Seyhan Akıncı – Varoluş, ne büyülü bir sözcük… O denli ki Hamlet’in “Olmak ya da olmamak” tiradıyla bütün sıkıntıya aydığımız üzere derin bir yanılgıya da sürükler bizi. American Theatre mecmuasına nazaran Amerika Birleşik Devletleri’nde oyunları en çok sahnelenen isimlerin başında gelen Lauren Gunderson’ın “Natural Shocks/Doğal Afet”i de ayaklarını Hamlet’in bu tiradına basarak ses veriyor. 2018’de ABD’de sahnelenmeye başlanan, birebir yıl silah şiddetinin ve aile içi istismarın önlenmesi için ulusal çapta para toplamak emeliyle ülke çapında “Natural Shocks/Doğal Afet” okumaları düzenlenmiş. 60 dakikalık bu şov Germinal Tiyatro’nun yapımcılığında mayıs ayında ülkemizde “Doğal Afet” ismiyle prömiyer yaptı. Nilperi Şahinkaya’nın tek kişilik performansıyla dönemin son gösterimi geçen hafta Alan Kadıköy’de gerçekleşti. Böylesi büyük sorunları keder edinen bir oyunu izleyecek olmanın merakı ve heyecanıyla salondaydım. O denli ya “Olmak ya da olmamak işte bütün problem bu”ydu…
Başrol metnin
Nilperi Şahinkaya’nın hayat verdiği sigorta uzmanı genç bayan sahneye telaşla giriyor ve elindekileri savurarak başını ellerinin ortasına alıp savunma konumuna geçiyor. Bir sığınaktayız. Dışarıda yaklaşmakta olan bir fırtına var. Direktör Ahmet İlger Ergün, ABD’de sahnelenen oyunlardan farklı olarak rejisinde meskenin bodrumu yerine bir sığınak tercih etmiş. Artta son periyotlarda oyunlarda sıkça kullanımına şahit olduğumuz bir ekran var. Direktörlerin birbirlerinin yaptığı yeni işleri ne derece takip ettiğini bilmiyorum lakin kimi daha başarılı kimi daha başarısız olmakla birlikte son periyotlarda ekran tekrarına düştükleri bir gerçek. Yerde birkaç kutu, bozuk bir gitar, şunlar bunlar… O denli anlıyoruz ki Ergün, başrolü metne bırakmaya karar vermiş. Nilperi Şahinkaya, bütün o kaosun içinde inişleri ve çıkışları olmayan bir oyunculuk sergiliyor. Oyun kaygısını anlattıkça bu denli şey karşısındaki durağanlık bir kesim başınızı karıştırıyor. Şahinkaya, metnin karmaşasını daha anlaşılır kılmak üzere bu türlü bir formül benimsemiş olmalı. Dünyada oyunu performe eden öbür oyuncuları internet sayesinde açıp izleme imkânınız var. Metindeki devinimi daha hararetli aktardıklarını göreceksiniz. Tahminen de sigorta poliçesi satan, hiçbir şeyi bahta bırakmayan bir karakteri tekdüze aktarmak, oyunun muharriri Gunderson’ın baş karışıklığını bir kesim hafifletmek için hakikat olan formüldür.
Bireysel silahlanmaya dikkat çekiyor
Hızlı konuşan sigorta uzmanı kahramanımız kıssasını anlatmaya başlıyor. Olağan yaklaşmakta olan fırtına müsaade verdikçe. Sığınıkta olduğumuz sürece oyunun kahramanının annesiyle düzgün bir münasebeti olmadığını öğreniyoruz. Biri daha var âlâ bir bağının olmadığı: Kocası. Tam orada silah sözcüğü duyuluyor. Ve kendisi görünüyor biraz sonra. Zira kendimizi korumak zorundayız! Silah göründüğü andan itibaren başınızın bir köşesinde Çehov unsuru alarm kuruyor. Sigorta uzmanı sigaret pantolonu, geniş yakalı gömleği, yeleği ve üstüne bir modül büyük gelen ceketiyle sıkışmışlığını ve sıyrılmak istediği tekdüzeliği bize aktarıyor.
Kaçıp gitmek. Hangimizin aklının ucundan geçmemiştir ki? Gitmek için ne kadar güçlü nedenlerimiz varsa kalmak için o derece sıradan şeylere tutunuruz. Kendimizin uydurduğu palavraya inanmak için annemizin çay kadrosunu bırakamamak kâfi de artar bile. Cep telefonu, cüzdan, şarj aleti derken gitmek için lazım olanlar bir türlü bir ortaya gelemez. Fırtına kapıya dayanmıştır. Artık kaçmak bir seçenek değildir! Artık problem “Olmak ya da olmamak”tır. Lauren Gunderson, bir sigorta uzmanının öyküsü etrafında ferdî silahlanmaya, bayana yönelik şiddete, cinsel kimliklerimize, evliliğe, bayan erkek ilgilerine ve doğallıktan öleceklere dair pek çok şey söylüyor.
Oyun burada bir şey eksik ya da bir şeyler fazla dedirtiyor. Kısmen bir yüzleşme, direniş, ve hesaplaşmanın yaşandığı oyun kendi kendini doğruluyor: “Olmak ya da olmamak işte bütün sorun bu.”