İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri Ekrem İmamoğlu, “2023 yılında toplam bütçe gelirlerimizi 95 milyar 250 milyon lira, toplam bütçe masraflarımızı ise 115 milyar 250 milyon lira olarak tasarladık. Bu durumda, 2023 yılında hizmet ve yatırımlarımız için 20 milyar lira finansmana muhtaçlık duyacağımızı öngörüyoruz. Bunun 7 milyar lirasını nakit ve eurobond mevcudumuzdan karşılamayı, yaklaşık 13 milyar lirasını ise borçlanmayla finanse etmeyi hesaplıyoruz” dedi. İmamoğlu, “Bu bütçenin her kuruşunu İstanbul’un ve İstanbullunun yararını gözeterek kullanacağız. Yatırımlarımızı ve hizmetlerimizi bütçe disiplinine bağlı kalarak gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bu kentin tüm kaynaklarını ve imkanlarını 16 milyon İstanbulluya eşit, adil, hakkaniyetli biçimde kullandırmayı sürdüreceğiz. Bütçemiz adaletli, disiplinli, bereketli olacak ve bu rahmeti tüm İstanbullular yaşayacak, hissedecek. Zira İstanbul, artık çok düzgün yönetiliyor. Zira artık İstanbul’un bütçesi emin ellerde. Tek kuruşuna zeval gelmez. Tek kuruşuna ayıp edilmez” diye konuştu.
Ekrem İmamoğlu, İBB Meclisi’nin bugünkü toplantısında, belediyenin 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı. İmamoğlu, bütçeyi “adaletli, disiplinli, bereketli” kelamlarıyla tanımladı. 2023 bütçesinin özel bir ehemmiyete sahip olduğunu vurgulayan İmamoğlu, şunları söyledi:
“Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yolundan yürümeye devam edeceğiz”
Bu bütçe, Cumhuriyet’imizin kuruluşunun 100. yılına denk gelen 2023 yılı hizmet ve faaliyetlerimizin bütçesi olacak. 100. yılımıza girerken 100 milyar lirayı aşkın bir bütçe ile faaliyetlerimizi yürüteceğiz. 2023 yılını hem Cumhuriyet’in kazanımlarını tekrar tekrar özümseyerek ve sahiplenerek yaşayacağız hem de Cumhuriyet’imizi bugün bulunduğu noktadan daha ileriye, hak ettiği noktaya taşımak için çalışacağız. 100 yıl evvel ‘Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir’ diyen bir önder, bağımsızlığı şiar edinmiş bu halkı Cumhuriyet ile taçlandırdı. Bu ülkede, bayan ve erkeğin eşit, bağımsızlığın vazgeçilmez, demokrasinin belirleyici, bilimin yol gösterici olduğu bir hayat kurdu. 100 yıl evvel bir başkan, ‘Daima milletin sevgi ve inancına dayanarak daima birlikte ileriye gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır’ demişti. O önderin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yolundan yürümeye devam edeceğiz.
“Bu finansman muhtaçlığı, üç temel önceliğimizi birebir anda gerçekleştirmek için öngörülen tutardır”
2023 yılında toplam bütçe gelirlerimizi 95 milyar 250 milyon lira, toplam bütçe masraflarımızı ise 115 milyar 250 milyon lira olarak tasarladık. Bu durumda, 2023 yılında hizmet ve yatırımlarımız için 20 milyar lira finansmana muhtaçlık duyacağımızı öngörüyoruz. Bunun 7 milyar lirasını nakit ve eurobond mevcudumuzdan karşılamayı, yaklaşık 13 milyar lirasını ise borçlanmayla finanse etmeyi planlıyoruz. Bu finansman gereksinimi, üç temel önceliğimizi birebir anda gerçekleştirmek için öngörülen meblağdır. Bu önceliklerimiz şunlar; Bütçemizin en az yarısını yatırım harcamalarına ayırarak kentimizi öncelemek. Toplumsal yardımların bütçedeki hissesini koruyarak hemşerilerimizi öncelemek. Çalışanlarımızı enflasyona ezdirmeyerek işçimizi öncelemek. Memnuniyetle söylüyorum ki 2023 yılı bütçemiz, bu üç önceliğimizi de gerçekleştirdiğimiz bir bütçe oldu.
“Bütçe, yüksek ahlaki standartlarla yönetilmesi gereken bir süreçtir”
Elbette bütçe, yalnızca gelir ve masrafları gösteren, sayılardan ibaret bir tablo değildir. Bütçe, yüksek ahlaki standartlarla yönetilmesi gereken bir süreçtir. Biz, bu süreci öncelikle hukuka uygun yürütmenin taahhüdünü veriyoruz. Lakin o denli görünüşte, kağıt üstünde hukuksallıktan kelam etmiyorum. Objektif kuralların gerisinden dolanmaya asla tevessül etmeyen, mutlak şeffaflıktan beslenen bir süreçten kelam ediyorum. Gerçek bir şeffaflığın olmadığı idarelerde, minareyi çalanın kılıfını da hazırladığını çok gördük. Buna fırsat tanımayacağız, şeffaf bütçe idaresinden asla taviz vermeyeceğiz. Bütçemizi tam bir disiplinle direktörün taahhüdünü veriyoruz. Bütçe, bize emanet edilmiş para demektir. O para, vatandaşın helal parasıdır ve bunu bilerek, bunu hissederek kullanılmalıdır. Biz, bu türlü hissetmeye, bu türlü davranmaya devam edeceğiz. Bütçe maksatları, bizim vatandaşa verdiğimiz sözlerdir. Onları yerine getirmek için var gücümüzle çalışacağız.
“İsraf ve istismarın iç içe geçtiği, hukuk dışı, ahlak dışı uygulamalara asla geçit vermeyeceğiz”
Yönetime talip olurken vatandaşlara ‘israf sistemini ortadan kaldırma’ kelamını verdik. Hemşerilerimiz, bize, bu kelamı önemsedikleri ve israfa son verilmesini istedikleri için oy verdiler. Bu yoldaki çabamıza, 3 yıldır sürdürdüğümüz kararlılıkla devam edeceğiz ve bu kadim kentte hiçbir şartta kamu kaynaklarının israf edilmesine müsaade vermeyeceğiz. İsrafı olağanlaştıran bir anlayış içerisinde olmayacağız. İsraf ve istismarın iç içe geçtiği, hukuk dışı, ahlak dışı uygulamalara asla geçit vermeyeceğiz. Evet, bütçe, yüksek ahlaki standartlarla yönetilmesi gereken bir süreçtir. Ve bu türlü yönetildiğinde bütçenin rahmeti de artar. Zira o bütçe, artık birtakım sayıları, birtakım para hesaplarını söz etmekten çıkar. Namuslu, haysiyetli insanların ortak iradesinin, ortak maksatlarının tabiri haline gelir. Bütçenin rahmeti arttığında ne olur biliyor musunuz? Mesela ‘Askıda Fatura’ kampanyası başlatırsınız. Ve beşerler, sizin bütçe konusunda nasıl hassas olduğunuzu bildikleri için kampanyanıza gönülden katılırlar, toplumsal yardım ve dayanak bütçenizi büyütürler. Bütçenin rahmeti arttığında, o bütçeyle iş yapanların motivasyonları artar. Herkes ortak yararın peşinde koşmaya, bunun için daha fazla çalışmaya başlar. Bütçeniz bereketliyse gece rahat uyursunuz. Bütçenin rahmeti, benim çok bedel verdiğim bir kavramdır. Bu kavram, bizim her türlü işte doğruluğa, adalete verdiğimiz değeri gösterir. Doğruluktan sapmadan yürümenin karşılığını kesinlikle alacağımıza olan inancımızı gösterir. Bütçenin rahmeti, bizim kendi ahlakımıza olan inancımızı gösterir. İşte bu inançla, bu inançla sizlere 2023 bütçemizi sunuyoruz.
“Yatırım harcamaları bütçemizi 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında artırmış oluyoruz”
İstanbul, yatırımlarla güçleniyor. 2023 yılı bütçemizde yatırım harcamaları, toplam bütçenin yüzde 50’sini teşkil ediyor. Bu yıl yatırımlara toplam 57 milyar lira ayırarak yatırım harcamaları bütçemizi 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında artırmış oluyoruz. Yani ikiye katlıyoruz. Bu açıdan 2023 bütçemizin de tıpkı 2022 bütçemiz üzere bir yatırım bütçesi olduğunu memnuniyetle söz etmek isterim. İstanbul’da inşa ettiğimiz belediyecilik modelini iki sözle özetlemiştim: Demokrasi ve kalkınma. Lokal demokrasi, insani gelişmenin ve ömür kalitesinin olmazsa olmazı iken yatırım, toplumsal ve ekonomik kalkınmanın sağlayıcısıdır. Biz, birinci günden beri yatırımlarımızla İstanbul’da toplumsal bütünlüğü, dayanışmayı ve lokal demokrasiyi güçlendiriyoruz. Yatırımlarımızla İstanbul’un bilgi, teknoloji ve inovasyon odaklı dönüşümünü sağlıyoruz. Yatırım, bizim için İstanbul’un yaratıcılık ve yenilikçilik ekosistemini güçlendirmenin bir aracıdır. İstanbul’un doğal, tarihi ve kültürel kıymetlerini destekleyerek ve koruyarak artırmanın bir aracıdır. İstanbul’un lokal kıymetlerinin çeşitliliğini ve kapsayıcılığını artırarak ulusal ve milletlerarası yerlerde emsal gösterilmesini sağlamanın bir aracıdır. İstanbul’u bu tabanlarda bir cazibe merkezine dönüştürmenin bir aracıdır.
“Bütçemiz bereketli olduğu içindir ki çok sağlam, çok süratli ilerliyoruz”
Bütçemiz bereketli olduğu içindir ki çok sağlam, çok süratli ilerliyoruz. ‘150 Günde 150 Proje’ diye tanım ettiğimiz süreç, işte bu rahmetin sözüdür. O kadar bereketli yol alıyoruz ki ‘150 Günde 150 Proje’ diye çıktığımız yolda, yılbaşına geldiğimizde 200 projeyi geçmiş olacağız. Odağına insanı alan, meseleleri bir bütün olarak ve kalıcı biçimde çözme anlayışıyla şekillendirilmiş yeni projeleri tıpkı tempoyla hayata geçirmeye devam edeceğiz. İstanbul, yatırımla güçlenmeye devam edecek. Bundan sonra da tüm yatırımlarımızı akılcı, şeffaf, iştirakçi halde ve yalnızca kamu faydasını gözeterek yapmaya devam edeceğiz. Biz, İstanbul’da plansız, projesiz, siyasi parti tercihlerine nazaran şekillenen kelamda yatırım zamanını kapattık. 2050’ye uzanan yol haritamızı adım adım planlıyor ve projelendiriyoruz. Bunların önümüzdeki yıla ait olanlarını da 2023 yılı yatırım ve hizmet programı ile performans programında sizlerin bilgisine sunduk.
“2023 yılı da büyük adımların ve atılımların yılı olacak”
2023 yılı yatırım ve hizmet programında, toplam 98 milyar lira bedelinde 590 adet faaliyet yer aldı. Memnuniyetle söz ediyorum ki bu faaliyetlerden 57 milyar lira kıymetindeki 219 adedi yatırım yüklü. Bunların 79 adedi ise 2023 yılında eklenen yeni faaliyetlerdir. Tekrar memnuniyetle tabir ediyorum ki yatırım ve hizmet programında her yıl değerli ölçüde yeni projeye yer veriyoruz. Tamamlanan her projenin yerine, ‘adil, yeşil, yaratıcı İstanbul’ dönüşümünü sağlayacak yeni bir proje koyuyoruz. 2050 yılında hayatın tüm çeşitliliği ile canlı ve özgür olduğu, herkesin âlâ yaşadığı bir dünya kenti olacak İstanbul’a, her yıl büyük adımlarla ilerlediğimizi biliyoruz. 2023 yılı da büyük adımların ve atılımların yılı olacak. 2023 bütçemizi bu inançla hazırladık.
“Raylı sistem yatırımları için 3 milyar 625 milyon lira kaynak ayırdık”
2023 yılı yatırım harcamalarının yüzde 41’ini teşkil eden raylı sistem yatırımları için tam olarak 23 milyar 625 milyon lira kaynak ayırdık. Raylı sistemlerde başlattığımız büyük atılıma yakışan bir yıl yaşayacağız. Geçtiğimiz 3 yılda ulaştığımız yıllık metro üretme suratı, İstanbul tarihinde bir rekordur. Tıpkı anda 10 metro inşa etmek üzere dünyada eşi gibisi görülmemiş bir işi başarıyoruz. Bizden evvelki 25 yılın ortalamasının en az 4 katını kentimize kazandırıyoruz. İsrafa son verdiğimiz, işinin ehli, liyakatli takımlarla çalıştığımız için oluyor bütün bunlar. Bütçemize kirli eller dokunmadığı, hiçbir siyasi hesabın gölgesi düşmediği için oluyor. Raylı sistemler dışındaki toplu ulaşım için ayırdığımız kaynak fiyatı yaklaşık 17 milyar lira. İlaveten yol, köprü, kavşak, tünel, üst ve alt geçit, cadde, meydan, bulvar, kıyı ve asfalt üretimi için de 17 milyar 583 milyon lira bütçe ayırdık. Yatırım bütçemizi 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında artırarak tam iki katına çıkardık. Cari transfer harcamaları, bir evvelki yıla kıyasla yüzde 89 oranında artarak 13 milyar 477 milyon liraya yükseldi. Böylelikle cari transferlerin bütçeden aldığı hisse, yüzde 12 oldu. Bu yılki konsolide bütçemiz, İSKİ ve İETT dahil, toplam 163 milyar lira. Konsolide bütçemizde ise bu yıl yatırıma 70 milyar lira ayırdık. İştirak şirketlerimiz, 2023 yılında toplam 155 milyar lira bütçe büyüklüğüne ulaştı. 2023 yılında iştiraklerimiz de dahil, toplam 318 milyar 848 milyon lira büyüklüğünde bir bütçeyi yöneteceğiz. Bunun toplam 73 milyar lirası yatırım bütçesi. Bugün sizlere, İstanbul’un ve İstanbullunun önceliklerini belirleyen ve muhtaçlıklarını gözeten bir bütçe tasarısı sunuyorum.
“Sabah kalkınca metro yapmaya karar verip akşam yatarken durdurmanın maliyeti”
Biz vazifeye geldiğimizde durmuş olarak devraldığımız 10 metro sınırının imalini tekrar başlattık başlatmasına lakin, bir de bunların durmuş olmasının maliyetine dikkatinizi çekmek istiyorum. Tek bir çizgi üzerinden örnek vereceğim. Çok anlaşılır olacağına eminim. Ümraniye-Ataşehir-Göztepe metro sınırının ihalesi, Mart 2017’de yapılmış, imaline Nisan 2017’de başlanılmış. Ancak toplam uzunluğu 13 kilometre olan bu çizgi, tıpkı yıl 29 Aralık 2017 tarihinde durdurulmuş. Biz misyona geldiğimizde yalnızca yüzde 4 fiziki ilerleme kaydedilmişti. Bu sınırın Mart 2017’de yapılan ihale bedeli 2 milyar 470 milyon lira idi. Durdurulmasaydı ve mukavelede belirtilen müddette, yani 2020 Şubat’ında tamamlansaydı, fiyat farkı dahil toplam maliyet bedeli 3 milyar 250 milyon lira olacaktı. Lakin şimdiki durumda toplam maliyeti, fiyat farkı dahil 10 milyar 329 milyon liraya yükseldi. Ortadaki fark, 7 milyar 80 milyon lira. Bu fark, vaktinde tamamlansaydı mal olacak bedeli temel alırsak iki tane Ümraniye-Ataşehir-Göztepe çizgisi ediyor. Bu fark, öngörüsüzlüğün bu kente maliyetidir. Sabah kalkınca metro yapmaya karar verip akşam yatarken durdurmanın maliyetidir. Bu fark, bu kenti plansız, projesiz direktörün maliyetidir. Bu durumu yaratan insanları, burada bulunan arkadaşların büyük çoğunluğu benden daha uygun tanıyor. O adresleri yeterli belirleyip, onları mercek altında tutmalarını ve bu ülkeye hangi mevkide yahut makamda bulunuyorlarsa, daha fazla ziyan vermemeleri için önlem almaları tarafında uyarıyorum.
“Adalet, bir kentin, bir ülkenin, bir milletin en güçlü manevi çimentosudur”
“Hayalini kurduğunuz rantlar aklınızı başınızdan alıyor olabilir, lakin şunu unutmayın; tabiata, etrafa karşı açılan her savaş kaybedilmeye mahkumdur”
Elbette sarsıntıya karşı yüzde 100 hazırlık, sırf İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ya da sadece merkezi idarenin gayretleriyle ulaşılabilecek bir amaç değildir. Topyekûn bir seferberlik gerektiren çok boyutlu bir uğraş var önümüzde. Zelzeleye hazırlık için yapılacak çok iş var fakat her şeyden evvel bir anlayışı değiştirmemiz gerekiyor: Tabiatla, etrafla savaşmaktan vazgeçilmelidir. Tabiatla fakat ahenk içerisinde yaşayabiliriz. Hayalini kurduğunuz rantlar, maddi yararlar aklınızı başınızdan alıyor olabilir. Fakat şunu unutmayın; tabiata, etrafa karşı açılan her savaş, kaybedilmeye mahkumdur. Her yaşadığımız zelzele, bize bu gerçeği en acı biçimiyle gösteriyor.
“Kanal İstanbul denilen o beton kanal, rant uğruna tabiata karşı açılmak istenen büyük bir savaştır”
İstanbul, sarsıntı gerçeğiyle başa çıkmak için daha yolun çok başındayken, süreci şimdi gerçekleştirememiş ve tahlil edememişken bu kentin başına yeni felaket alanları musallat etmek isteyen zihne karşıyız. İsmi, ‘Beton Kanal’. Kanal İstanbul denilen o beton kanal, rant uğruna tabiata karşı açılmak istenen büyük bir savaştır. O beton ucube, İstanbul’un ormanlarına, tarım alanlarına, su kaynaklarına, denizine, havasına, doğal hayatına yönelik çok büyük bir akındır. Ve rant uğruna tabiata karşı girişilmiş her taarruzda olduğu üzere, sonu acıyla, hüsranla bitecektir. Göz nazaran göre İstanbul’a bu ağır bedelleri ödetmeye kimsenin hakkı olamaz. Sarsıntıya hazırlık için kullanılması gereken bütçeleri sarsıntıda yaşanacak sıkıntıları çok daha ağırlaştıracak, kendisi başlı başına büyük bir sorun kaynağı olacak olan bir beton kanala harcamak, akılla açıklanabilecek bir durum değildir. Bu umursamazlık, bu çıkarcılık, bu para gözlülük vicdanla açıklanacak bir durum değildir. Burada bana laf yetiştirmeye çalışanlara, sevgili hemşerilerimize, konutlarında bulunan çocuk ve gençlere bunu sormasını öneriyorum. Yüzde 85-90 oyla siz iktidardan düşürürler. Vallahi düşünürler. Ülkeyi yönetenler, İstanbul’un sarsıntıya karşı hazırlanmasını hakikaten istiyorlarsa; bunun için çalışmaya, topyekun bir seferberliğin en büyük, en güçlü aktörü olarak harekete geçmeye niyetlilerse Kanal İstanbul hayallerinden derhal vazgeçmelidirler. Ne kadar büyük olursa olsun hiçbir inşaat, hiçbir gayrimenkul projesi İstanbul’dan, İstanbullulardan kıymetli değildir, olamaz.
Gayrimenkul demişken; hatırlayacağınız üzere, geçen yıl sizlerin oylarıyla kabul edilen bütçemizde öngörülen 4 milyar 56 milyon lira gayrimenkul satış geliri olmasına karşılık meclisimiz, 2022 yılında bize şu ana kadar yalnızca 169 milyon lira gayrimenkul satışına onay vermiştir. Bizden evvelki idarelere cömertçe kullandırılan gayrimenkul satış imkanlarının bizden esirgenmesinin asıl faturası, ne yazık ki vatandaşımıza çıkıyor. Bu yıl içinde satış yetkisi talebiyle meclisimize sevk ettiğimiz 55 adet gayrimenkul için hala yetki alamadık, bekliyoruz. Bunların iddiası satış bedeli 1 milyar 225 milyon liradır. Artık bu yetkiyi aldığımızda ve alamadığımızda olacaklara bir bakalım: Bu yetkiyi alsaydık ve 1 milyar 225 milyon lira sermaye geliri edinseydik, bu gelir sayesinde belediyemizin yükümlülüklerini azaltacak yahut bunu yatırımlarımızın finansmanı için kullanacaktık. Ki her ikisi de İstanbul’un lehine. Bu yetkiyi alamadığımız vakit iki seçenekle karşı karşıya kalıyoruz. Ya 1 milyar 225 milyon lira fiyatındaki hizmeti gerçekleştirmek için bu fiyat kadar borçlanıp faiz yüküne katlanacağız ya da bu fiyatla gerçekleştireceğimiz yatırımlardan vazgeçeceğiz. Bu durumda bu imkanı bizden esirgediğinizde siz, kimi cezalandırmış oluyorsunuz? Yalnızca bu kadar söylüyorum, diğer da bir şey söylemiyorum. Her sene her sene tıpkı izahı yapmaktan lisanımızda tüy bitti. ‘Bu durumda siz, kimi cezalandırmış oluyorsunuz’ sorusunu büyük milletimizin takdirine havale ediyorum.
“32 milyar lira borç ödedik”
Finansal imkanlarımızın bu halde zorlaştırılmasına karşın İBB, 2022 yılında çok başarılı bir borç idaresi performansı sergiledi. Borçlandığımızdan daha fazla anapara ve faiz geri ödemesi yaptık. 2022 yılının birinci 9 ayında, 1,5 milyar lira iç borç anapara geri ödemesi ve 400 milyon lira faiz geri ödemesi yaparak toplamda 1 milyar 900 milyon lira iç borç ödedik. Buna karşılık, 1 milyar 200 milyon lira iç borç kullandık. Münasebetiyle ödediğimizden 700 milyon lira daha az iç borç kullandık. İç ve dış borç toplamı olarak baktığımızda ise 6 milyar 363 milyon lira ana para ve 1 milyar 162 milyon lira faiz geri ödeyerek toplam 7 milyar 526 milyon lira ödeme gerçekleştirdik. Buna karşılık, 6 milyar 966 milyon lira borçlandık. Münasebetiyle borçlandığımızdan 560 milyon lira daha fazla borcu geri ödedik. Bunu; yatırımlarımızı, açılışlarımızı dolu dizgin gerçekleştirirken başardık. Şunu memnuniyetle söylüyorum ki misyona geldiğimiz 2019 Haziran’ından bu yana, iç ve dış borç geri ödemelerinde çok yüksek bir performans sergiledik. Finansal borçlarımız açısından baktığımızda; 98 milyon dolar, 1 milyar 70 milyon euro ve 10,4 milyar lira faiz dahil iç ve dış borç geri ödemesi yaptık. Bugünkü kurlarla söz edecek olursak; 31,7 milyar lira, yani yaklaşık 32 milyar lira borç geri ödedik. Pekala misyona geldiğimiz 2019 Haziran’ından bu yana kur artışının bize yüklediği ek maliyet ne kadar biliyor musunuz? 32,3 milyar lira. 2019 Haziran’ında 5,7 lira olan dolar kurunun bugün 18,5 liraya, 6,5 lira olan euro kurunun 18,2 liraya fırlamasının yarattığı ek maliyet, 32,3 milyar lira. Yani 2019 Haziran’ından bu yana bugünkü kurlarla 31,7 milyar lira borç geri ödemesi yapmamıza rağmen, tıpkı periyotta kur artışından kaynaklı 32,3 milyar lira ek maliyete maruz kaldık. Yani ödediğimiz borçtan daha fazla kur maliyeti bindi sırtımıza.
Bu, sadece kur artışının bize yüklediği maliyet artışı. Bir de enflasyonun yarattığı fiyat artışından kaynaklanan ek maliyetler var. Geçen sene ocak ayından bu yana nervürlü demirin ünite ton fiyatı 2,6 kat, yapısal çeliğin ünite ton fiyatı 4,2 kat, betonun metreküp fiyatı 6,5 kat arttı. Birkaç örnek daha vereyim isterseniz: Çimentonun torba fiyatı tam 4,5 kat arttı. Kırma taşın fiyatı 6 kat, camın fiyatı 5 katına fırladı. 2021 yılında ortalama 675 liraya döktüğümüz asfaltı bugün bin 600 liraya döküyoruz. Yani geçen yılki fiyatın 2,5 katını ödüyoruz. Çok kolay bir hesapla imal işlerimizin yüzde 30’unun personellik, yüzde 70’inin materyal olduğunu düşünürsek girdi fiyatlarındaki bu artışlar, materyal maliyetlerimizi en optimist kestirimle 3 kat artırdı. Sabit girdimiz olan personellik fiyatları ise 2 kat arttı. Sonuç olarak, imal maliyetlerimiz nerden baksanız 3 katına çıktı. Bu olağandışı düzeydeki kur ve fiyat artışlarına karşın, eldeki kaynaklarımızın hakikat yönetilmesi sayesinde hem borçlandığımızdan daha fazla borç geri ödemesi yapıyoruz hem de İstanbul’un her yanında önemli, büyük yatırımlar ve açılışlar yapmaya devam ediyoruz.
“Her türlü engellemeye karşın İBB’nin borçlarını döviz cinsinden azaltmış durumdayız”
Her türlü engelleme, kesinti, pandemi ve ekonomik çöküşe karşın İBB’nin borçlarını döviz cinsinden azaltmış durumdayız. Bütçe disiplini, bütçe adaleti ve bütçe rahmeti dediğimiz şey, bu işte. Bütçe disiplini, bütçe adaleti ve bütçe rahmeti. Bunu kulaklara kazıyacağız. Bütçe rahmeti sağladık biz bu kuruma. İşte bütçe rahmeti dediğimiz şey bu. Bereketsiz yer kupkuru olur, şantiyeleri durur. Bereketli yer cafcaflı olur, gürül gürül şantiyeleri çalışır, her şeye karşın, her engellemeye karşın. Lütfen şunu görün ve tabir etme hamasetini gösterin: Ülke idaresinde ısrar edilen akıl dışı iktisat siyasetleri sebep, döviz kurlarındaki artış sonuçtur. İktidarın irrasyonel iktisat siyasetleri sebep, belediyelerin maliyetlerindeki artış sonuçtur. Mevcut iktisat siyasetleri sebep, ekonomik istikrarsızlık sonuçtur. Şunu üzülerek söylüyorum ki bu hoş memlekette artık hiç kimse önünü göremiyor. Hiç kimse yatırım yapmak için öngörüde bulunamıyor. Size tek bir örnek vereceğim: Bildiğiniz üzere Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ünite fiyat yayınlayan tüm yönetimler, her sene başında 12 ay boyunca geçerli olacak ünite fiyatları yayınlar. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı rayiç personellik ve materyal ünite fiyatları öteki tüm yönetimlere altlık olur. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, her sene yılda bir kere ocak ayında yayınladığı bu ünite fiyatları bu sene de ocak ayında yayınladı. Ancak bu sene haziranda ve temmuzda iki sefer revize etti. İşte halimiz budur.
“Hepimiz birebir gemideyiz; bu memleket hepimizin”
Lütfen şunu unutmayalım ki hepimiz birebir gemideyiz; bu memleket hepimizin. Ülkemizde makro istikrar sağlanmadan, ekonomimizin şoklara karşı dayanıklılığı artırılmadan, yatırımlarımız için uygun bir iklim tesis edilmeden, orta ve uzun vadede sürdürülebilir ve sağlıklı bir kalkınma gerçekleştirilmesi mümkün olmayacak. Türkiye’de son 20 yılda süregelen yüksek işsizlik, sorunun yapısal olduğuna işaret ediyor. Buna borçlanmayla finanse edilen büyümenin verimlilik artışı sağlamamasını da eklediğimizde, sıkıntımızın ‘kaliteli büyüyememe’ sorunu olduğunu görüyoruz. Bu nedenle kısa vadeli palyatif siyasetlerin bir yana bırakılması, uzun vadeli kalkınma için elverişli şartları yaratacak mali disiplini ve fiyat istikrarını önceliklendiren para ve maliye siyasetlerinin uygulanması kaidedir. Lakin bu biçimde ekonomik ve siyasi kurumlarımızı yeni baştan yapılandırarak milletlerarası düzlemde ülkemizin hak ettiği prestiji ve büyümenin finansmanını sağlayacak yurtdışı fonlara erişim kabiliyetini geri kazanabiliriz. Ne yapılması gerektiğini bilmek kâfi değildir, yapma iradesi de sergilemektir kıymetli olan. Önümüze çıkarılan finansal zorluklar ne olursa olsun biz, bu irademizden taviz vermeyeceğiz.
“İBB’nin kurumsal yapısında büyük bir değişim gerçekleştirdik”
Göreve geldikten sonra, İBB’nin kurumsal yapısında büyük bir değişim gerçekleştirdik. Kurumsal kıymetlerimizin temeline, çalışanlarımızın ferdî gelişimini ve yetkinleşmesini, iş süreçlerimizin teknoloji kalibresinin artırılmasını ve dijital dönüşümünü ve kurumsal idaremizin unsur ve kural bazlı işlemesini koyduk. Çalışanlarımız, bizim kurumsal değişimimizin hem öznesi hem de maksadıdır. Kurumsal yapımızı, çalışanlarımızın İBB’nin vizyonuna inanmasını ve bunu hayata geçirmek için çalışmasını sağlayacak halde dönüştürdük. Belediyemizde çalışanların haklarını garanti altına almamız sayesinde, çalışanlarımızla ortamızda çok güçlü bir toplumsal diyalog geliştirdik. Belediyemizin sürdürülebilir gelişimi için tüm iş süreçlerimizi en yüksek donanımda, çağın gereklerine uygun teknolojik altyapıyla donatıyoruz. Bu sayede iş süreçlerimizin verimliliğini ve vatandaşlarımızın memnuniyetini artırdık. Kurumsal idaremizi liyakat, şeffaflık ve hesap verebilirlik prensiplerine dayandırdık. Bize emanet edilen kamu kaynaklarını kamu faydası ve mali disiplin temellerini gözeterek yönetiyoruz. Sonuçta, bu sayede yenilikçi ve kapsayıcı bir kurumsal bünye yarattık. İBB idaresi olarak sergilediğimiz bütüncül ve uzun vadeli idare biçimi sayesinde, belediyemizi gelişmiş, saygın ve çağdaş bir yapıya kavuşturduk.
“İstanbul Modeli, demokrasiyi ve demokratik iştiraki temel alan bir modeldir”
Kurumsallaşma yolunda yaptığımız çalışmaları ‘İstanbul Modeli’ olarak tanımlıyoruz. Bu model, yalnızca ülkemiz için değil, yer yüzündeki her değerli kent için kıymetli bir yönetişim modelidir. İstanbul Modeli, ortak akla, bilime, vatandaş beklentilerine, ülke ve dünya gerçeklerine dayanan, demokrasiyi ve demokratik iştiraki temel alan bir modeldir. İstanbul Modeli’nin özü insan; maksadı vatandaş mutluluğudur. Biz, önümüzdeki süreçte İstanbul Modeli’nin kurumsal çerçevesini tamamlayan süreçleri ve bağlantısını de planlayacağız. Ne yazık ki Türkiye gibisi bir modelle yönetilmiyor. Daha doğrusu, Türkiye’nin idaresinde rastgele bir modelin yahut vatandaşın refahını amaç alan bir rasyonelin olduğunu dahi söyleyemeyiz. Araştırmalar gösteriyor ki vatandaşlarımızın neredeyse yüzde 85’i, ‘Türkiye artık yönetilemiyor’ yahut ‘Türkiye artık çok berbat yönetiliyor’ diye düşünüyor.
“Kimse moralini bozmasın, seçimlerden sonra tüm bu sorunları aşabiliriz”
Tüm bu akıl dışı gidişattan ve ulusal çöküşten kurtulmanın yolu, hukukun üstünlüğü ve güçlendirilmiş parlamenter demokrasinin inşasından geçiyor. Yaklaşan seçimler, siyasetin rasyonelleşmesi, iktisat idaresinin liyakatli bireylere devredilerek bağımsız bir yapıya kavuşması için ülkemize büyük fırsatlar sunuyor. Kimse moralini bozmasın, seçimlerden sonra tüm bu ıstırapları aşabiliriz. Bu ezaları aşacak potansiyelimiz, ulusal irademiz ve umudumuz var. Bu bozuk nizama, bu israf tertibine son verip yüksek enflasyon düşürmeli, fiyat istikrarını süratle sağlamalıyız. Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ve prestijinin yine tesis edilmesiyle para siyasetinde olağanlaşmayı sağlamalıyız. Yapısal ıslahatlarla fiyatların yüksek seyretmesi ve emtia şoklarını engellemeliyiz. İthalat bağımlılığını azaltacak, fiyat geçişkenliğini düşürecek ıslahatları süratle hayata geçirmeliyiz. Maddi mahrumluk hududuna düşen hanelerin besin, barınma ve ısınma gereksinimlerine dayanak olarak yoksullukla çaba etmeliyiz. Konutta arz fazlasının olduğu bölgelerde arz-talep ortasındaki dengesizliği muhtaçlık sahipleri lehine giderecek uygulamalar getirmeliyiz. Gereksinim sahibi vatandaşlarımızın ulaşım masraflarını düşürecek mali dayanak ve teşvikler sunmalıyız. Kredi Garanti Fonu’nu (KGF) ve KOSGEB dayanaklarını faal ve adil biçimde kullanarak şirketlerin krediye erişimini kolaylaştırabiliriz. Sürdürülebilir bir büyüme ve ekonomik kalkınma modeline geçiş için yapısal ıslahatlar gerçekleştirmeliyiz. Fiyat istikrarını, sürdürülebilir büyümeyi ve kalkınmayı odağa almalı; nitelikli büyüme ve istihdam potansiyelini artırma, gelir adaleti ve toplumsal refahı uygunlaştırma maksatlı siyasetler uygulamalıyız. Yenilik iktisadına odaklanmalı, yatırım ortamı ve ülkemizin memleketler arası rekabet gücünü güzelleştirmeli, iklim değişikliği kriziyle gayret etmeli ve hayat kalitesini artırmalıyız.
“Artık İstanbul’un bütçesi emin ellerde, tek kuruşuna zeval gelmez”
Bugün sunduğum bütçe vizyonumuz, stratejik düşünmeye, sonuç odaklı performansa ve hesap verme sorumluluğuna dayanmaktadır. Bütçe, bizim için, İstanbullulara Stratejik Planımızda vadettiğimiz maksat ve gayeleri gerçekleştirme aracıdır. Bütçe, bizim için, mali disiplin ve kaynak dağılımı içeren uygulamalarımız konusunda İstanbullulara hesap verme aracımızdır. Bütçe, bizim için hem yatırım ve hizmetlerimizin hem de karar süreçlerinin demokratik niteliği açısından bir kalite göstergesidir. 2023 yılı bütçemizi de bu ciddiyetle hazırladık. İştirakçi bütçe prensipleriyle yüzbinlerce İstanbulluyla karar aldık. 2023 bütçesinde öngördüğümüz hizmet ve yatırımlarla İstanbul güçlenmeye devam edecek. Biz, daha güçlü İstanbul’a, toplumsal itimadı inşa ederek, vatandaşı idareye katarak, birbirimize güvenerek ve gelecek için birlikte çalışarak ulaşacağız. 39 ilçemizle birlikte çalışacağız. 39 ilçemiz için eşit ve istikrarlı biçimde çalışacağız. 39 ilçemizle el ele 16 milyon için çalışacağız. Bu vesileyle bu kürsüden 16 milyon hemşerimize verdiğim kelamı tekrarlıyorum: Bu bütçenin her kuruşunu İstanbul’un ve İstanbullunun yararını gözeterek kullanacağız. Yatırımlarımızı ve hizmetlerimizi bütçe disiplinine bağlı kalarak gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bu kentin tüm kaynaklarını ve imkanlarını, 16 milyon İstanbulluya eşit, adil, hakkaniyetli biçimde kullandırmayı sürdüreceğiz. Bütçemiz adaletli, disiplinli, bereketli olacak ve bu rahmeti tüm İstanbullular yaşayacak, hissedecek. Zira İstanbul, artık çok uygun yönetiliyor. Zira artık İstanbul’un bütçesi emin ellerde. Tek kuruşuna zeval gelmez. Tek kuruşuna ayıp edilmez.
“Türkiye’nin artık kaybedecek vakti kalmadı”
Türkiye’nin artık kaybedecek vakti kalmadı. Yaklaşan seçimde her birimiz, ülkemizin geleceği ismine sorumlu davranmalıyız. Siyasi fikrimiz, etnik kökenimiz, ömür şeklimiz yahut inancımız ne olursa olsun, önümüze çıkarılan tuzaklara dikkat etmeli, ulusal maksatlar için bir ve bir arada olmalıyız. Çocuklarımızın geleceği, ülkemizin dirliği için ve milletimizin memnunluğu için demokraside ve ortak bedellerde buluşmalıyız. Vatandaşlarına yüksek hayat kalitesi sunan, yüksek teknoloji ve katma kıymete sahip firmalarla milletlerarası arenada ismini duyuran ülkeler ortasında yer almak istiyorsak yapısal siyasetlere acilen karar vermeli ve kararlılıkla uygulamalıyız. Bu gayeyle bütünsel ve kapsamlı bir biçimde kamu maliyesi, gelirler, eğitim, hukuk, bölgesel kalkınma, sanayi, teknoloji, dış ticaret, güç ve yeşil dönüşüm alanlarında siyasetler sepeti oluşturmalı; önceliklere karar vermeli ve uygulamalıyız. Biz, İBB idaresi olarak, İstanbul’un ekonomik faaliyet ve potansiyelleriyle ülke iktisadının en kıymetli, en bedelli modüllerinden biri olduğunu düzgün biliyoruz. Birinci günden beri bu şuur ve sorumlulukla çalışıyoruz.
“Cumhuriyet’imizin 100’üncü yılında, bu hoş ülkeye hak ettiği hoş günleri getireceğiz”
(ANKA)