İngiltere’de Dışişleri Bakanı Liz Truss ile eski Maliye Bakanı Rishi Sunak ortasındaki Muhafazakar Parti liderliği yarışı bugün prestijiyle bitti. Yapılan oylamanın sonucu bugün açıklanacak ve Downing Street’teki Başbakanlık Ofisi “10 Numara”da vazifeye başlayacak.
BBC’de yer alan habere nazaran, Muhafazakar Parti üyeleri yeni başkanlarını seçince, bu partinin Avam Kamarası’nda çoğunluğu bulunması nedeniyle partinin önderi de otomatik olarak başbakan olacak. Başbakanlığa aday olanlar evvel Muhafazakar Parti milletvekillerinin oylarıyla elenmiş ve en sona kalan iki aday da parti üyelerinin oylarına sunulmuştu.
Bu iki kişi, Dışişleri Bakanı Liz Truss ve eski Maliye Bakanı Rishi Sunak.
İngiltere’de oylama
Partiye 3 Temmuz 2022 ve öncesinde katılmış olanlar 2 Eylül’e kadar internet üzerinden yahut posta yoluyla oy kullandı. Partinin kaç üyesi olduğu ise bilinmiyor. Çünkü İngiltere’de partiler üye sayılarını açıklamak zorunda değil.
Boris Johnson’ın istifası akabinde “genel seçim yapılacak mı?” sorusu gündeme gelse de İngiltere’de bir Başbakan istifa açıklaması yaptığında bu otomatik olarak bir genel seçim manasına gelmiyor. BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran, İngiltere’de bir genel seçim, en geç Ocak 2025 tarihine kadar yapılmalı. Lakin yeni başbakan bu tarihten evvel seçim kararı alma yoluna gidebilir.
Demir Leydi Thatcher’ı oynamıştı: Liz Truss
Muhafazakar Parti ve hasebiyle ülkenin yeni Başbakanı olma konusunda rakibi eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın önüne geçtiği belirtilen Liz Truss,1975 Oxford doğumlu, evli ve iki çocuk annesi. 1983’de taşındıkları İskoçya’nın Paisley kentindeki okulunun tiyatro kolunun sahnelediği bir oyunda ülkenin o devirdeki güçlü başbakanı ve Muhafazakar Parti başkanı Margaret Thatcher‘ı canlandırmıştı.
Felsefe, siyaset ve iktisat okuduğu Oxford Üniversitesi’nde evvel Liberal Demokratların daha sonra Muhafazakarların saflarında faal olarak öğrenci siyasetine katılmıştı. 2001 ve 2005 seçimlerinde aday olduğu halde parlamentoya seçilemediyse de 2006 yılında Londra’nın Greenwich ilçesinde belediye meclisine girmeyi başardı. 2008 yılında birebir vakitte Islahat isimli ortanın sağındaki fikir kuruluşunun lider yardımcılığını yürüttü.
Dışişleri Bakanı vazifesine Johnson tarafından getirilmesi “rakibini yükseltmesi” nedeniyle şaşkınlık yaratmıştı.
Eşi hakkında ‘vergi kaçırdığı’ savı olan Sunak
Rishi Sunak 12 Mayıs 1980 yılında İngiltere’nin Hampshire kontluğunda dünyaya geldi. Hindistan kökenli bir aileden gelen Sunak’ın babası doktor, annesi ise eczacıdır. Winchester College, Oxford Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi’nde eğitim gördü. 2001 ile 2004 yılları ortasında ABD yatırım bankası Goldman Sachs’ta çalıştı. 2009 yılında Akshata Murthy ile evlendi. Çiftin 2 kızları var.
Eski Maliye Bakanı ve Başbakanlık koltuğu için ismi geçen Sunak’ın eşi Akshata Murty’nin “kendi vatanında ikamet etmeyen kişi” (non dom) statüsü sayesinde, yurtdışı gelirlerinin vergisini İngiltere’de ödemek zorunda olmadığının ortaya çıkması, İngiliz basınında tartışma yaratmıştı. Guardian gazetesi Murty’nin bu statü sayesinde yaptığı vergi tasarrufunun 20 milyon sterlini bulmuş olabileceğini yazmıştı.
‘İşçi sınıfından arkadaşım yok’
Öte yandan 2001 yılında BBC’de yayınlanan “Middle Classes: The Rise & Sprawl” isimli orta sınıfların yükselişini anlatan belgeselde konuşan Sunak’ın kelamları Başbakanlık yarışı akabinde yine gündeme geldi.
Genç Sunak, sözkonusu belgeselde kendisine arkadaş etrafı sorulduğunda, “Aristokrat arkadaşlarım var, üst sınıf arkadaşlarım var, emekçi sınıfınfan… Eh, emekçi sınıfından arkadaşım yok” demişti.
Johnson’ın istifası
İngiltere’de temmuz ayında Sıhhat Bakanı Sajid Javid ve Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın istifasıyla birlikte idareye duyulan “güvensizlik” nedeniyle başlayan istifalar ülkede sarsıntı tesiri yaratmıştı.
7 Temmuz günü kameraların karşısına çıkan Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson istifa ettiğini lakin yeni biri gelene kadar vazifesinde olacağını açıklamıştı.