Doların 20 Aralık 2021’de 18.36 TL’yle tarihi tepeyi görmesi üzerine Türk Lirası’ndaki (TL) paha kaybını önlemek için panik halde uygulamaya konulan kur müdafaa mevduatın (KKM) kurdaki artışı önleyememesinin yanı sıra artık pek kimseye de yararı kalmamış üzere görünüyor.
KKM, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) siyaset faizini dün yüzde 10.5’e indirmesiyle yüzde 13.50’ye düşen faiziyle birlikte eski cazibesini de yitirecek üzere görünüyor. Böylelikle 7 Ekim prestijiyle 1.4 trilyon liranın biriktiği KKM, Hazine’ye 7 ayda getirdiği 85 milyar liralık yükle, bankacılık sistemi dışında kimseye kazandırmamış olacak. Yani parasını dolar Aralık 2021’de 13 lirayken KKM’ye yatıranlar, yılbaşından bu yana ortalama yüzde 45 faiz getirisiyle kendilerini yüzde 83.45 resmi enflasyona karşı koruyamazken, Hazine’nin faiz yükünü vergisini vaktinde ödeyen vatandaşlar üstlenecek.
HSBC Başekonomisti İbrahim Aksoy’un 10 ayda “arka kapıdan” yapıldığını tez ettiği 118 milyar dolarlık döviz satışı da dolardaki artışın önünü kesmeye yetmedi. 2021 Aralık ayındaki tarihi tepeyi tekraren geçerek 19 lira sonuna dayanan dolar kuru iğneden ipliğe ithal eserlerin maliyetini artırarak enflasyonu körüklediği üzere cari açığın da 40.9 milyar dolarla 4 yılın tepesine çıkmasına neden oldu. Yani sistemin tek kazananı faiz yükünü Hazine’ye finanse ettiren bankalar oldu. Aslına bakılırsa, enflasyon muhasebesine geçişleri 2023 yılına ertelenen bankaları da bu türlü yüksek bir enflasyonist ortamda suçlamak çok da hakikat değil.
Gencal: Kamuya toplam maliyeti 300 milyar TL’yi geçecek
Finansal danışman ve DEVA Partisi Genel Merkez İdare Heyeti Üyesi Ömer Rıfat Gencal, KKM’nin bugüne kadar Hazine’ye maliyetinin 85 milyar, iddiası olarak TCMB’ye 117 milyar, toplamda da kamuya 202 milyar TL bir yük getirdiğine dikkat çekerek, “Bu yükün yıl sonuna kadar 300 milyar TL’yi aşması da büyük bir risk olarak duruyor” dedi.
Bu kadar büyük bir meblağın kamu tarafından karşılanmasının altında yatan en büyük sebebin para siyasetinin değersizleştirilmesi ve enflasyonun denetimden çıkması olduğunu vurgulayan Gencal, şunları söyledi:
“Buna bağlı olarak kamunun bir tercih yaparak enflasyonu ve fiyat istikrarını sağlamak yerine faizi düşük tutmaya çalışması kamunun ve vergi ödeyen vatandaşların bu uygulamadan büyük bir ziyan görmesini beraberinde getirdi. Pekala KKM yapanlar bundan yarar sağladı mı? Bu soruya da verilecek karşılık hayli net. Enflasyonla karşılaştırıldığında KKM yapanların da mevcut varlıklarının eridiği görülüyor. Üstelik varlıklarını dövizden TL’ye çevirenler daha evvel kazandıkları döviz getirisinden de oldular diyebiliriz. Son devirlerde randıman eğrisinde ortaya çıkan anomali, TCMB’nin rezerv yakma değerine dövizi baskılaması, enflasyon beklentilerinde düzgünleşme olmaması ve TL birikimlerinin erime riski ile karşı karşıya olması, bundan sonra da KKM yapan yatırımcıyı kaybettirecek bir fotoğrafla karşı karşıya olunacağına dair sinyaller veriyor. Özetle, para siyasetinin enflasyonu düşürmekten ve sürdürülebilir bir fiyat istikrarı sağlamaktan uzak uygulamalarla devam etmesi, TL birikimlerin ne formda tutulursa tutulsun, bu ekonomik görünümle yatırımcıyı enflasyon karşısında müdafaasının mümkün olmadığını gösteriyor.”
‘Faizi yükseltmemek için bu yükü üstlenmeye paha mi?”
Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Babuşcu ise KKM’nin bu yıl bütçeye maliyetinin 100 milyar lirayı geçeceğini belirterek, “2023 yılı sonnda ise 200 milyar lira gitmiş olacak. Yalnızca faizi yükseltmemek için bu yükü üstlenmeye kıymet mi? Siyaset faizi 10.50’ye niyet KKM faizi de yüzde 13.50’ye düştü. Hazine’nin üzerindeki yük giderek artıyor” dedi.
‘Parasını KKM’ye bağlayanlar veda edebilir”
Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre de, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda parasını 29 Temmuz’da 3 aylığına KKM’ye bağlayanların dolar kuru önümüzdeki hafta 18.67 TL’nin üzerine çıkmadığı takdirde yüzde 4.25’e inen faiz nedeniyle yine yatırmayabileceklerine dikkat çekti. Cibre, “Çünkü mevduatta kalsalardı 3 ayda yaklaşık yüzde 5.5 düzeyinde faiz almış olacaklardı. Bakalım Merkez Bankası’ndaki KKM’ciler için kuru biraz salacak mı?” dedi.
Bankacılık uzmanı ve ekonomist Erol Taşdelen de, KKM’yle ferdî vadeli mevduatların üçte birinin KKM’ye dönerek yoksul fukaraya gitmesi gereken Hazine kaynaklarının zenginlerin cebine ve bankalara gittiğini belirterek, “Ters toplumsal para transferi kelam konusu. Bu olağan kurallarda bir devletin yapacağı davranış değil” diye konuştu.
