Türkiye, 19 Mart 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İstanbul Sözleşmesi’nden ayrıldı. 19 Temmuz 2022’de ise Danıştay 10. Dairesi üç üyesinin oyuyla, Türkiye’nin cumhurbaşkanı kararıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini hukuka uygun buldu. Danıştay’ın kararının akabinde bayan cinayetleri, bayana yönelik şiddet haberleri gelmeye devam etti.
PINAR DAMAR KATLEDİLDİ
İstanbul Bağcılar’da salı günü 32 yaşındaki Pınar Damar’ın cansız vücudu bulundu. Damar’ın kuzenin eşi Metin A. emniyetteki sorgusunda Pınar Damar’ı boğarak öldürdüğünü itiraf etti. Metin A., savcılıkta verdiği sözde “Pınar Damar’ı öldürdüğüm için pişmanım. Bir anlık sonla aksiyonu gerçekleştirdim. Hatamı kabul ediyorum” dedi. Metin A., “nitelikli taammüden öldürme” kabahatinden çıkarıldığı nöbetçi sulh ceza hâkimliği tarafından tutuklandı.
‘30 YIL ÜZERE YAŞADIM’
İstanbul’dan tatil için gittiği Sakarya’da, yolda yürürken kelamlı tacize uğrayan Ş.Ö., sığındığı monopol bayisinde öldüresiye dövüldü. Bayan, saldırganın elinde zahmetle kurtuldu. Yaşadıklarını anlatan bayan, “Kameradan izlediğiniz o 30 saniyeyi 30 yıl üzere yaşadım” dedi. Tacizde bulunduğu tez edilen T.A. tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Gazetemiz müellifi Zülal Kalkandelen, avcılık zıddı yazıları sebebiyle tecavüzle tehdit edildi. Kalkandelen, kendisini tehdit eden kişi hakkında kabahat duyurusunda bulundu. İki yıldır süren davada mahkeme, şahıs hakkında beraat kararı verdi. Kalkandelen, “Kanıt ve kanıt bulunamadığına karar vermişler. İleti atarken görüntü mu çekmeliydim? Ben adaleti nasıl sağlayacağım?” dedi.
‘SIRTLARI SIVAZLANDI’
Avukat Selin Nakıpoğlu, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının akabinde erkek şiddettinin günden güne arttığını söyledi. Nakıpoğlu, “Sözleşmeden çekildikten sonra erkek şiddeti palazlandı. Katillerin adeta sırtı sıvazlandı. Kuşkulu bayan vefatları arttı. 20 Mart 2021’de imzanın çekilmesiyle başlayan anayasaya ters süreç 19 Temmuz 2022’de Danıştay 10. Dairesi’nin verdiği kararla tescillenmiş oldu. Erkek şiddetine maruz kalan bayanlar, çocuklar, LGBTI+lar artık daha da garantisiz. Hükümet erkek şiddetiyle gayrette en önemli yol anısı olan bu düzenlemeden çıkarak buna sebep oldu” diye konuştu. Nakıpoğlu, “Bundan sonraki günlerde çabamız katlanarak büyüyecek” diyerek şöyle konuştu:
“Karara itiraz edeceğiz. Cumhurbaşkanı kararına dayanarak İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması yok kararındadır. Daha fazla güç yahut oy elde etme umuduyla insan hakları ve demokratik prensipleri ihlal etme konusunda gün geçtikçe küstahlaşan ülkede hukuksuzluk sıradanlaşmaya başladı. Biz hayatlarımıza sahip çıkarken, hükumet siyasi rüzgâra nazaran istikamet değiştirerek yol alıyor.”
BU YIL 163 BAYAN ÖLDÜRÜLDÜ
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun bilgilerine nazaran, 2021’in nisan ayından yıl sonunda kadar 201 bayan cinayeti gerçekleşirken 167 kuşkulu bayan vefatı meydana geldi. 2022’de ise temmuza kadar 163 bayan öldürülürken 122 kuşkulu bayan mevti gerçekleşti.
‘EVRENSEL VİCDANİ DEĞERLER YARALANDI’
KADER yöneticisi Nükhet Gökaltay, İstanbul Sözleşmesi’nin iptalini ve getirdiği sonuçları Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
Kadın Partisi kurucusu ve MUKADDERAT yöneticisi Nükhet Gökaltay, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmasının ve bu kararın Danıştay tarafından onanmasının akabinde yaşananların bilhassa bayana yönelik şiddeti körükleyeceğini söyledi. Memleketler arası geçerliliği olan kontratın iptalinin üniversal vicdani bedelleri de yaraladığına dikkat çeken Gökaltay, Cumhuriyet’in sorularını şöyle cevapları:
- İstanbul Sözleşmesi’ne neden gerek görüldü?
Şiddetin her çeşidi dünyayı yaşanır bir yer olmaktan çıkardığında; kozmik vicdan, orantısız kuvvetler ortasındaki eşitsizliği zayıf olan lehine giderme konusunda bir dizi düzenleme getirilmesi vicdanı bir gereklilikti. Bayana Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraş Mukavelesi, bayanların her türlü şiddetten korunma hakkını garanti altına almak için kapsamlı yasal standartlar oluşturan kıymetli bir insan hakları mukavelesidir. Avrupa Konseyi’nin 1990’lardan bu yana bayana yönelik şiddeti ve aile içi şiddeti önlemeye yönelik daima gayretlerinin bir sonucu olarak, bu Avrupa yasal evrakı 47 üye ülke tarafından görüşülmüş ve 7 Nisan 2011’de Bakanlar Komitesi tarafından kabul edilmiştir. 11 Mayıs 2011’de imzaya açıldığı kentimizin ismini aldı ve İstanbul Kontratı olarak anıldı. Üç yıl sonra, 1 Ağustos 2014’te 10. onayından sonra yürürlüğe girmiştir. O vakitten beri, bu muahedeyi onaylayan tüm hükümetler, yükümlülüklerine uymak zorundadır.
ÖZGÜR ÖMÜR HAKKIMIZ
- Gelişmiş ülkelerin kontrata imza atmalarının nedeni?
Çünkü ismi üstünde, gelişmiş ülkeler. Medeniyetlerinin kanıtı; cinsiyet paragrafında başlar. Önemli insani bir saptamayla devam eder. “Cinsiyet iki çeşitten ibaret değildir. Dokuz çeşit kromozom diziliminin her biri bir cinsiyeti oluşturur. Hepsi eşit insan haklarına sahiptir ve şiddete karşı korunmayı hak etmektedir.”
- Sözleşme imzalanma süreci ve sonrası tespitleriniz neler?
Bir günde o noktaya gelinmedi doğal. Öncesinde bayan örgütlerinin çabaları ve birikimleri var. Birinci imzacı olmakla övünülen bu gelişme eşit ve özgür hayat hakkımız için kıymetli bir adım olarak kabul edildi. İstanbul Mukavelesi ile birinci sefer şiddetten korunma ve ziyanlarını ortadan kaldırma değil, şiddeti önleyecek ve ortadan kaldıracak usul tanımlandı. Enteresan bir halde birinci imza yılı sonunda bayan cinayetleri sayısında azalma tespit edildi. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden rahatsız olanlar, aile kurumunu yok ettiği ve bayana yönelik şiddetin sorumlusunun kontrat olduğunu argüman ediyorlar. Buna ek olarak da bayan cinayetlerinin 2011’den sonraki artışını İstanbul Sözleşmesi’ne bağlıyorlar. Bayana yönelik şiddet ve bayan cinayetleri münferit birer olay olarak ele alınmamalıdır, yürütülen siyasetlerle birlikte değerlendirilmelidir. Kontratın 6284’ün uygulanmadığı her durumda Türkiye’de bayan cinayetleri ve bayana yönelik şiddet artmaya devam edecektir. Kontrat, bayanlar dahil bütün dezavantajlı küme ve bireylere yönelik şiddetin ve aile içi zorbalığın ortadan kaldırılmasını çerçeveler.
- Diğer ülkelerin görüşleri neler?
Uluslararası Hukukçular Komitesi sözcüsü bizim vatandaşlarımız için bu geri çekilmenin ardındakilerden daha çok üzgün. Massimo Frigo, “Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi, bayanları ve kız çocuklarını her türlü şiddetten muhafazaya ve aile içi şiddet de dahil olmak üzere kendilerine yönelik şiddeti önlemeye, kovuşturmaya ve ortadan kaldırmaya yönelik hayati, kapsamlı bir yasal çerçeveden yoksun bırakacaktır” dedi.
- Gerçekler, mazeretler ve art plan için söyleyecekleriniz neler?
Hükümet, İstanbul Sözleşmesi’nin “eşcinselliği normalleştirmek” için kullanıldığı ve münasebetiyle “Türkiye’nin toplumsal ve ailevi kıymetleriyle bağdaşmadığı” üzere temelsiz savlarla kararını gerekçelendirdi. İdari davalarda en yüksek yargı mercii olan Danıştay, 29 Haziran 2021 tarihinde, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeye ait Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin iptali talebini reddederek ikiye karşı üç oyla karar verdi.
- Siz duruşmalar için Ankara’ya gittiniz, izlenimiz ne olmuştu?
Bir salon dolusu saygın bayan ve sivil toplum örgütleri, aydınlık ve çağdaş resmi yetkililer için, tiyatro evvelden kurgulanmıştı. Sonuç skandaldır, vakit kaybı da uğraşı.