İsrail merkezli Haaretz gazetesinin haberine nazaran, İsrail’in 1982’de başlattığı Birinci Lübnan Savaşı’ndan iki hafta sonra eski İsrail Başbakanı Menahem Begin, Washington’da periyodun ABD Lideri Ronald Reagan ile bir ortaya geldi.
Beyaz Saray’da 21 Haziran 1982’de yapılan toplantının gündem hususları ortasında “Lübnan’daki Filistinli mültecilerin sıkıntısına en son bir tahlil bulma ihtiyacı” vardı.
Söz konusu toplantının tutanağı, Tel Aviv ile Washington ortasında Birinci Lübnan Savaşı hakkında yapılan görüşmeleri kaydeden yüzlerce sayfalık evrakın bir modülü olarak yakın vakitte İsrail devlet arşivinde yayımlandı.
Metinde, Reagan’ın birinci olarak Lübnan’daki Filistinli mültecilerin mahallî topluma entegre edilmesi ve Lübnan vatandaşı olmalarının mümkünlüğünü değerlendirdiği kaydedildi.
Reagan’ın, İsrail tarafına “Lübnan hükümeti Filistinlilerin birçoklarına vatandaş olabileceklerini söyleseydi bu bir tahlil olmaz mıydı?” formunda soru yönelttiği aktarıldı.
İsrail’in o dönemki Washington Büyükelçisi Yehuda Blum’un ise Filistinlilerin birçoklarının Müslüman olduğuna işaret ederek soruyu, “Lübnan’da mültecilere kalıcı statü verilmesiyle sarsılabilecek dini istikrarda bir sorun var.” formunda yanıtladığı belirtildi.
Blum ayrıyeten “Lübnan’ın onları kalıcı olarak kabul etmekte neden isteksiz olduğunu anlayabiliyorum” tabirlerini kullandı.
Begin ise bu bahiste şunları söyledi:
“Lübnan’da 350-400 bin Filistinli mülteci var, bunlardan 15 bin ila 20 bini ağır teçhizatla örgütlenmiş terörist. En azından bir kısmı Lübnan’dan ayrılmalı. Bu küçük bir ülke. Onların öteki Arap ülkelerine gönderilmesini öneriyorum.”
Libya’nın Filistin Kurtuluş Örgütü’nün dostu olduğu tezine değinen Begin, “Libya büyük bir ülke, o halde neden insanları kabul etmiyor? Irak, devasa kaynakları, suyu ve petrolü olan kocaman bir ülke, neden oraya gitmiyorlar? Irak boş, Suriye boş.” dedi.
Dönemin İsrail Savunma Bakanı Moshe Arens ise burada konuşmaya, “Bazı Arap ülkelerinin çok sayıda (mülteciyi) kabul etmeye hazır olmamasının üzücü bir durum olduğu, Suudi Arabistan, Suriye ve başka ülkelerin de bunu yapabileceği” tabirleriyle müdahil oldu.
Begin, Filistinlilerin Lübnan’dan öbür Arap ülkelerine transfer edilmesi teklifini, “Arap ülkeleri geniş alanlara, çokça su ve petrole, milyar dolarlara sahip.” kelamlarıyla yineledi.
Çözüm olarak “yeniden yerleştirme” argümanını desteklemek için tarihteki öteki mülteci sıkıntılarına atıfta bulunan Begin, İkinci Dünya Savaşı sonrasında mülteci olan ve Almanya’ya yerleştirilen Polonya’nın batısındaki milyonlarca Alman’dan bahsetti.
Begin, tekrar yerleştirmenin mülteci meselesinin tahlili için doğal ve insani bir yol olduğunu savunarak, “Arap ülkelerinden 800 bin Yahudi kabul ettik, onlar uygun, sadık ve çalışkan vatandaşlar.” diye konuştu.
Haaretz gazetesi, haberinde İsrail hükümetinin 5 Haziran 1982’de FKÖ’nün varlığını sonlandırmak için savaşa girmeye karar verdiğine, karar mercileri tarafından belirlenen gayenin İsrail’in Lübnan hududunun 40 kilometre kuzeyine kadar uzanan toprakları ele geçirmek olduğuna dikkati çekti.
Savaşın 40 kilometre ile hudutlu kalmadığı, (başkent) Beyrut’a kadar devam ettiği, İsrail’in Lübnan’ın yaklaşık yarısını denetim ettiği belirtilen haberde, 40 kilometre planından sapmanın, kamuoyunda savaşla ilgili tartışmaların yanı sıra ABD’nin İsrail’e yönelik tenkitlerinin ve orduya İsrail’in içinden yapılan tenkitlerin temel nedeni olduğu vurgulandı.
1948’DEN BU YANA DİNMEYEN ACI: NEKBE
Filistinliler, İsrail’in 14 Mayıs 1948’de işgal ettiği Filistin topraklarında bağımsızlığını ilan etmesi ve Filistinlileri zarurî göçe tabi tutması nedeniyle 15 Mayıs’ı “Nekbe” (Büyük Felaket) olarak anıyor.
İsrail güçleri Nekbe sırasında yaklaşık 1 milyon Filistinliyi zorla topraklarından çıkararak sürgün etti, Filistinlilere ilişkin 675 köy ve kasaba yok edildi, binlerce Filistinli öldürüldü.
Nekbe’den ötürü halihazırda Filistinlilerin yüzde 80’i mülteci durumunda dünyanın farklı yerlerinde yaşıyor.