İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, İhtilal Muhafızları Ordusu’nun “terör” listesine alınmasını talep eden tasarının geçtiğimiz günlerde Avrupa Parlamentosunda (AP) kabul edilmesine karşılık Tahran’ın Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Muahedesi’nden (NPT) ayrılabileceğini söyledi.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’na (ISNA) nazaran, Abdullahiyan, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, AP’de İran aleyhine alınan kararı kıymetlendirdi.
AP’nin İran aleyhine aldığı karara reaksiyon olarak “NPT’den çıkma yahut Milletlerarası Atom Gücü Ajansı (UAEA) gözlemcilerini ülkeden çıkarma” ihtimaline ait bir soruya Abdullahiyan, “Alman Dışişleri Bakanı üzere kimi Avrupalı diplomatlar, kâfi deneyime sahip olmamalarına karşın işin başındalar. Şayet onlar, akla uygun bir yol tutmaz ve siyasi tavırlarını düzeltmezlerse her ihtimal düşünülebilir” cevabını verdi.
Avrupa Birliği (AB) Dış Alakalar ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell‘le geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiği telefon görüşmesine değinen Abdullahiyan, Borrell’in, “AP’de alınan kararı uygulama peşinde olmadıklarını, alınan kararın AP temsilcilerinin bir kısmının hususa duygusal yaklaşımından kaynaklandığını” söz ettiğini aktardı.
AP’nin İran aleyhine kararı
AP, 19 Ocak’ta, AB tarafından İran’a daha fazla yaptırım getirilmesi, İran önderi Ayetullah Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi‘ye yaptırım uygulanması, İhtilal Muhafızları Ordusu’nun AB’nin terör listesine alınması taleplerini içeren lakin bağlayıcılığı olmayan bir karar tasarısını kabul etmişti.
Tasarıda, İran’da Mahsa Amini‘nin ahlak polisi diye bilinen İrşad Devriyelerinin uyguladığı şiddet sonucu hayatını kaybetmesinin akabinde başlayan protestolar nedeniyle verilen idam cezalarının kınandığı, gözaltına alınan göstericilerin hür bırakılması gerektiği tabir edilmişti.
NPT nedir?
Halihazırda 191 ülkenin taraf olduğu muahede, 5 Mart 1970’te yürürlüğe girdi. 3 temel prensip üzerinde inşa edilen NPT’nin temel gayeleri; nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, nükleer gücün sivil hedeflerle kullanımı ve nükleer silahsızlanma olarak biliniyor.
Soğuk Savaş periyodunda artan nükleer silahlanma yarışının önlenmesi için hayata geçirilen muahedenin 9. Maddesi’ne nazaran, 1967’den evvel nükleer silaha sahip olan ülkelere ayrıcalıklı bir statü kazandırıldı.
Bu kapsamda, nükleer silahlara sahip oldukları bilinen 5 ülke Çin, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri, başka ülkelerin nükleer silah edinmelerine yardımcı olmayacakları ve nükleer silahsızlanma maksadına uygun hareket edecekleri taahhüdünde bulunurken, nükleer silah sahibi olmayan öteki 186 ülke bu silahları edinmekten kaçınacaklarına dair kelam verdi.
Buna karşın 56. yılına giren NPT’nin son vakitlerde artan nükleer silahlanma yarışının önüne geçmekte zorlandığı belirtiliyor.