Anayasa Mahkemesi, taammüden yaralama kabahati nedeniyle hakkında kararın açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı bulunan kişinin işe alınmaması üzerine açtığı davada, masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verdi.
Bugünkü Resmî Gazete’de yer alan karara nazaran, 2012’de lise öğrencisi olduğu devirde bir arkadaşıyla hengame eden müracaatçı hakkında arkadaşının yaralanması sonrası taammüden yaralama kabahatinden dava açıldı. Yargılanmasının akabinde Gölcük 1. Asliye Ceza Mahkemesince 7 ay 23 gün mahpus cezası verilen müracaatçı hakkındaki karar, 5 yıl kabahat işlememesi haline isimli sicil kaydına işlenmemesini öngören “hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına” (HAGB) çevrildi. 5 yıllık müddetin dolması üzerine de 2018’de müracaatçı hakkındaki dava düşürüldü.
Bu süreç devam ederken müracaatçı, 2015’te infaz muhafaza memuru olabilmek için imtihana girdi. İmtihanda başarılı olmasına karşın hakkında güvenlik ve arşiv araştırması olumsuz sonuçlanan müracaatçı, mesleğe kabul edilmedi.
Mesleğe alınmamasına ait iptal davası açan başvurucuyu Kocaeli 2. Yönetim Mahkemesi haklı buldu. Kararda, hakkındaki HAGB kararı nedeniyle müracaatçının suçlanamayacağı tabir edildi. Davanın istinaf edilmesi üzerine ise İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi, lokal mahkeme kararının kaldırılmasına karar verdi.
Kararın nihaileşmesinin akabinde müracaatçı, masumiyet karinesinin ihlal edildiğini ileri sürerek Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 36’ncı unsuru ile 38’inci hususu gereği masumiyet karinesinin ihlal edildiğine hükmetti. İhlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmak üzere de karar örneğinin ilgili mahkemelere gönderilmesi kararlaştırıldı.
Kararın gerekçesinden
Anayasa Mahkemesinin kararında, masumiyet karinesinin, Anayasa’nın 38’inci unsurunun dördüncü fıkrasında, “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse hatalı sayılamaz.” halinde düzenlendiği anımsatıldı. Anayasa’nın 36’ncı unsurunda ise herkesin tez ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğunun belirtildiğine işaret edildi.
Anayasa’daki kelam konusu kararların, kişinin hata işlediğine dair mutlaklaşmış bir yargı kararı olmadan hatalı olarak kabul edilmemesini garanti altına aldığı kaydedilen kararda, “Hiç kimse, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar yargılama makamları ve kamu otoriteleri tarafından hatalı olarak nitelendirilemez ve hatalı muamelesine tabi tutulamaz.” denildi.
Kararda, HAGB kararının, sanık hakkında mahkumiyet kararı kurmak olduğu, kararın açıklandığı ve sanığın muhakkak bir müddet kontrol altında tutulması manasına geldiği bildirildi. Sanığın, kontrol müddeti içinde kasıtlı bir hata işlemediği ve mahkemece öngörülen denetimli serbestlik tedbirine uygun davrandığı takdirde ise mahkumiyet kararının ortadan kaldırıldığı kaydedildi.
Sanığın müddeti içinde kelam konusu önlemlere uymaması halinde kararın açıklandığında ise bu kararın üst mahkemeler tarafından hukuka ters bulunabileceğine işaret edilen kararda, şu tabirlere yer verildi:
“Yargıtay Hukuk Genel Şurası kararlarında, HAGB kurumunun niteliği değerlendirilmiş, HAGB kararı ile kurulan kararın makul bir mühlet sanık hakkında karar söz etmediği ve rastgele bir sonuç doğurmadığı belirtilmiştir. Tekrar sanığın bulunduğu hal üzere bırakıldığı, motamot yargılanan kimsenin durumunda kaldığı ve yapılan yargılamanın süreksiz bir müddet askıda kaldığı vurgulanmıştır. Yargılanan kimsenin askı mühleti boyunca sanık sıfatı devam etmekte ise de hiçbir halde bu kimsenin hükümlü sayılamayacağı değerlendirmesinde bulunulmuştur.”
Yüksek Mahkemenin kararında, müracaatçının açtığı davaya bakan mahkemenin kararında, müracaatçının HAGB altında olduğunun belirtildiği, bu nedenle de müracaatçının masumiyetine gölge düşürüldüğü söz edildi.
Kararda, şunlar kaydedildi:
“Bölge Yönetim Mahkemesi kararının münasebetinde kullanılan sözler ve ceza mahkemesinin açıklanması ertelenen kararına dayanılması nedeniyle müracaatçının ceza yargılanmasına bahis hareketi işlediği ve hatalı olduğu inancının yansıtıldığı anlaşıldığından Anayasa’nın 36. ve 38. hususlarında garanti altına alınan masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.” (AA)