Yaz mevsiminde sıcaktan bunalan İstanbullular serinlemek için kentteki plajlara akın ediyor. Kilyos ve Şile de günübirlik tatil için en çok tercih edilen adreslerden… Fakat buralarda denize girenler, Karadeniz kıyılarında olumsuz hava şartlarında görülen rip akıntısı tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyor.
Sahillerde yer alan ikaz levhalarında “Karadeniz’in cilvesi” olarak nitelendirilen rip akıntısı, İstanbul’un Karadeniz kıyısında bulunan batıda Binkılıç’tan doğuda Ağva bölgelerine kadar tesirli oluyor.
İstanbul’un kıyılarında vazifeli cankurtaranların bu yıl 1 Haziran-8 Ağustos tarihleri ortasında 3 bin 14 kişiyi boğulmaktan kurtardığı, boğulma hadiselerinin değerli bir kısmının rip akıntısından kaynaklandığı belirtiliyor.
PROFESYONEL YÜZÜCÜLER BİLE KARŞI KOYMAKTA ZAHMET ÇEKİYOR
Deniz taban yapısının topuk-dalyan-topuk (kum tepeciği-yarık-kum tepeciği) formunda olduğu bölgelerde görülen ve sığ sudan derin suya yanlışsız kuvvetlice hareket eden rip akıntısı, rüzgarlı havalarda topuklarda kırılan dalgaların dalyan bölgelerinden geriye yanlışsız hareketi sonucu oluşuyor. Böylelikle akıntıya kapılanları kıyıdan uzaklaştırıp açığa gerçek taşıyor.
Boğulma olayları, açığa hakikat çekildiğini fark eden insanların, endişe ve panikle çırpınarak kıyıya dönmeye çabalamaları ve yorgun düşerek kendilerini su üzerinde tutamamaları sonucunda gerçekleşiyor.
Profesyonel yüzücülerin bile karşı koyamayacağı güçteki rip akıntısına karşı yurttaşların dikkatli olmaları konusunda ikazlar yapılırken, akıntıya kapılma durumunda kıyıya yanlışsız değil kıyıya paralel formda yüzülmesi gerekiyor.
BOĞULMA OLAYLARININ YÜZDE 70’İNE SEBEP OLUYOR
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Beji, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çeken akıntının daha çok okyanus kıyılarında görüldüğünü fakat nadir de olsa deniz kıyılarında da görülebildiğini söyledi.
Dip yapısı, kum taneciklerinin büyüklüğü ve dalga yükseklikleri nedeniyle Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında çeken akıntıya sıkça rastlandığını belirten Beji, “Oldukça tehlikeli bir akıntıdır. Bütün boğulma olaylarının ortalama yüzde 70’ine sebep olan bir olaydır” dedi.
İstanbul’da Karadeniz kıyısına bakan plajların da bu tehlikeye maruz kaldığına dikkati çeken Beji, Karaburun’dan başlayarak Şile’ye kadar Karadeniz kıyısındaki plajlarda bu riskin bulunduğunu, bilhassa Karaburun’un çeken akıntı açısından çok riskli olduğunu söyledi.
Çeken akıntının kıyıya dik olarak denizde açığa yanlışsız meydana gelen kuvvetli akıntılar olduğunu lisana getiren Beji, şöyle konuştu:
“Topuk-dalyan-topuk dediğimiz, yani tabandaki yükselti, ortada bir nispeten derin çukur bölge üzerine dalgaların, açık denizden kıyıya yanlışsız geldiğinde kırılıp dalga özelliğini kaybederek akarsu üzere yarıktan geriye dönmesiyle oluşur. Akıntıların suratı saniyede 0,3 metre (m/s) ile saniyede 1,5 metre ortasında değişir. Sayı söylemenin pratikte bir manası olmayabilir. Buna bir mana vermek için şöyle diyelim, 800 metre hür sitilde bir olimpik yüzücü, azamî suratında lakin saniyede 1,8 metre yüzebiliyor. Bizim konuştuğumuz da ona denk akıntı suratları.”
Bu akıntıların tabana değil açığa gerçek çektiğini belirten Beji, insanların panikleyip direndiğinde yorulduğu için yüzeyde kalamadıklarını, bu yüzden boğulma tehlikesi yaşadıklarını ve ölümlerin meydana geldiğini söyledi.
“SUYUN BULANIK OLDUĞU BÖLGELERDEN DENİZE GİRİLMEMELİ”
Prof. Dr. Beji, çeken akıntının tespitine ait, “Bunun en kolay yolu, şayet kıyının bir bölgesinde nispeten suyun renginin değiştiğini, bulanıklaşıp mesela kum, çamur üzere denizin açığına gerçek bir bölge görürseniz, o yüzde 90 çeken akıntıdır. Bu akıntı tabandaki kumları, çamurları kaldırmış dışarıya gerçek taşıyor. O nedenle de suyun rengi değişmiştir. ” bilgisini verdi.
Bu bölgelerden uzak durulması gerektiğini vurgulayan Beji, şu ikazlarda bulundu:
“O bulanık bölgeyi görüyorsanız, katiyen denize o civardan girmeyin, en azından uzağından girin. Ama varsayalım ki bunu tespit edemediniz, bir halde girdiniz ve bu akıntıya kapıldınız. Bu çok süratli bir akıntı, 1,5 ila 2 metre bölü saniye ortasında bir akıntı suratı var burada. O kadar kuvvetli bir akıntı. Buna karşı direnmek anlamsız. ‘Kapıldık, gidiyoruz, geri dönmeye çabalayalım.’ dediğimiz anda bu imkansız. Bu direnmeyi yaptığımız vakit yoruluyoruz. Yorulursak da sonuçta su üzerinde duramaz hale geliyoruz ve boğulma meydana geliyor. Burada yapılacak birinci iş direnme değil, akıntıyla birlikte gitmek ve su üzerinde durmaya çalışmak. Akıntının kuvvetine nazaran sizi 40-50 hatta yüzlerce metre açığa atabilir. Zayıfladığı anda geri dönmüyoruz, sağa yahut sola yüzüp öbür bir yerden çıkacağız. Yapılması gereken bu.”
Akıntıya kapılan kişinin denize giren öteki yurttaşlar tarafından kurtarılmaya çalışılması sırasında çok daha fazla boğulma olayı yaşanabildiğine dikkati çeken Beji, “Peki ne yapılabilir? Öncelikle kesinlikle cankurtaran olan bölgelerde denize gireceğiz. Bu olmuyorsa da yanımızda şişme bir şeyler olsun. Birisi akıntıya kapıldı, açığa gerçek gidiyor. Kıyıdakiler onun gerisinden girip onu kurtarmaya çalışmak yerine simit üzere bir şey atmaya çalışsın ki su üzerinde durabilsin” diye konuştu.
Rüzgarlı havalarda, denizde kırılan dalgaların oluştuğu ve çeken akıntının meydana geldiği durumlarda plajların kapatılması gerektiğinin altını çizen Beji, riskli bölgelere çeken akıntıya ait ihtar levhaları asılmasını önerdi.
DENİZE GİRİŞLER YASAKLANDI
Kilyos’taki Kısırkaya plajında iki yıldır cankurtaranlık yapan Eren Can Yıldırım, hafta içi çok ağır olmasa da hafta sonu 15-20 bin kişinin ağırlandığını, buranın bölgede fiyatsız hizmet veren tek plaj olduğu için çok fazla tercih edildiğini söyledi.
Plajda rip akıntısına sıklıkla rastladıklarını belirten Yıldırım, “Özellikle bu bölge Karadeniz kıyısı ve rip akıntısının ağır yaşandığı bir bölge olduğu için bu cins boğulma olayları çok oluyor. Bu durumda gerekli ekipmanlarla denize girip boğulma tehlikesi yaşayan kişiyi sudan çıkartıyoruz. Bu cins olaylarda birçok vakit jet ski kullanıyoruz zira tehlikeli oluyor. Bizim de akıntıdan kaynaklı kıyıya dönmemiz zorlaşıyor” sözlerini kullandı.
Boğulma olaylarında denize giren öteki bireylerin müdahale etmesinin çok yanlış olduğunu, kurtarmak için gidenlerin de boğulma tehlikesi geçirebildiğini ve işlerinin zorlaştığını lisana getiren Yıldırım, denizde açılmamaları ve ikazları dikkate almaları için yurttaşları uyardı.
Yıldırım, bu yaz boyunca boğulma tehlikesi atlatan birçok kişiyi kurtardıklarını fakat vefatla sonuçlanan bir olayla karşılaşmadıklarını bildirdi.
“GELMEDEN EVVEL KESİNLİKLE DALGANIN, RÜZGARIN DURUMUNA BAKSINLAR”
Plajda 4 yıldır cankurtaran olarak vazife yapan Yusuf Şimşek, uzunluk hizasında yüzülse bile rip akıntısının açığa yanlışsız çekebilecek kuvvette olduğunu belirtti.
Rip akıntısında boğulma tehlikesi yaşandığı durumlara süratli bir halde müdahale ettiklerini anlatan Şimşek, “Can kemerimiz var, su yüzeyinde tutuyor. Bunu boğulma tehlikesi yaşayan şahsa veriyoruz. Akıntı şayet çok ağırsa jet ski geliyor, onunla kıyıya çekiyoruz. Değilse biz de arkadaşlarla birlikte cankurtaran kemeriyle yüzerek kıyıya çıkıyoruz.” diye konuştu.
Kısırkaya Plajı’nın çok tehlikeli olduğuna dikkati çeken Şimşek, yurttaşlara, “Gelmeden evvel kesinlikle dalganın, rüzgarın durumuna baksınlar o denli gelsinler.” ihtarında bulundu.