Ünlü tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı geçtiğimiz günlerde Kahramanmaraş zelzelesinden sonra çöken ve kullanılamaz hale gelen GSP operatörleri ile ilgili açıklamada bulunmuştu. Ortaylı, “Bütün telefon şirketlerinin mahkum edilmesini düşünüyorum” demişti.
Yazar Füsun Sarp Nebil, Ortaylı’nın bu tabirlerine reaksiyon gösterdi. Nebil, “İlber Hoca, kusurun kaynağına bakın” başlıklı yazısında şunları söyledi:
“İlber Hoca “Bütün telefon şirketlerinin mahkum edilmesi gerektiğini düşünüyorum” demiş. O da başımıza çakılmaya çalışılan “marketlerdeki besin pahalılanmasının nedeninin yalnızca marketin kendisinde olduğu” fikrinin bir öteki versiyonu ile konuşuyor.
Bir tüketici olarak, en kıymetli silahımız “farkındalık”tır. Yani aldığımız mal ya da hizmetin durumunu anlayabilmek. Mal ya da hizmet, olması gerektiği üzere mi? Ya da bize verilen berbat hizmeti “herhalde fakat bu kadar oluyor” zannedip, kabul ediyor muyuz?
Haberleşme için tıpkı kural geçerli. Gençler teknolojiyi daha çok kullandıkları için, onlar bilhassa sürat ve bulunabilirlik konusunda daha hassaslar lakin olağan günlük hayatımızda ses ya da internet için kullandığımız haberleşme hizmetlerinin fiyat/kalite performansını düşünmeden, “başka ne olabilir?” demeden kullanıyor olabiliriz.
Ancak gördüğünüz üzere, mevzu “yaşam” olduğunda kabul edilemez bir hale geliyor. Kahramanmaraş ve etrafındaki 11 ili etkileyen zelzelede “yaşamları tehdit eden” en büyük 3 sorun, bina kalitesi, yetersiz insan ve makina kaynağı ve haberleşme kalitesi oldu.
“ASIL SORUN BTK, ULAŞTIRMA BAKANLIĞI VE ÜZERİNDEKİ HÜKÜMET”
Depremde haberleşme problemini birinci kere yaşamıyoruz. İstanbul’u 2019’da vuran 5,8 şiddetindeki zelzelesinde birebir HABERLEŞEMEME sorunu oldu. 2021 İzmir zelzelesinde benzeri bir sorun daha küçük de olsa yaşandı ve 2023 Kahramanmaraş zelzelesinde kabul edilebilir hududun çok üstünde bir düşünce yaşadık.
Peki neden?
Çünkü sorunun kaynağına bakmıyoruz. Yani bu “HABERLEŞEMEME SORUNUN KÖK NEDENİ NEDİR?” diye ilgilenmiyoruz. O nedenle de, bu zelzelede, şu zelzelede, öbür sarsıntıda, daha öbür sarsıntıda tıpkı sorun bir daha, bir daha, bir daha yaşanıyor. Ortada hükümet yetkilileri evvel operatörlere bir kaç on milyon TL’lik cezalar ve halka da kimi kelamlar veriyor. Olay da tam onların istediği üzere yatışıyor. Yani “durun yahu, asıl sorun bu değil” diyen olmuyor (ben diyorum da, kaç kişi farkında?).
Asıl sorun mu?
Asıl sorun, telekom dalını yönetemeyen ya da yönetmek istemeyen BTK, onun üzerindeki Ulaştırma Bakanlığı ve onun üzerindeki hükümet.
Bu sarsıntıda de bunu konuşmazsak, beklenen 7+ İstanbul sarsıntısında sıra bizlere ve sevdiklerimize geliyor. Bunun artık kök kaynağına inip, sorunun çözülmesini hiç olmazsa azalmasını sağlamak lazım.
“ALTYAPI LİSANSI ALAN FİRMALAR ENGELLENİYOR”
Sorun haberleşme dalı üzerindeki –moda deyimle– vesayet. Telekom dalında AKP tarafından yönetilmeyen başka şirketler bunu yüksek sesle söylüyor, hükümetin haberleşmenin önünü kesmek istediğini düşünülüyor. Örneğin; yüzmilyon beşyüzbininci kere söyleyeyim; altyapı lisansı alan firmaların önü açılmıyor. Tersine engelleniyorlar.
Ana akım medyayı, süratle denetim altına alan hükümet, interneti denetim edemediği için, öbür bir yol deniyor ve internetin/haberleşmenin büyümesini engelliyor. Telekom dalını düzenlemesi ve büyütmesi için kurulan BTK ise şahsen telekom kesiminin alternatif firmaları tarafından bir tıkaç olarak bedellendiriliyor.
Bunun bir örneğine aşağıdaki grafikten bakın; telekom dalının en büyük 2 firmasının bedellerinin nereye gittiğine bakın…
Nasıl çiftçinin gübre ve traktörünün mazotundan başlayarak ve en sonunda 3.köprüye mahkum edilen ulaşımın yol ve köprü geçiş fiyatları ile katmerlenmesi, $ kurlarının çoşması ile önü alınamaz hale gelen market pahalılığının güya kabahati yalnızca marketlerdeymiş üzere algı yaratılmaya çalışılıyorsa, haberleşmede de tek kabahat operatörlerdeymiş deniliyor.
BURADAKİ SORUN BTK’NIN TA KENDİSİ
Buradaki sorun BTK’nın ta kendisi lakin hiç o denli değilmiş üzere, 2019 depremindeki haberleşme kesintisi için ceza kesiyor. Halbuki kendisine ceza kesmeli.
Alın işte size, 2019’daki 5,8’lik İstanbul zelzelesinden bir yazı; Sarsıntıda Telefonların Çalışmamasının Temel Sorumluları BTK ve Ulaştırma Bakanlığı demişiz. Ne sormuşuz o yazıda? BTK 19 yılda ne yaptı (şimdi 23 oldu), Ulaştırma Bakanlığı 20 yılda ne yaptı (şimdi 24 oldu)?
Deprem için “Özel bağlantı vergisi ismiyle 2001’den beri, Kozmik Hizmet için 2006’dan bu yana topladığı milyarlarca TL. Bunlar neden haberleşmeye geri dönmedi?
Tüketici olarak bunları BTK’ya yahut hükümete sormazsanız, operatöre soru sorarsanız elinize bir şey geçmez, bir sonraki zelzelede tekrar eliniz böğrünüzde kalır. Bugün telekom alanında çalışmayan ancak “Telekom hukuku konusunda uzman bir avukat”, kendisine operatörlerle ilgili olarak ilettiğim bir şikayet listesi üzerine bakın ne diyor;
“GSM işletmecilerinin kendilerine mevzuatla verilen, tarifi yapılan bir misyonu yerine getirmediği tezinin ispatı sıkıntı. Sizin listenizdeki işlerle suçlanan GSM operatörlerinin bence ortak savunması, “… bizden talep edilen ve/veya yapılmadığı tez edilen işler için yasal bir zorunluluğumuz bulunmuyor…” halinde olacaktır.
Bunun üzere (madde 2) Bölgede yedeklemesini yapmayan yahut derhal harekete geçirmeyen, radyolink backhaul vs. yapmamış olan, zelzele sonrası GSM sinyali raporlaması yapmayan ya da yapamayan, zelzeleye maruz kalan nüfusun aşikâr bir yüzdesi kadar taşınabilir baz istasyonunu bölgeye gönderemeyen/yakıtı bittiği için yahut bir öbür sebeple çalıştıramayan GSM şirketlerinin savunması.
“… tarifi yapılan bir hata mevzuatta yok. Kanunsuz cürüm olmaz. Bu işleri yapma konusunda yasal zorunluluğumuz yok…”
şeklinde olacaktır. Hâlbuki; BTK sarsıntı öncesinde aşağıdaki üzere düzenlemeleri yapsaydı, denetleseydi ve yapmayanlara idari para cezası verseydi felaketin boyutları bu kadar çok olmayacak, herkes ne yapmasını bilecek ve hazır olacaktı.
Avukatın yorumu daha uzun ve öteki bir yazıda tekrarlayacağım
Artık daima birlikte; TÜKETİCİNİN ANAYASAL ve YAŞAMSAL HAKKI OLAN haberleşme konusunda farkındalığımızı, neyin ne olduğunu anlamayı arttıralım ve talepte bulunalım; HABERLEŞMEMİZ ÜZERİNDEKİ PÜRÜZLERİ KALDIRIN !!!”