Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, dünyadaki ekonomik meselelerin, artık hiçbir ülkenin tek başına çözebileceği noktada olmadığının altını çizerek, “2008’den 2022’ye kadar izlenen yanlış siyasetlerin, 14 yıldır halının altına süpürülen sorunların sonuçlarıyla karşı karşıyayız. Artık bunun global seviyede bir sorun olduğu ve lakin global ölçekte bir tahlille halledilebileceği şuuruyla hareket etmeliyiz.” dedi.
Bankanın 98. kuruluş yıldönümü vesilesiyle Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamada, iktisada dair değerlendirmelerde bulunan Ortan, dünyada şu anda yaşanan ekonomik badirelerin başlangıcının 2008 krizine dayandığını, bu krizin yarattığı sıkıntıların şimdi çözülemediğini söyledi.
Hakan Ortan, “Merkez bankalarının 2008 krizini çözmek için aldığı kararlar ile tahvil alım programları kapsamında piyasaya likidite sağlamak üzere nakdî genişlemeye gitmelerinin tesirleri bugüne kadar devam etti. Piyasada bir para bolluğu oluştu. Bilhassa Fed ve Avrupa Merkez Bankası piyasaya önemli meblağlarda likidite sağladığında bu mali bolluğun bir sonucu, sonucu olacağı aşikardı.” diye konuştu.
” ‘ Bas parayı, dağıt, bir şey olmaz…’ İşte bunlar, bugünü getirdi”
Aran, 2008 krizini çözmek için uzun vadeli tesirler gözetilmeksizin yalnızca o günün koşulları altında uygun görünen aksiyonlar alındığına dikkati çekti.
Dünyadaki ekonomik sıkıntıların, artık hiçbir ülkenin tek başına çözebileceği noktada olmadığını söyleyen Ortan, şöyle konuştu:
“Herkes, o tahlil noktasını geçti. Zira 2008’den 2022’ye kadar global ölçekte izlenen yanlış siyasetlerin, 14 yıldır halının altına süpürülen sorunların, birtakım şeylerin ‘sonra yaparız’ denilerek ötelenmesinin sonuçlarıyla karşı karşıyayız. O gün tahlil üzere görülen siyasetler, aslında sonucunun ne olacağı, bugün nelere mal olacağı iddia edilebilecek politikalardı. ‘Bas parayı, dağıt, bir şey olmaz…’ İşte bunlar, bugünü getirdi. Yaşanan global enflasyonda asıl mevzu 2008’den bu vakte kadarki kıssa. Şu anda bununla yüzleştik. Artık bunun global bir sorun olduğu ve lakin global bir tahlille halledilebileceği şuuruyla hareket etmeliyiz.”
Parasal bolluk devam ederken “pandemi şokunun” yaşandığını anımsatan Ortan, koronavirüs salgını sırasında dünyanın alışık olduğu tedarik zincirlerinin kırıldığını, üretilen eserlerin tüketiciye ulaşamadığını, navlun bedellerinin olağandışı düzeylere çıktığını söyledi.
Aran, arz kaynaklı problemler ve kapanmalar nedeniyle devletlerin 2008 krizinde olduğu üzere tekrar para basarak teşvik paketleri açıkladıklarını hatırlattı.
Rezerv paraya sahip olmayan ülkelerin de bu tarafta hareket etmeye başladıklarını ve hazinelerinin açık verdiğini söz eden Ortan, aşılanma sonrası olağanlaşma sürecinin başlamasıyla birlikte talep patlaması yaşandığına dikkati çekti.
” (Enflasyon) Bu, ne devletlerin ne merkez bankalarının tek başına çözebileceği bir problem”
Arzdaki sorun giderilmeden talep arttığı için eserlerin fiyatının süratle yükseldiğini belirten Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Para bol, arz kısıtlı, arz edilenin de tedarik zincirlerindeki kırılmalar nedeniyle tüketiciyle ulaşmasında sorun var ve talep patlamış durumda. Bu nedenle global bir enflasyon olgusuyla karşı karşıyayız. Bu, ne devletlerin ne merkez bankalarının tek başına çözebileceği bir problem… Gerek ülkemizde, gerekse öbür ülkelerde uygulanan iktisat siyasetleri, bu küresel sorunun tahlili için uygulanan alt başlıklar olarak kıymetlendirilebilir. Global enflasyonla karşılaştığımız bir devirde, Rusya-Ukrayna krizi, bunun üzerine tuz biber ekti. Zati petrolde, doğal gazda 100 doların üzerinde fiyatların konuşulduğu, bütün emtia ve ham unsur fiyatlarının arttığı bir ortamda yüksek olan enflasyonu daha da artıran gelişmeler yaşanmaya başlandı. Bu türlü bir tabloda, lokal olarak enflasyon meselesini tek başına çözebilmek hiçbir ülkenin harcı değil. Şu anda hem gelişmiş ülkeler hem gelişmekte olan ülkeler, faiz artırıyorlar. Ve ‘sonuna kadar da artıracağız’ diyorlar.”
Aran, IMF ve Dünya Bankası üzere kuruluşların bu sürecin sonucunda global bazda resesyon mümkünlüğünün arttığını vurguladıklarına ve “Enerji fiyatı böyleyse, sen faizi bu türlü artırıyorsan, parayı da piyasadan bu türlü çekiyorsan bunun sonucu global durgunluk” dediklerine dikkati çekti.
“Gelecekte daha yaratıcı stratejiler izlenmesini gerektirecek tedbirler konuşulacak”
Küresel çaptaki ekonomik sorunların yalnızca para siyasetiyle yahut faiz artırımlarıyla çözülemeyeceğinin altını çizen Ortan, yakın gelecekte bütün dünyada ülkeleri zorlayacak ve daha yaratıcı stratejiler izlemelerini gerektirecek tedbirlerin daha çok konuşulacağını söyledi.
Dünyada siyasi risklerin azalmasının, savaşın durmasının ve barış ortamının hâkim kılınmasının enflasyonla gayret açısından taşıdığı değere işaret eden Ortan, “Kırılan tedarik zincirleri tekrar devreye girmeli. Uyanık olanın, ön alanın kendini kurtardığı bir anlayışla gidilemez. Yalnızca G7 üzere oluşumlarla da yürüyecek şeyler değil. Daha geniş iştirakle alınacak global kararlarla bu işin üstesinden gelinebilir.” dedi.
“Sorunların tahlili için ‘Merkez Bankası faizi indirsin, yükseltsin’ noktasının çok ötesindeyiz”
“Küresel açıdan bu türlü bir konjonktür varken, ülkemizde enflasyon yüzde 80’e dayanmışken faizin yüzde 13, 15 olmasının sorunun tahliline bir tesir etmeyeceğini, o kademeleri geçtiğimizi düşünüyorum. Bununla birlikte sorunun ciddiyetinin de farkında olmamız gerekiyor.” diyen Ortan, “Sorunların tahlili için ‘Merkez Bankası faizi indirsin, yükseltsin’ noktasının çok ötesindeyiz” yorumunu yaptı.
Hakan Ortan, piyasa işleyişinin kendi dinamikleri olduğunu ve piyasa araçları ortasında bir eşgüdüm olması gerektiğini belirterek, “Merkez bankalarının para siyaseti araçları da bir mıknatıs üzere bu dinamikleri yönlendiriyor. Ama mıknatısı uzaklaştırdığınızda, bunu ne kadar oynattığınızın artık bir ehemmiyeti kalmıyor.” diye konuştu.
“Ekosistemde, gezegenler ortasındaki üzere istikrar var. Dikkatli ve titizlikle yönetmeliyiz”
Gezegenler ortasında, yeri milimetrik bile oynadığında kainatta önemli değişikliklere neden olabilecek bir istikrar bulunduğunu söyleyen Ortan, şöyle konuştu:
“Ekosistemde de buna misal bir istikrar var. Enflasyon açısından da bu istikrarın dikkatli bir halde ve titizlikle çok uygun yönetilmesi gerekiyor. Artık, bozulan dengeyi düzeltmek için bütüncül kararlar alınması, ciddiyetle uygun adımların atılması gereken bir noktadayız. 2008 küresel krizi tam olarak sona ermeden pandemiyle birleşti. O periyot çözülemeyen meseleler bugün hala karşımızda. Ve bunların tahlili için bugün kitabın dışına çıkmak gerekiyor. O nedenle büyük fotoğraf içinde yeni şeyleri bulmak, yeni şeyleri keşfetmek gerekiyor.”
“Bilançolar üzerinde yüksek enflasyon, düşük faiz ortamı tesirli oldu”
İş Bankası Genel Müdürü Ortan, Türkiye’de şirketlerin bu periyotta açıkladıkları bilanço sonuçlarına ve yüksek karlılıklarına ait değerlendirmesinde ise şu anda ülkedeki yüksek enflasyon ve düşük faiz ortamının, tüm kesitlerin bilançosunu etkilediğini ve yüksek kar sayıları açıklandığını söyledi.
Şirketlerin gerçek performansına, elde edilen bu sonuçların nasıl oluştuğuna yeterli bakılması gerektiğini, bazen sonucun güzel görünmesinin aldatıcı olabildiğini söyleyen ortan, yüksek enflasyon nedeniyle gelirlerin olduğundan uygun, masrafların ise olduğundan az göründüğüne işaret etti.
Aran, gelir-gider ortasındaki fark nedeniyle de karların yüksek olduğunu belirtti.
Burada dikkat edilmesi gereken en kıymetli faktörün enflasyon olduğunun altını çizen Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Enflasyon nedeniyle bilançolar olduğundan âlâ görünüyor; enflasyon muhasebesi uygulamayınca, enflasyona nazaran düzeltme yapmayınca gerçek durumu anlayamıyorsunuz. Sahiden güzel mi yoksa yalnızca imaj mü düzgün? O nedenle bilançoları, enflasyon muhasebesi sonrası kıymetlendirmek sağlıklı olur.”
Aran, bilançolar ortasında yahut bilançonun kendisi içinde şirketin performansına dayalı kısımları yeterli tahlil etmenin çok değerli olduğunu vurguladı.
Dünya iktisadında bu kadar meşakkat varken ve Türkiye’de enflasyon süratle yükselmişken şirket bilançolarının güzel olmasının başları karıştırdığını söyleyen Ortan, “Enflasyonun yarattığı sıkıntıları ve sanal imgeyi uygun irdelemek, masaya yatırmak gerekiyor. Bir taraftan baktığınızda her şeyi uygun görebilirsiniz, yorumlayabilirsiniz. Ancak başka taraftan baktığınızda, çok karamsar olabilirsiniz. Burada kritik nokta, şirket bilançolarındaki karlılığı gelecekten ödünç aldığımızın farkına varmamız ve bunun ne kadar sürdürülebilir olduğu.” diye konuştu.
“İş Bankası ile kesişen herkese ‘Benim Bankam’ dedirtebilmeyi dilek ediyoruz”
Aran, “Kapsayıcı ve iştirakçi bir yaklaşımla sürdürülebilir bedel yaratan geleceğin bankası olmak” vizyonlarının kendilerine ilham verdiğini ve 100. yıldan sonra da neler yapmaları gerektiği konusunda yol gösterdiğini söyledi.
Tarımdan endüstriye, turizmden ihracata tüm bölümlerde çiftçiye, sanayiciye, esnafa, memura, personele, tüccara dokunan, onlar için paha yaratan, mana tabir eden, onların hayatında bir yer kaplayan ve içtenlikle “Benim Bankam” dedikleri bir banka olma maksadıyla hareket ettiklerini belirten Ortan, “26 Ağustos 2024’te 100. yılımızda her kesimde karşılığı olan bankacılık hizmetini yaratabilmeyi ve yolu İş Bankası ile kesişen herkese ‘Benim Bankam’ dedirtebilmeyi istek ediyoruz. Bu bahiste emin adımlarla ilerliyoruz.” diye konuştu.
“Sonuçlarımız hoş, pay değerimize yansıyan performansımız kıymetli”
Ekonomik zorluklara karşın birinci 6 ayda finansal açıdan son derece hoş sonuçlar elde ettiklerini vurgulayan Ortan, “Ben bunun özündeki hoşlukları daha fazla önemsiyorum. Benim için değerli olan pay değerimize yansıyan, pay bedelimizi artıran performansımız… Yatırımcılar, pay senedi değerlemesi yapan analistler, neyin gerçek performanstan neyin ekonomik ortamdan kaynaklı olduğunu ayıklayıp hakkını vererek payınıza teveccüh gösteriyorlarsa asıl değerli olan budur.” sözlerini kullandı.
“Ekonomiye 876 milyar TL kaynak sağladık”
Bankanın yılın birinci yarısında faal büyüklüğünü 1,15 trilyon TL’ye yükselttiğini ve “Türkiye’nin en büyük özel bankası ” olmaya devam ettiğini hatırlatan Ortan, bu periyotta 652,1 milyar TL nakdi kredi, 223,9 milyar TL gayrinakdi kredi olmak üzere iktisada toplam 876 milyar TL seviyesinde kaynak sağladıklarını vurguladı.
Aran, 737,2 milyar TL düzeyine yükselttikleri toplam mevduat hacmi ile bu mevzuda da özel bankalar ortasındaki birinciliği sürdürdüklerini tabir etti.
Tüm faaliyetlerin sonucunda bankanın özkaynak büyüklüğünün 124,8 milyar TL’ye ulaştığına ve sermaye yeterlilik oranının yüzde 20,9 olduğuna değinen Ortan, “Özkaynak büyüklüğümüz ve sermaye yeterliliğimiz toplumdan aldığımızı topluma verme, paylaşma, ülkemize katkı sunma tarafındaki yaklaşımımızın sürdürülebilirliği açısından bizim için çok değerli. Başarılı sonuçlarımızda her alanda benimsediğimiz istikrarlı, sağduyulu ve kısa periyot getirilere odaklanmak yerine, uzun vadeyi temel alan vizyonumuzun kıymetli hissesi olduğuna inanıyorum.” dedi.
“Ticaretle uğraşanların işlerinin güzel gittiği bir dönemdeyiz”
Türkiye’de ticaretle uğraşan herkesin bilançosunun uygun olduğu bir devirden geçildiğini aktaran Ortan, “Herkes yılsonu amaçlarını üst taraflı revize etti. Dalda kredilerin batmadığı, kredilerin ve nakit akışının döndüğü, ticaretle uğraşanların işlerinin yeterli gittiği, para kazandığı bir devirde bankalar da bundan nasibini alıyor.” diye konuştu.
Aran, faal kalitesi ve problemli alacaklar oranında öngörülenden daha güzel bir performans sergilendiğini de söyledi.
“Bazı şeylerin vaktinden evvel hayalini kurmak çok şey kazandırır”
Yeni jenerasyon bankacılık ve dijitalleşmeye dair de değerlendirmelerde bulunan Ortan, geleceğin bankacılığının taşınabilir üzerinden yapılacağını, cep telefonlarının taşınabilir cüzdan haline geleceğini 2000’li yılların başında öngördüklerinin altını çizerek, şöyle devam etti:
“İş Bankası’nı bugün dijital bankacılıkta bir numara yapan, İş Cep’i İş Cep yapan o günkü vizyonumuzdu. Vaktinden evvel konuşulan ve o sırada insanlarda karşılığı olmayan birtakım öngörüler, bunu düşünen kuruma 20 yıl sonra çok şey kazandırır. O nedenle ben bu cins ‘zamansız’ hususlarda, ‘neler yapabileceğini düşün, fazla abartma, birinci adımları at’ stratejisini değerli buluyorum. Kimi şeyleri vaktinden evvel düşünmek, hayal etmek çok şey kazandırır. Teknolojiyi gerçek ve yerinde kullanmak önemli… Yoksa küçük küçük uygulamalar çöplüğüne dönme riski olur. Bundan da uzak durmakta yarar var.”
– “Şubelerimiz ve çalışanlarımız bankamızın zenginliğidir”
Şubeleri ve çalışanları her vakit bankanın zenginliği olarak gördüklerinin altını çizen Ortan, bankada uyguladıkları çevik çalışma modelinin, çalışan motivasyonuna ve memnuniyetine çok olumlu katkılar sunduğunu vurguladı.
Aran, bunun birebir vakitte teknoloji ile bankacılığın birleştiği hususlarda çok daha süratli adımlar atabilme, süratli yol alma ve sonuçların değerlendirilip gerekirse vazgeçilmesi noktasında avantaj sağladığını söyledi.
Hakan Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Geçtiğimiz yıl vazifeye başladığımda, ’banka takımlarını azaltarak değil bilakis bu zenginliğimizi harekete geçirerek fark yaratıp ilerleyebileceğimizi’ söz etmiştim. ‘Kadromuzun öbür bankalara kıyasla görece fazlalığı, sorun değil tersine bizim zenginliğimizdir. Bunu tesirli, hakkını vererek kullanacağız’ demiştim. Hakikaten o denli yaptık. Elde ettiğimiz finansal sonuçlarda, bu faktör belirleyici oldu. Bilançolar mukayese edildiğinde, işçi masrafımızın öteki bankalara nazaran daha fazla olduğu görülebilir. Sayıca fazla olduğumuz, çalışanımızı hayat pahalılığına ezdirmediğimiz, kimi adımları önden attığımız için işçi masraflarımız daha fazla artmış olabilir. Çalışanlarımız da gereğini yaparak, gelirimizi artırma konusunda güzel bir performans gösterdi.”
“Platform bankacılığını yeni kuşak bankacılık olarak görüyoruz”
Platform bankacılığını yeni jenerasyon bankacılık olarak gördüklerine ve bankayı buna nazaran konumlandırdıklarına vurgu yapan Ortan, önder olmayı hedefledikleri ödeme sistemlerini yeni jenerasyon bankacılığın ayrılmaz bir modülü olarak değerlendirdiklerini belirti.
Hangi bölüm olursa olsun şayet bir platformları mevcutsa o platformla entegre olduklarını, yoksa da o alanla ilgili platformu kurduklarını anlatan Ortan, “Stratejimiz, geleceğin bankacılığında bu biçim tanınan platformlarla iş birlikleri yaparak bankacılığı onlar üzerine taşımak, bir platform yoksa ya da o alan yeteri kadar büyümemişse oraya mahsus bir platform kurup ekosistemle birlikte büyümek.” diye konuştu.(AA)