Cumhuriyet Gazetesi’nin 3 Temmuz 1932 tarihinde düzenlediği yarışta Türkiye Hoşluk Kraliçesi seçilen akabinde 31 Temmuz 1932 yılında Belçika’da yapılan yarışta bir birincisi gerçekleştirerek “Dünya Hoşluk Kraliçesi” olan Keriman Halis, 31 Temmuz 1932’de Türkiye’nin birinci dünya hoşu seçilen bayanı oldu. Bu tarihi kıssanın yıldönümünde Keriman Halis’in sinemalara husus olabilecek öyküsünü derledik. Keriman Halis’e dair…
KERİMAN HALİS KİMDİR?
Keriman Halis Ece Tamer, 1932 yılı Dünya Hoşluk Kraliçesi’dir. Cumhuriyet Gazetesi‘nin düzenlediği Türkiye Hoşluk Kraliçesi Yarışması‘nda birinci seçilerek Türkiye’yi Dünya Hoşluk Yarışı’nda temsil etmiş ve Türkiye’nin birinci dünya hoşu olmuştur.
Dünya güzelimiz, 1864 Çerkes Sürgünü sırasında Manyas yöresine yerleşmiş bir aileye mensuptur. Keriman Halis Ece, ‘Hızır’ isimli yangın söndürme aletlerinin mümessili Tevfik Halis Bey ve Ferhunde Hanım‘ın 6 çocuğundan biriydi. Dedesinden kalan mal varlığı ve tüccar olan babası sayesinde varlıklı bir ailenin kızı olarak hayli güzel bir eğitim aldı.
Keriman Halis, annesinin rahatsızlığından ötürü altı yaşına kadar büyükannesi, akabinde dadısı ve mürebbiyesi tarafından yetiştirildi. Mürebbiyesinden Fransızca konuşmayı ve piyano çalmayı öğrendi 1926-1929 ortasında İstanbul’da Feyziati Lisesi’nde tahsil gördü. Dokuzuncu sınıfta iken babasının kararıyla okulu bıraktı; Akşam Sanat Okulu’nda dikiş, nakış, yemek mevzularında kendisini geliştirdi.
Önce Türkiye Hoşu akabinde 19 yaşında Dünya Hoşu seçilen Keriman Halis Ece, hoşluk müsabakası tecrübesinin akabinde daha evvel hoşluk müsabakalarından birinci gelenlerden farklı olarak sahnede yahut sinemada bir meslek edinmedi; evlenip çocuk sahibi oldu.
İki evlilik yapan Keriman Halis’in Orhan Sanus ile evliliğinden oğlu Sezai Biltin Sanus ile kızı Ece Sanus, tüccar Hasip Tamer Bey‘le evliliğinden oğlu Cenk Tamer doğmuştur.
Keriman Halis Ece, 28 Ocak 2012‘de İstanbul’da kızının meskeninde kalp yetmezliği nedeniyle öldü. Cenazesi Feriköy Mezarlığı’nda defnedilmiştir.
TÜRKİYE HOŞU SEÇİLMESİ
Keriman Halis, 1930 yılında düzenlenen Türkiye Hoşluk Yarışması’na arkadaşlarının ısrarı ile katıldı fakat ailesinin onay vermemesi nedeniyle ikinci cinse gitmedi.
İki yıl sonra anne ve babası, dördüncüsü yapılacak olan Türkiye Hoşluk Yarışı sırasında Keriman Halis’in katılmasına ikna oldu ve babası Tevfik Halis Bey onu kaydettirdi.
1932 yılındaki hoşluk yarışı, başlangıçta iştirakin azlığından dolayı iptal edilmişti lakin Uluslararası Hoşluk ve Zarafet Yarışması heyet liderinden Cumhuriyet Gazetesi idaresine gelen bir mektupla Belçika’da yapılacak müsabakaya Türk güzelinin iştiraki rica edilince gazete yine harekete geçerek ulusal bir hoşluk yarışı düzenlemişti.
Temmuz 1932’de gerçekleşen müsabakada Keriman Halis, Türkiye Hoşluk Kraliçesi seçildi. Devrin ünlü müellif ve sanatkarlarının oluşturduğu heyet tarafından sekiz aday ortasından seçilen Keriman Halis, Türkiye’de seçilen dördüncü hoş oldu.
DÜNYA HOŞU SEÇİLMESİ
Keriman Halis Hanım, 1932 Türkiye Hoşu seçildikten sonra Belçika’nın Spa kentinde düzenlenen Milletlerarası Hoşluk ve Zarafet Yarışması (orijinal ismi: “International Pageant of Pulchritude”. “Kâinat Hoşluk Yarışması” ve “Dünya Hoşluk Yarışması” olarak da bilinir) isimli yarışta Türkiye’yi temsil etti.
31 Temmuz 1932’de gerçekleşen müsabakada, 28 ülkenin temsilcisi ortasından Keriman Halis Ece, salondakilerin ‘Vive la Mustafa Kemal‘, ‘Vive la Miss Turquie‘ tezahüratları arasında Dünya Hoşluk Kraliçesi seçildi. Çeşitli kampanyalarda yer alan Ece’nin başarısı Japonya’da ders kitaplarında Türk bayanının uzun bir süreç içinde erkek egemenliği ve baskısından kurtulması içerikli ‘Keriman Halis Olayı’ olarak yer aldı.
Yarışmanın sonucu 1 Ağustos 1932 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nde şu sözlerle verildi: “Türkiye Hoşu Keriman Halis Hanım Dünya Kraliçesi İntihap edildi”
ATATÜRK’ÜN VERDİĞİ SOYADI
Yarışmadan Türkiye’ye dönüşünde Sirkeci Garı’nda büyük bir kalabalık tarafından karşılanan Keriman Halis’e 30 bine yakın kutlama telgrafı gönderildi. Keriman Halis’in onuruna, Tahsin Uzer‘in meskeninde cumhurbaşkanı Mustafa Kemal‘in isteğiyle bir davet düzenlendi.
Bu davette elini öpen Keriman Halis’i Mustafa Kemal alnından öpmüş ve ‘Sana Ece diyeceğim” demiştir. 1934’te Soyadı Kanunu çıkmasından sonra Atatürk, Keriman Halis’e ‘Ece’yi (Ece ismi, kraliçe demektir) soyadı olarak verdi.
ATATÜRK’ÜN TARİHİ MESAJI
Keriman Halis’in dünya hoşu seçilmesinin akabinde Ulu Lider Atatürk yayınladığı iletide Cumhuriyet gazetesinin teşebbüsünü överek gençliğin tıpkı başarıyı farklı alanında göstermesini istemişti. Atatürk iletisinde şunları keydetmişti:
“Türk ırkının necip (soylu) hoşluğunun ebediyen mahfuz olduğunu (korunduğunu) gösteren dünya hakemlerinin bu Türk çocuğu üzerindeki kararlarından mutluyuz. Ancak Keriman Ece, hepimiz işittiğimiz üzere söylemiştir ki, o, bütün Türk kızlarının en hoşu olduğu tezinde değildir. Bu hoş Türk kızımız, ırkının kendi mevcudiyetinde alışılmış olarak tecelli ettirdiği hoşluğunu dünyaya, dünya hakemlerinin tasdikiyle tanıttırmış olmakla elbette kendini mutlu ve bahtiyar addetmekte haklıdır. Türk milleti, bu hoş çocuğunu elbet içtenlikle tebrik eder. Cumhuriyet gazetesi bu sorunda Türk ırkının öteki dünya milletleri içinde mümtaz (seçkin) olan asil hoşluğunu göstermek teşebbüsünü takip etmiş ve bunu dünya nazarında muvaffakiyetle (başarıyla) intaç eylemiştir (sonuçlandırmıştır). Ondan ötürü bittabi bu vesile ile de takdir ve tebriklerimize hak kazanmıştır. Lakin Türk gençlerine bu münasebetle şunu da tahattür ettirmeyi (hatırlatmayı) gerekli görürüm: Münferit olduğumuz (iftihar ettiğimiz) alışılmış güzelliğinizi fenni şekilde koruma etmesini biliniz ve bu yolda uyanık bir tekamülün (olgunlaşmanın) mütemadi tahakkukunu (gerçekleşmesini / yerine gelmesini) ihmal etmeyiniz. Bununla bir arada asıl uğraşmaya mecbur olduğunuz şey analarınızın ve atalarınızın oldukları üzere yüksek kültürde, yüksek fazilette birinciliği tutmaktır.”