Türkiye’nin Rusya’yla münasebetlerinde sıcak devirlerden geçiyoruz. Sıcak derken yaz hasebiyle gelen turistler değil sıcak para girişi, sıcak ticaret ilgileri, sıcak görüşmeler üzere gündemlerimiz var. İktisatta sıcak paranın büsbütün öne çıktığı son devirde Rusya’nın da devam eden Ukrayna savaşıyla batı ile aslında soğuk olan ilgileri yaptırımlarla buz kesti. Kışa gerçek da güç bağlamında bu buzun erimesi de beklenmiyor. Dünyada enflasyonu tetikleyen bu jeopolitik gelişmelerden Türkiye karlı çıkmanın ince hesaplarını yapıyor. Geçen haftalarda görülen para girişinin resmi açıklama olmasa da Rusya’dan olduğu bilinirken, bunu ne kadar olacağı, devamı olup olmayacağı, iktisatta güzelleşmeye yol açıp açmayacağı, bu güzelleşmenin seçim sonuçlarını etkileyip etkilemeyeceği ve de batı ile bizim de aramızı açıp açmayacağı soru işaretlerini çoğaltıyor. Bakalım cevaplayabilecek miyiz?
Türkiye ve Rusya ticareti yükselişe geçti
Amerika’nın Sesi radyosu haberinde aktarıldığına göre, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı petrol ölçüsü iki katına çıktı.
Refinitiv Eikon’un açıkladığı bilgilerin birebir periyodunda günlük 98 bin varil olan ölçü 200 bin varil olarak görülüyor. TÜPRAŞ ve SOCAR’ın rafinerilerinde Rusya’dan gelen petrol ölçüsü değerli ölçüde artarken, Kuzey Denizi, Irak ve Batı Afrika petrol alımında azalma görüldü.
Reuters, haberi ‘Batı’nın Moskova’ya uyguladığı yaptırımlarla oluşan boşluğu Türkiye doldurdu’ yorumuyla verdi.
TÜİK datalarına nazaran de 2022’nin birinci 6 ayında genel ithalat yüzde 40,6 oranında artarken, Rusya’dan ithalat yüzde 119,7 oranında arttı
İthalat savaşın başladığı şubat ayından itibaren artarken, haziranda tepe yaptı. İhracat ise toplamda yüzde 20 oranında artarken, Rusya’ya yapılan ihracat yüzde 10,7 oranında arttı.
ABD’nin de dikkatini çekiyor
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo ile Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş’ın görüşmesi için 20 Ağustos 2022’de yapılan açıklamalarda ABD tarafı, Rusya’nın Türkiye üzerinden yaptırımları delme teşebbüsleri konusunda dertlerini aktarırken, Türkiye’den de Ukrayna ve Rusya ile derin ekonomik ve siyasi ilgilere sahip olunduğunun altını çizilerek süreç ve yaptırımlar konusunda tavır değişikliği olmadığı belirtildi.
Euronews’in aktardığına nazaran, hukukçu Jan Dunin-Wasowicz, Avrupalı şirketlerin yaptırım uygulanan malları Türkiye üzerinden Rusya’ya satmaları halinde ‘yaptırımların delinmesi’nin kelam konusu olabileceğini belirtirken, Milletlerarası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Maria Shagina da Çin’e odaklanıılmasına rağmen Türkiye’nin bir istikrar kurmakta çok daha yürekli ve tezli davrandığını söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Putin’in 5 Ağustos’ta Soçi’de yaptığı görüşmede alınan kararlardan biri doğal gaz ödemelerinin bir kısmının ruble üzerinden yapılması olmuştu.
Bloomberg’in Selva Bahar Baziki, Alexander Isakov ve Ziad Daoud imzalı makalesinde aktardığına nazaran, anlaşmanın ABD ve Avrupa tarafından beğenilen karşılanmayacağı fakat iki ülkenin de bu muahededen çıkarlı çıkacağı belirtildi.
Bir Rus bankası üzerinde Türkiye’ye ruble cinsinden borç verilerek Türkiye’nin ruble ödeme yapabileceği söylenirken, Türkiye’nin CDS düzeyine dikkat çekildi.
pbs.twimg.com
Bu borcun garantörünün Rus hükümeti olması halinde Türkiye’nin mevcut piyasa faizleri altında bir oranla borçlanabileceğine dikkat çekildi. Türkiye’nin rezerv, Rusya’nın da varlık riskinin bu formda azalabileceği öngörüldü.
Buradaysa risk, Türkiye’nin yaptırımlarla karşı karşıya kalma mümkünlüğü oluyor.
Prof. Dr. Hakan Kara da bu habere, “Uygulanması halinde Türkiye’nin güç ile ilgili ödemeler istikrarı tasalarını kısmen hafifletebilir” yorumunu yaptı.
twitter.com
Gazeteci Erdal Sağlam, Türkiye’nin kaynak gereksiniminde IMF’siz tahlil ihtimalinin azaldığını söylerken, en büyük sorunu döviz açığı olarak tanımladı. Rusya konusunda da yatırım riskine değindi.
Ünlü ekonomist Atilla Yeşilada da, Rusya ve Arap ülkelerinden para geldiği ve geleceği tarafındaki telaffuzları değerlendirirken, gelen paranın sıcak para mı, seçim armağanı mi, yasa dışı mi yoksa TCMB swap mı? olduğunu sorguladı. Rusya’dan gelen paranın neden geldiğini açıkladı. ve sonra olarak da Türkiye’ye ne için para girişi olmayacağını ve iktisadın bu parayla kurtulup kurtulmayacağını anlattı.