İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Twitter hesabından paylaştığı görüntü iletide, Çin’in son yıllarda 1984’te imzalanan Çin-İngiltere Ortak Deklarasyonu’nda, bölgenin bölümünden sonra temel hak ve özgürlükler ile bağımsız idari ve türel yapısının korunmasına ait taahhüdünü yerine getirmediği belirtti.
Çin hükûmetinin, Ortak Deklarasyon’da “tek ülke, iki sistem” prensibine bağlılığını bildirdiği, bunun görünürde birtakım değişiklikler olsa da çağdaş Hong Kong’un temellerinin bozulmayacağına yönelik bir teminat olduğunu tabir eden Jonhson, “Uzun mühlet aslında bu türlü oldu. Ancak Çin’e evresinin 25. yıl dönümünde, Pekin’in son vakitlerde yükümlülüklerini yerine getirmeyi başaramadığı gerçeğini göz gerisi edemeyiz. Bu tavır Hong Kongluların haklarını ve özgürlüklerini, bölgenin süregelen ilerlemesini ve refahı tehdit ediyor” dedi.
Johnson, bu sebeple İngiliz Ulusal Denizaşırı Pasaportu (BNO) sahibi Hong Konglulara İngiltere’de yerleşme imkanı tanıdıklarını belirterek “Sonuçta İngiltere, tabir, toplantı ve örgütlenme özgürlüklerine hürmet gösterilen, insanların bu yüzden suçlanmadığı bir yer. Bu yüzden bugüne dek 120 bine yakın Hong Konglunun ve ailelerinin bu yolu tercih etmiş olması şaşırtan değil.” tabirini kullandı.
Hong Kong’un bölümünün yas değil, kutlama vesilesi olduğu bir gelecek dilediğini söz eden Johnson, “Hong Kong’dan vazgeçmiyoruz. 25 yıl evvel bu bölgeye ve beşerlerine bir kelam verdik ve kelamımızı tavra niyetindeyiz. Hong Kong’un bir kere daha Hong Kong halkı tarafından Hong Kong halkı için yönetilmesi ismine Çin’in yükümlülüklerine uymasını sağlamak için elimizden geleni yapacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
“HONG KONGLULARI, KELAM VERDİKLERİ HAKLARDAN MAHRUM BIRAKTILAR”
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken da yayımladığı yazılı açıklamada, Hong Kong’un Çin’e evresinin 25. yılının “tek ülke, iki sistem” anlayışı çerçevesinde kelam verilen özerklik periyodunun orta noktası olduğunu hatırlatarak “Ancak Hong Kong ve Pekin otoritelerinin demokratik iştiraki, temel hakları ve bağımsız medyayı artık bu vizyonun kesimi olarak görmedikleri açık.” sözüne yer verdi.
Hong Kongluların 2019’da, bölgenin özerkliğini ve yargı bağımsızlığını tehlikeye atacağı gerekçesiyle tartışmalara bahis olan hatalıların iadesi yasa tasarısına karşı kamusal protestolar düzenlendiğini, Pekin idaresinin buna karşılık Ulusal güvenlik Maddesi’ni çıkararak son iki yılda Hong Kongluların haklarının ve özgürlüklerinin kısıtlanmasına ve bölgenin özerkliğinin erozyona uğramasına yer hazırladığını belirten Blinken şunları kaydetti:
“Otoriteler muhalifleri mahpusa attı, birçoğu bir yılı aşan müddetle. Hong Kong önderleri bağımsız medya organlarına baskınlar düzenledi, müzeleri yıktı, kamusal alanlardaki sanat yapıtlarını kaldırdı, demokratik kurumları zayıflattı, seçimleri erteledi, anma merasimlerini engelledi, parlamenterleri azletti ve bağlılık yeminlerini mecburî kıldı. Hükûmet vazifelileri halkın protestolarının ‘yabancı güçlerin eseri’ olduğunu ileri sürdü. Tüm bunları Hong Kongluları, kelam verdikleri haklardan mahrum bırakmak için yaptılar.”
Blinken, açıklamada, kelam verilen özgürlüklere yine kavuşmalarına yönelik talepleri güçlendirmek üzere Hong Konglularla dayanışma içinde olacaklarını bildirdi.
HONG KONG’UN STATÜSÜ
Hong Kong, 1898’de imzalanan “kira sözleşmesi” ile uzun yıllar İngiltere hakimiyetinde kaldıktan sonra 1997’de Çin’e devredilmişti.
İmzalanan ortak deklarasyon çerçevesinde Hong Kong’a 2047’ye kadar, 50 yıl boyunca basın, söz, toplanma, inanç ve hür akademik çalışma üzere özgürlükleri ile bağımsız idari ve türel yapısını müdafaa hakkı tanınmıştı.
Hong Kong, Çin’e bağlı olmasına karşın kendisine ilişkin para ünitesi, lisan, hukuk sistemi ve kimlik kullanıyor. Özerk yapılı bölgenin yalnızca savunma ve dış siyaset üzere bahislerde Pekin’e bağlı olduğu bu idare modeli, “tek ülke, iki sistem” olarak isimlendiriliyor.
Pekin idaresi, son yıllarda Ulusal Güvenlik Yasası üzere yasal değişikliklerle bölgenin özerk idare yapısını aşındırdığına yönelik tenkitlerin maksadı oluyor.