Konuyla ilgili olarak açıklamalarda bulunan İran Atom Gücü Lideri İslami, “Uluslararası Atom Gücü Ajansı (UAEA) tüzüğünün tersine, nükleer alan üstün güçlerin monopolünde. Memleketler arası ortamda oluşturdukları düzenekle bu teknolojinin standart olarak tüm ülkelerde kullanımına müsaade vermiyorlar ve ikili standarda dayalı bir davranış sergiliyorlar. İran’a da ikili standart uyguluyorlar.” dedi.
Tüm engellemelere karşın İran’ın nükleer faaliyetlerde ilerleme kaydettiğini söz eden İslami, bir yıl içerisinde binden fazla geliştirilmiş IR-6 santrifüjün üretime geçirildiğini belirtti.
İslami, “Tahran’daki araştırma reaktörü yaklaşık 60 yıl evvel yapıldı. Bu reaktörün yenilenmesiyle eş vakitli olarak yeni bir araştırma reaktörünün üretimine başlandı. İranlı mühendislerin çalıştığı 10 megavat kapasiteli reaktörün bu yıl içerisinde devreye girmesini planlıyoruz.” tabirlerini kullandı.
İran’ın nükleer programının askeri boyutu olduğuna dair savları yalanlayan İslami, “Bana nazaran bunların hepsi siyasi mazeretler. Bahsedilen yerler ve ileri sürülen suçlamalar, Siyonistlerin (İsrail) ve münafıkların (Halkın Mücahitleri Örgütü) ağzından işitilenlerdir. Yıllardır bu kelamları tekrarlıyorlar.” diye konuştu.
İslami, UAEA’nın misal argümanları sonlandırmaması durumunda nükleer mutabakatın hayata geçirilmesinin mümkün olmayacağını lisana getirdi.
Nükleer muahedenin canlandırılmasıyla ilgili görüşmelerde kesin metin evresine gelindiğine işaret eden İslami, mutabakatta İran tarafının asıl üzerinde durduğu hususun ekonomik yaptırımların kaldırılması olduğunu kaydetti.
İran ile nükleer mutabakat ve müzakere süreci
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5 1) ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir mutabakat imzalanmıştı.
Washington, eski Lider Donald Trump devrinde, 2018’de muahededen tek taraflı çekilerek İran’a yine yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yine yüksek seviyede uranyum zenginleştirme dahil bir dizi adım atmıştı.
Anlaşmanın tekrar uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşü için Nisan 2021’den beri Avrupa Birliği’nin (AB) koordinatörlüğünde Viyana’da yapılan müzakereler 8 Ağustos’ta sona ererken müzakerelerin koordinatörlüğünü üstlenen AB’nin sunduğu taslak muahede metni sonrasında taraflar en son muahedeye varma konusunda evvelki aylara göre çok daha olumlu işaretler vermişti.
İran Dışişleri Bakanlığı, AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde kesin yol haritası olarak kabul edilen mutabakat taslağına ait görüşlerini 15 Ağustos’ta AB’ye iletmiş ve taslak metne verdikleri karşılığa karşılık ABD’nin yanıtını beklediklerini açıklamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, 24 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, İran ile nükleer muahedeye ait taslak metne yönelik AB aracılığı ile İran’ın görüşlerine karşılık verdiklerini duyurmuştu. Fakat bakanlık, ABD’nin cevabının içeriği konusunda rastgele bir ayrıntı paylaşmamıştı.