İngiltere hükümetinde Salı gününden bu yana arka arda devam eden istifaların sayısı toplamda 59’a ulaşırken, İngiltere Başbakanı Boris Johnson kendisine yöneltilen istifa baskılarının akabinde bugün Başbakanlık Ofisi’nin önünde istifa ettiğini açıkladı.
“PARTİ DENETİMİNİ KAYBETTİ”
Başbakan Johnson’a, kabinesindeki 5 bakan ve 50’nin üzerindeki bakan yardımcısı ve hükümet görevlisinin istifası sonrası “parti denetimini kaybettiği” için misyonu bırakma daveti yapılıyordu.
SÜRECİ BAŞLATAN İKİ BAKANIN İSTİFASI OLDU
Süreci başlatan Johnson’a yakın iki bakanın istifası oldu. Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Sıhhat Bakanı Sajid Javid, Salı akşamı eş vakitli istifa mektupları ile kabinedeki misyonlarından ayrıldıklarını açıkladı. Sunak istifa mektubunda, “İngiltere halkı hakkı olan biçimde hükümetin düzgün, önemli ve ehil bir halde yönetilmesini bekliyor” tabirini kullandı.
İSTİFALARI DİĞER BAKANLAR DA TAKİP ETTİ
Johnson’ın idaresine reaksiyon göstererek kabineden istifa eden en önemli isimler ortasında Sıhhat Bakanı Sajid Javid, Maliye Bakanı Rishi Sunak, Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Galler Bakanı Simon Hart üzere Bakanlar yer aldı. Ayrıyeten Konut, Topluluklar ve Lokal İdare Bakanı Michael Gove ise Boris Johnson’a istifa etmesini söyledikten sonra vazifesinden alındı.
TOPLAMDA 59 SİYASİ İSTİFA YAŞANDI
Toplamda 59’a ulaşan istifa sayısı Salı akşamı Sıhhat Bakanı Sajid Javid ve Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın istifalarıyla başladı. İstifa dalgasını sırasıyla Fas Ticaret Elçisi Andrew Murrison, Muhafazakar Parti Lider Yardımcısı Bin Afolami, Kuzey İrlanda Parlamento Özel Sekreteri Jonathan Gullis, Sıhhat ve Toplumsal Bakım Parlamento Özel Sekreteri Sadiq Bhatti, Ulaşım Parlamento Özel Sekreteri Nicola Richards, Galler Parlamento Özel Sekreteri Virgina Crosbie, Kenya Ticaret Elçisi Theo Clarke, Başsavcı Alex Chalk’ın istifaları takip etti.
İSTİFA EDEN İSİMLER
Dün Ulaşım Parlamento Özel Sekreteri Laura Trott, Birleşik Krallık Çocuklardan Sorumlu Bakan Will Quince, Birleşik Krallık Okul Standartlarından Sorumlu Devlet Bakanı Robin Walker, İş Parlamento Özel Sekreteri Felicity Buchan, Birleşik Krallık Hazine Ekonomi Bakanı John Glen, Adalet Bakanlığı Devlet Bakanı Vicroria Atkins, İskan Bakanı Stuart Andrew ve Etraf Bakanlığı Parlamento Dışişleri Müsteşarı Jo Churchill, İskan ve Topluluklar Banlığı Konut Bakanı Stuart Andrew, Hazine Parlamento Özel Sekreteri Clarie Coutinho ve Selanie Saxby, Eğitim Parlamento Özel Sekreteri David Johnston, İskan ve Topluluklar Dairesi Eşitlik Bakanı Kemi Badenoch, Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Alex Burghart, Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı Devlet Bakanı Julia Lopez, İskan ve Topluluklar Bakanlığı Müsteşarı Neil O’Brien, İş, Güç ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı Müsteşarı Lee Rowley, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı İstihdam Müsteşarı Mims Davies, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Duncan Baker, Hazine Bakanlığı Parlamento Özel Müsteşarı Craig Williams, Kuzey İrlanda Parlamento Özel Sekreteri Mark Logan, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı Rachel Maclean, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mike Freer, İş Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Mark Fletcher, Eğitim Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Sara Britcliffe, İskoçya Dairesi Parlamento Özel Sekreteri Ruth Edwards, Milletlerarası Ticaret Parlamento Özel Sekreteri Peter Gibson, Etraf, Besin ve Köy İşleri Dairesi Başkanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Sunderland, İskoçya Ofisi Parlamento Müsteşari David Duguid, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Jacob Young, Angola ve Zambiya Ticaret Elçisi David Mundell, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Daly, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Danny Kruger, Galler Bakanı Simon Hart, Sıhhat ve Toplumsal Bakım Bakanlığı Devlet Bakanı Edward Argar, Sıhhat ve Toplumsal Bakim Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Davies ve Gareth Davies istifa etti.
Bugün ise Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Hazine Bakanlığı Müsteşarı Helen Whately, Güvenlik ve Sonlar Devlet Bakanı Damian Hinds, İş, Güç ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı Müsteşarı George Freeman, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı Müsteşarı Guy Opperman, Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı Müsteşarı Chris Philp, Devlet Parlementer Müsteşarı James Cartlidge, Eğitimden Sorumlu Devlet Bakanı Michelle Donelan, Muhafazakar Parti Lider Yardımcısı Caroline Johnson, Bölgesel Büyüme ve Mahallî İdare Bakanı Luke Halk, Dışişleri Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Rob Butler, Etraf, Besin ve Köy İşleri Bakanlığı Müsteşarı Rebecca Pow, Ticaret Elçisi Richard Graham istifa ettiklerini duyurdu.
EN FAZLA İSTİFA İLE KARŞILAŞAN DEVLET LİDERİ
Johnson, İngiltere tarihinde 1932’den bu yana 24 saat içerisinde en fazla hükümet istifası alan önder oldu. 1932 yılında Ramsay MacDonald devrinde 24 saatlik müddet içerisinde 11 Bakan vazifesinden istifa ederken, Johnson’ın devrinde ise Salı günü birinci istifaların duyurulmasından sonraki birinci 24 saat içerisinde 17 kabine üyesi istifa etmişti.
İSTİFALARIN SEBEBİ JOHNSON’A KARŞI GÜVENSİZLİK
İngiltere hükümetindeki istifaların sebebi olarak Başbakan Boris Johnson’a karşı duyulan “güven kaybı” münasebet gösteriliyor. İstifa eden Bakanlar, Johnson’a yazdıkları istifa mektuplarında Johnson’a güvenmediklerini açıkça tabir ederek, Johnson’a misyonu bırakma davetinde bulunmuştu. En son istifa eden isimlerden biri olan Ticaret Elçisi Richard Graham yaptığı açıklamada, “3 farklı Başbakan’a 10 yıl Ticaret Elçisi olarak hizmet ettikten sonra bu sabah istifa ediyorum. İtimat her şeydir. Bedeller, dürüstlük ve ahlak tehlikede. Ülkenin muhtaçlıkları her vakit evvel gelmelidir” biçiminde konuştu.
“ŞİMDİ GİTMELİ”
Salı günü Eğitim Bakanlığından Maliye Bakanı olarak atanan Nadhim Zahawi de Johnson’ı istifaya çağıran bakanlar ortasında yer aldı. Zahawi yaptığı bir açıklamada, “Meslektaşlarımla birlikte Başbakana, bu işin gidişatının tek bir tarafı olduğunu ve onurlu bir biçimde gitmesi gerektiğini açıkladım. Başbakan, yapılması gerekenin ne olduğunu biliyor ve artık gitmeli” biçiminde konuştu.
“BENİM DE İNANCIMI KAYBETTİNİZ”
İlk istifa edenlerden biri olan Sıhhat Bakanı Sajid Javid ise yaptığı açıklamada, “Bu rolde hizmet etmek çok büyük bir ayrıcalıktı, lakin artık vicdanım rahat, devam edemediğim için üzgünüm. Halk, ülkenin çıkarlarını muhafazada uzman olmadığımızı düşünüyor. Bu durum ne yazık ki sizin liderliğinizde değişmeyecek. Benim de itimadımı kaybettiniz” demişti.
Maliye Bakanı Rishi Sunak ise “Halk, haklı olarak hükümetin düzgün, ehil ve önemli bir formda yürütülmesini bekliyor. Yaklaşımlarımızın temelde çok farklı olduğu benim için netleşti. Hükümetten ayrıldığım için üzgünüm lakin bu türlü devam edemeyeceğimiz sonucuna vardım” tabirlerini kullanmıştı.
JOHNSON SKANDALLAR NEDENİYLE ELEŞTİRİLDİ
Johnson, Başbakanlık devri boyunca, çeşitli skandallarla gündeme gelerek hem muhalefet başkanları hem de önderi olduğu Muhafazakar Parti önderleri tarafından “dürüst olmadığı” için tenkitlerin maksadı olmuştu. Johnson, 2020 ve 2021’deki korona virüs kısıtlamaları sırasında kuralları ihlal ederek çeşitli partilere katıldığı ortaya çıkmasından sonra dürüst olmamakla suçlanmıştı.
Johnson ayrıyeten 2 bireye cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktıktan sonra geçen hafta istifa eden eski Muhafazakar Parti Milletvekili Chris Pincher skandalını ele alış biçimi nedeniyle de reaksiyon gördü. Johnson’ın Pincher’ın istismar hatasını bildiği ve bir başbakan olarak vaktinde ve sorumlu hareket etmediği öne sürülmüştü.
Muhalefetteki Emekçi Partisi Önderi Keir Starmer bu hafta başlarımda Johnson’ı Pincher’ın cinsel taciz skandalı hakkında bilgisi olduğunu ve bu mevzuyu alaycı bir biçimde ele almaya çalıştığını söyleyerek bu hususta özür dilemeye çağırmıştı.
JOHNSON’A KARŞI İTİMAT OYLAMASI YAPILMIŞTI
Muhafazakar Parti tarafından eleştirilen ve istifası istenen Johnson Haziran ayının başında itimat oylamasına natürel tutulmuştu. 359 Muhafazakar Parti Milletvekilinden 211’i Johnson’a güvendikleri istikametinde oy kullanırken 148’i ise Johnson’a karşı oy kullanarak vazifesi bırakması gerektiğini savunmuştu.
JOHNSON’A İSTİFA BASKISI
Hem Muhalefet başkanları hem de Johnson’ın başkanı olduğu Muhafazakar Parti, Johnson’ı istifa etmeye çağırdı. Çarşamba Günü Avam Kamarası’ndaki bir toplantı sırasında Muhafazakar Milletvekili ve 1922 Komitesi yürütme üyesi Gary Sambrook, Johnson için “sorumluluğu almalı ve istifa etmeli” biçiminde konuştu.
Başka bir Muhafazakar Parti Milletvekili David Davis ise, Johnson’ı istifaya çağırdığını söyleyerek, “Altı ay evvel de başbakanı istifaya çağırdım, zira o vakit bile liderlik ve dürüstlük yaklaşımının aslında hükümeti felç edecek bir dizi sorun oluşturduğu açıktı. Ondan onurlu olanı yapmasını, ulusun çıkarlarını kendi çıkarlarının önüne koymasını istiyorum” dedi.
Dün akşam saatlerinde ayrıyeten Kabine Bakanları Johnson’a istifa baskısı yapmak üzere Başbakanlık Ofisinde toplandı. İngiltere basınında yer alan haberlere nazaran, Johnson’a vazifesi bırakması için baskı yapan Kabine Bakanları ortasında yeni Maliye Bakanı Nadhim Zahawi, İçişleri Bakanı Priti Patel, Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, İş, Güç ve Sanayi Stratejisi Bakanı Kwasi Kwarteng, Galler Bakanı Simon Hart, Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Memleketler arası Ticaret Bakanı Anne-Marie Trevelyan’ın yer aldığı bildirildi.
İSTİFA ETMEMEK İÇİN DİRENDİ
Öte yandan Johnson istifa etmemek için uzun bir müddet direndi. Johnson, Çarşamba günü yaptığı bir konuşma sırasında, “Bir Başbakanın vazifesi sıkıntı şartlarda vazifesine devam etmektir ve ben de bunu yapacağım” demişti. Bugün yaptığı istifa konuşmasında ise “Son birkaç gündür bu misyonu yerine getirmek için bu kadar çok çaba etmemin nedeni, yalnızca bunu yapmak istediğim için değil, bunun benim işim, misyonum ve size karşı yükümlülüğüm olduğunu hissetmemdi” sözlerini kullandı.