Oğuzhan Osman ALIM – Herkes Duysun / BURSA (İGFA) – İran ve Azerbaycan, bilhassa son iki yıl içerisinde gerek Azerbaycan-Ermenistan savaşı, gerekse de öteki jeopolitik mevzularda farklı kutuplarda duruyorlar. Bölgenin iki kritik ülkesi olan bu iki ülkenin yaşadıkları ayrışmanın nedenlerini Dr. Barış Adıbelli Herkes Duysun’a kıymetlendirdi.
“İRAN’IN İÇERİSİNDE İKİNCİ BİR AZERAYCAN DAHA VAR”
İran’ın ikili bağlantılarda yaşadığı gerginliğin çok da yersiz olmadığını vurgulayan Adıbelli, İran’ın içerisinde yer alan önemli bir Türk nüfusunun Azerbaycan ile ve Türk Dünyasıyla olan derin bağlarının İran tarafından bir kaygı konusu olduğunun altını çizdi. Bu bağlantının kuvvetinin boyutlarının, savaştan sonra pek çok alanda görebilebildiğini söyledi.
“MEZHEPSEL BİRLİK KIYMETLİ LAKİN YENİ NESİL DAHA MİLLİYETÇİ”
Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki mezhepsel birliğin kıymetli ve kıymetli olduğunu vurgulayan Adıbelli, “Bu bağlar bilhassa evvelki jenerasyonlarda daha kuvvetli ve hürmet görüyor fakat yeni jenerasyonlarda yükselen bir milliyetçilik var, ilerleyen periyotta mümkün bir kavşak noktasında İran içerisindeki bu Türk nüfusunun alacağı tavıra dair yükselen bu eğilimler bizlere bir ileti veriyor.” sözlerini kullandı.
“BÜYÜK AZERBAYCAN, AMERİKA’NIN DA BAŞINDA OLAN BİR PROJEYDİ”
İran’ın yaşadığı tedirginliğin öteki nedenlerine de değinen Adıbelli, Körfez Savaşı’nın çabucak öncesinde New York Times’da bu bahis hakkında yazılar yazıldığı, büyük Azerbaycan’ın kurulması hakkında devrin ABD Lideri Bush’un bu durumu Türkiye ve Azerbaycan’a önerdiği, İran’ın bölünmesi ve bu bölünme sonrasında Irak’ın kuzeyi’nin bir kısmının Türkiye’ye, İran içerisindeki bir bölgenin de Azerbaycan’a dahil olması formundaki tekliflerin o yıllarda basında çokça lisana getirdiliğini vurguladı.
Adıbelli, Türkiye ve Azerbaycan’ın, kelam konusu devirde bu projeye barındırdığı riskler nedeniyle aralı durduklarını da ayrıyeten belirtti.
“İRAN’IN AZERBAYCAN’A İHTİLAL İHRACI SİYASETİ VAR”
Azerbaycan’ın hiçbir devir İran içerisinde bir bölünme ya da karışıklığın taraftarı olmadığını vurgulayan Adıbelli, “Bu durumun tersine İran’ın, son devirde Azerbaycan’a ihtilal ihraç etme siyaseti var, bilhassa Kudüs Güçlerine bağlı yapıların geçtiğimiz devirde deşifre edilmesi de medyaya yansıdı.” dedi.
AZERBAYCAN-İSRAİL YAKINLAŞMASI İRAN İÇİN TELAŞ SEBEBİ
Haaretz gazetesinde geçtiğimiz devirde yayınlanan İsrail-Azerbaycan münasebetlerinin tarihçesini görünce epey şaşırdığını belirten Adıbelli, İsrail ve Azerbaycan ortasında güç alanından askeri alana kadar pek çok bahis başlığında epey ağır bir uzaklık kat edildiği görülüyor lakin şu anda bu alakanın bir bilinmezliği ya da gizemi kalmadı. Tüm dünya tarafından biliniyor.” dedi.
“İRAN KAYGILARINDA HAKLI”
İran’ın stratejik olarak muhakkak nedenlerle Paşinyan ve Ermenistan’ın ardında durmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Adıbelli, “Ermenistan tıpkı vakitte ABD ile ortak askeri tatbikat yapıyor, İran ve ABD iki ezeli düşman, bu durumda İran için başka bir kaygı kaynağı oluşturuyor.” dedi.
Türkiye’nin de bölgesel politikları İran’a anlatmakta problem yaşadığının altını çizen Dr. Barış Adıbelli, “İran’a özel bir temsilci atanarak iki ülke ortasındaki diplomatik ilgiler daha sağlıklı ilerleyebilirdi.” dedi.
“HAMANEY’İN AÇIKLAMASI ÇOK ÖNEMLİ”
Geçtiğimiz periyotta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İran’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Hamaney’in yapmış olduğu, “Türkiye’nin güvenliği bizim güvenliğimizdir, bizim güvenliğimiz de Türkiye’nin güvenliğidir.” açıklamasının çok değerli olduğunu belirten Adıbelli, “Günün sonunda zorda kaldığında İran’a takviye olacak ülke de Türkiye ve Azerbaycan’dır, İran’ın da bunu bilmesi gerekir.”şeklinde konuştu.