sürece almıyor. Pekala bu 3 cezayı niçin kesti? Kesmesinin nedeni şuydu; iktidar bu yayınlardan rahatsız oldu. Toplumsal rahatsızlığın ya da 84 milyon yurttaşın rahatsızlığıyla ilgilenmiyor RTÜK. O denli olsaydı aşağıda on binlerce şikayet var, sabah jenerasyonu yayınlarıyla ilgili inanılmaz derecede şikayet gelmesine karşın bir teki bile sürece alınmıyor. RTÜK’e gelen şikayetler içerisinden en çok şikayet edilen kanal sıralamasında son bir yıldır birinci üçün dışına çıkmadı. Yani şikayet rekoru bunlarda ancak bu tabloya baktığınızda en az cezayla karşı karşıya bırakılan kanallar. Tek özellikleri bu yayıncıların iktidara yakın olmuş olmaları, iktidarın ortak paydalarından yararlanıyor olmaları.
Ama şunu göz arkası etmemek gerekiyor. Yani niçin ısrarla iktidarı eleştirilen kanallar cezalandırılmak isteniyor zira RTÜK’te biliyor siyasal iktidar da biliyor ki bu kanallar devlet imkanlarıyla fonlanmalarına, desteklenmelerine, kamu bankalarından çok ucuza kredilendirilmelerine karşın toplumda inandırıcılıkları yok. İzlenirlikleri esasen yok bunu ölçümlerde görüyorsunuz.”
RTÜK’ün, Türkiye medyasında çok sesliliğin önüne geçmek istediğini vurgulayan Taşcı kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Siyasal iktidarın bir maksadı var şu anda. O amacın de uygulayıcısı olarak RTÜK bir misyon üstlenmiş durumda. Seçime 1 yıl kaldı, bu 1 yıl içerisinde RTÜK aslında onun gerisinde siyasal iktidar; farklı seslerin kamuoyu tarafından duyulmasını istemiyor. Çok sesliliğe karşı bir iktidar ile karşı karşıyayız.
Bu tek seste saraydan yahut iktidardan belirlenmiş olan konuşma metinlerini, açıklamalarını her türlü bilgi ve doküman akışını gerçekliğine bakmaksızın yayınlanmasının tek elden yürütülmesi isteniyor. Bunu da misyon olarak görevlendirilmiş bir RTÜK var, RTÜK bu çok sesliliğin önüne geçip halkın haber alma hakkının önüne geçmek istiyor.
Bütün bunların yapılmasının altında yatan bir neden daha var. Sonuçta bugün ana muhalefet partisi ve öteki muhalefet partileri bir iktidar savıyla siyaset yapıyorlar ve siyasetlerinde iktidara geldiklerinde tahlil tekliflerini anlatıyorlar topluma. İktidar bunun da duyulmasını istemiyor.”
Son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarını yayınlayan televizyon kanallarına verilen para cezasını da pahalandıran Taşcı şunları belirtti:
“SİYASAL İKTİDAR EKRAN KOMİSERİ OLARAK RTÜK’Ü KULLANIYOR”
“Halk tarafından ana muhalefetin tahlil tekliflerinin bilinmesini istemiyorlar. Güya bir yalnızca bir tenkit var bu tenkitlere dönük bir tahlil önerisi yokmuşçasına bir hava yaratılması isteniliyor ekranlarda. Ekran komiseri olarak RTÜK’ü kullanıyor siyasal iktidar. Bunu en son örneğini biz ana muhalefet partisi genel lideri Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun canlı yayınlanan ki hem Türkiye tarihi açısında hem dünya yayıncılık tarihi açısından bir birinci olma özelliğini taşıyor ana muhalefet partisi önderinin canlı açıklaması nedeniyle televizyon kanallarına ceza kesildi. Bu çok tehlikeli ve sakat bir bakış açısı hem çok seslilik hem de demokrasi açısından zira demokrasiyi var eden aslında iktidar değil muhalefetin varlığıdır.
Bu bakışla yarın bir gün ana muhalefet partisinin ve başka muhalefet partilerinin küme konuşmalarında RTÜK kanuna uymaksızın hukukun dışına çıkarak çok geniş bir yorumla çok fakat çok rahat bir halde küme toplantılarının yayınlanmasını engelleyebilir, önüne geçebilir. Bu, nitekim RTÜK idaresinin bilhassa RTÜK Lideri Ebubekir Şahin’in oturup şapkasını önüne alıp, Türkiye’de 84 milyon yurttaşın hem özgürlüklere ulaşabilmesi hem de demokratik seçim hakkını kullanabilmesinin önünde pürüz olmaktan çekilip, basın özgürlüğünün önündeki bütün bu kalkanları kaldırıp özgür bir ortamda yayıncılık yapılmasını sağlamalıdır.”
Seçim periyotlarında RTÜK’ün pozisyonunun ne olması gerektiğine ait de Taşcı, şunları söyledi:
“RTÜK’ün durması gereken yer maddede açık formda yazılmış; bütün yayıncılara eşit arada durmak. Bu TRT’yi dahil ederek kamu yayıncı olmasını nedeniyle bütün siyasi partilere onun da eşit arada durması gerekiyor. Bu eşitlik çerçevesinde yayın siyasetini sürdürmesi gerekiyor. Bu benim ferdî yorumum değil TRT’nin kendi yasasının buyruğu bu tarafta ancak bu yasaya uymuyor. Şayet o denli olmuş olsaydı bir canlı yayın esnasında canlı yayın nedeniyle ceza kesmek RTÜK’ün kendi kanuna alışılmamış her şeyden evvel zira RTÜK fakat yayın bittikten sonra kontrol yapabilir. Yayın esnasında, yayın sürerken bir cezalandırma yoluna gitmesi mümkün değildir. Bu hem anayasayla yasaklanmıştır hem RTÜK’ün kendi yasasında bu istikamette bir mani vardır. Bu manisi yok sayıyorlar.
“RTÜK LİDERİNE HATIRLATMAK İSTERİM”
Seçim periyoduna gidildiği tarih başlamıştır artık. Bu takvim başladığında tam manasıyla RTÜK siyasi iktidarın sesini duyurup öteki sesleri kısabilmek için elinden gelen, maddeden almadığı tüm yetkileri kullanarak yapacağının bir işaretini aslında Sayın Kılıçdaroğlu ile ilgili kararı da gösterdi. Burada kıymetli olan nokta şudur; RTÜK’ün bu hali elbette bugün için belik tüzel bir sonucu yok üzere gözükebilir, ben yaptım oldu anlayışıyla sürdürülebilir üzere gözükebilir ancak her şeye karşın Türkiye bir hukuk devleti olma özelliğini bütün ağır aksaklıklarına karşın sürdürüyor, yarın bir gün hukuksuz her türlü iş ve sürecin hukuksal bir sonucu olacağını ben RTÜK liderine hatırlatmak isterim.
Bir taraftan da parlamentoda çıkartılan toplumsal medya maddesiyle RTÜK’ü bir ortada düşünmemiz gerekir zira bunlar birbirinden bağımsız değil. Basın İlan Kurumu aracılığıyla gazeteler baskı altına alınıyor, RTÜK aracılığıyla televizyonlar baskı altına alınıyor geriye ne kalmış yalnızca internet ortamı yani toplumsal medya ortamı kaldı. İnsanların sesini duyurabildiği yahut bilgiye ulaşabildiği…Burada kirli bilgilerden kelam etmiyoruz ancak siz televizyonları kapatırsanız hele hele ana muhalefet başkanına kapatmaya kalkışırsanız, Sayın Kılıçdaroğlu’nu yahut Sayın Meral Akşener’i susturmaya kalkarsanız natürel ki siyasi partiler ve toplum kendi alternatif medyasını ya da alternatif ses aralığını bulmaya çalışacaktır.
Bunun en güçlü araçlarından birisi de toplumsal medya, siyasi iktidar da bunu gördüğü için artık yalnızca kendi benimsediği anlayışı yansıtan toplumsal medya kullanımına müsaade verecek lakin onun dışındakileri de zapturapt altına almaya çalışıyor. Bu seçime yanlışsız gidilen bir süreçte siyasi iktidarın ne kadar huzursuz olduğunu ancak bir taraftan da bilhassa medya üzerinde ağır bir baskı uygulayacağının işaretleri olarak okumamız gerekir.”