Başta Türkiye olmak üzere tüm yurtta 2018 yılından itibaren yaygın kullanılmaya başlanan elektrikli scooterlar, birinci evvel maddeden doğan boşlukla süratle yayıldı. İstanbul üzere trafiğin ağır olduğu yerlerde insanların kısa ara ulaşımlarında öncelikli tercihi haline geldi. Pandemiyle birlikte daha da yaygınlaşan elektrikli scooterlar için bir yönetmelik hazırlandı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan bu yönetmelik 14 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu yönetmeliğe nazaran 16 yaşında küçükler, sırt çantasından fazla eşyası olanlar ve birden fazla kişinin elektrikli scooterları kullanması yasak. Lakin İstanbul sokaklarında bu yönetmelikte belirtilen kurallara hiç uyulmadığı net olarak görülüyor.
BAKANLIK DATALARI PAYLAŞMADI
Elektrikli scooterların kontrolü konusunda görüştüğümüz İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Lideri Utku Cihan, Ulaşım Uyum Merkezi’ne (UKOME) elektrikli scooterlarla ilgili bir düzenleme götürdüklerini fakat çoğunluk hükümette olduğundan kendi düzenlemelerini reddettiklerini söyledi. Utku Cihan, Ulaştırma Bakanlığı tarafından hazırlanan düzenlemeye nazaran parayı toplama, müsaade verme ve bilgi toplama üzere alanlardan bakanlık sorumlu olurken, denetlemenin belediyelere verildiğini söyledi. Toplanan bilgileri belediyelerle paylaşması gerektiğini belirten Utku Cihan, “Birçok kere Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan dataları istememize karşın hala İstanbul’daki scooterların bilgileri bizimle paylaşılmadı. Bu yüzden İstanbul’da kaç tane elektrikli scooterlar var, İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak biz bilmiyoruz” dedi.
YANLIŞ YERE PARK EDİLEN SCOOTERLARLA İLGİLİ NE YAPMALI
Bu durumun kontrollerle ilgili belediyenin sorumluğunu azaltmadığını söz eden Utku Cihan, “Kaldırımlar yahut buna benzeri yerlere bu araçları park etmek yasak. Bu türlü durumlarda 153 aranarak Belediyeye şikayette bulunulabilir. Gelen şikayet sonrası biz birinci evvel firmayı arayıp elektrikli scooterlarını kaldırmasını istiyoruz. Şayet firma kaldırmazsa zabıta üniteleri gidip bu araçları alıp, firmaya para cezası kesiyor” diye tabir etti.
ÇÖZÜM YOLU NE
Elektrikli scooterların her yere park etmesiyle ilgili sorunun tahlil yolunu da anlatan Utku Cihan, “Özellikle merkezi yerlerde yaşanan bu sorun için park yerleri ayarlayacağız. Bu park yerlerinin bulunduğu bölgelerin 1 km etrafına elektrikli scooterlar park edilemeyecek. Onun dışında yazılımsal olarak da firmalar belirli yerlere bu araçların park etmemesi için yazılımsal bir yenilik yapmalı. Vatandaşın gerçek yere park etmesi sağlanmalı” diye konuştu.
SCOOTERLAR SAĞLIMIZI ETKİLİYOR
İşin bir öteki boyutu ise sıhhat. Obezite tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de süratle yayınlan bir hastalık. İnsanların az hareketi obeziteki etkileyen esas faktörlerden biri. Diyetisyen Hatice Kübra Özeskili bu bahisle ilgili Odatv’ye şu bilgiyi verdi:
“Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) haftalık en az 150-300 dakika ortası orta seviye aktivite/egzersiz öneriyor. Şu an da scooterların her yerde olması, kolay ulaşılabiliyor olması hareketimizi azalttı. Hareketlerin azalması ise metabolizmanın yavaşlaması ve şahısların vakitle kilo alımına neden oldu. Ve sedanter hayatın bu halde yaygınlaşması ile obezite sorunu gitgide yaygınlaşmaya devam ediyor.”
TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE ATIYOR
Elektrikli scooterların bir başka yarattığı tehlike ise kamusal güvenlik. Trafikte hem scooter kullananların hem de binek araç kullananların dikkatsizliği nedeniyle birçok kaza meydana gelmektedir. Bu kazalarda can kayıpları da yaşanmaktadır. Trafik polisleri trafik kurallarına uymayan elektrikli scooter kullananları çevirip ceza kesme yetkisine sahip. Kullanıcının ehliyeti varsa ehliyetine, ehliyeti yoksa kişinin kimliğine ceza kesiliyor. Lakin bu uygulama polislerce çok sık uygulanmıyor. Elektrikli scooterların denetimsizliği ve sistemsiz park sorunu bilhassa merkezi yerlerdeki kamusal güvenlik açısından da riskler barındıran ve güvenlik zafiyeti yaratan bir öteki bir sorun yaratmaktadır.
Masum Gök