Irak’ta Şii kümeler ortasında tansiyon sürüyor. Başşehir Bağdat’ta Şii Sadr kümesi başkanı Mukteda es Sadr’ın destekçileri, beton bariyerleri aşıp hükümet binalarının yer aldığı Yeşil Bölge’ye girerek dün tekrar meclis binasını bastı. İran yanlısı Şii Uyum Çerçevesi kümesinin, ortak başbakan adayı olarak eski Çalışma Bakanı Muhammed Şiya Sudani’yi çıkarması sonrası öteki bir Şii önder Sadr’ın destekçileri Tahrir Meydanı’nda toplandı. Güvenlik güçleri, bir hafta içinde ikinci kere meclis binasına giren eylemcilere tazyikli su ve ses bombasıyla müdahale etti. Irak Sıhhat Bakanlığı, olaylarda yaralı sayısının 100’ü sivil, 25’i asker olmak üzere 125’e ulaştığını aktardı.
Bağdat’ta Şiiler ortasında çıkan uyuşmazlığı ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman, Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Siyasi istikrarsızlığın nedeni olarak kurumsallaşma ve muhalefet eksikliğine işaret eden Duman, Irak’ta en kıymetli sorunun, hükümet kurma olduğunu söyledi. Duman, “2003’ten 2018’e kadarki süreçte Irak siyasetini tanımlamak kolaydı: Şiiler, Sünniler, Kürtler, Türkmenler var ve bunlar kendi ortalarında bir gayret içinde görülüyordu. Lakin 2019’daki protestolarla yeni bir dinamik ortaya çıktı. Kümeler, artık bir ortada hareket etmiyor” dedi.
Duman, “Siyasetin yürütücü gücü olan Şiiler ortasındaki ayrışmada bugün net bir karşı karşıya gelme kelam konusu. Dağılma durumu, 2021 seçimlerinde gün yüzüne çıkmıştı” diye konuştu.
YENİ RADİKAL SİSTEM
2021 seçimlerinde Sadr’ın 73 milletvekiliyle parlamentodaki en büyük küme olduğunu hatırlatan Duman, “Sadr, radikal bir değişiklikle hükûmet kurmaya çalıştı. 2003’ten beri bütün hükümetler, ‘ulusal birlik hükümeti’ olarak anılıyordu. Bu, parlamentodaki tüm kümelerin hükümette yer aldığı bir modeldi ve münasebetiyle muhalefet yoktu. Ama Sadr, bu sistemin işe yaramadığını söylerek bir ‘ulusal çoğunluk hükümeti’ kurmak istedi lakin başaramadı” sözlerini kullandı.
“Denemenin ardıdan Sadr, kümesindeki vekillerin istifasını istedi” diyen Duman, istifalarla eski Başbakan Nuri el-Maliki’nin de bulunduğu Sadr’ın rakibi İran yanlısı Şii Uyum Çerçevesi’nin öne çıktığı yorumunu yaptı. Ama Sadr’ın Maliki ile ilerlemek istemediğini aktaran Duman, hükümet kurmak isteyen Uyum Çerçeve kümesi ise Sadr’ın iddianın tersine başbakanlık için ortak adayda uzlaştığını kaydetti. Sadr’ın tesirli bir isim olduğuna dikkat çeken Duman, “Sadr, Sudani’nin ortak aday olarak duyurulmasına itiraz ederek toplumsal gücünü kullandı ve halkı protestoya çağırdı” dedi.
Bu itirazın nedenleri ortasında Maliki-Sadr çekişmesinin olduğunun altını çizen Duman, “Bardağı taşıran damlalardan birisi de Maliki’nin sızdırılan ses kayıylarında Sadr’ın hakkındaki sert ithamlarıydı” diye konuştu.