Gelişigüzel ya da yanlış ilaç kullanımının dünyada ve ülkemizde yaygın bir sorun olduğuna dikkat çeken İç Hastalıkları/Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, ‘’Bu durum önemli yan tesirler oluşturup, hayati tehlike yaratabilir’’ dedi.
Sağlığımızı korumak ya da yine kazanmak için kullandığımız ilaçlar bilinçsiz tüketildiklerinde vefata dahi yol açabiliyor. ‘’Rönesansın ünlü tabiplerinden Paracelsus’un ‘Zehiri zehir yapan dozudur’ kelamı akıldan çıkarılmamalı” diyen İç Hastalıkları/Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, ilaç kullanırken sık yapılan yanılgıları şöyle sıraladı…
Tevfik Rıfkı Evrenkaya
Tavsiye ile kullanmak
İlaç kullanımında yapılan en büyük yanılgılardan biri eş, dost tavsiyesiyle alınan ilaçlardır. Tıpkı sıhhat sorunu yaşasanız da o ilaç sizde farklı tesirlere yol açabilir ya da kullanmakta olduğunuz öteki ilaçlarla etkileşim yapabilir.
Aç/tok tüketmek
Mide boşken, mide pH kıymeti düşüktür. Dolu midenin pH kıymeti yükselir, yani asiditesi azalır. Kimi ilaç açken, kimi de tokken daha düzgün emilir. Açken alınacak ilaçlara en yeterli iki örnek tiroit hormon ilaçları ve demir preparatlarıdır.
Az suyla içmek
Birtakım ilaçlar, az ölçüde su ile alındıklarında yemek borusunda tahrişe neden olabilir. Genel bir kural olarak, ilaçlar en az bir bardak su ile alınmalıdır.
Baz besinlerle birlikte almak
En sık yapılan yanılgılardan biridir. İlaçları su yerine süt ya da ayran ile almak, ilaçların emilimini mahzurlar. Yeniden, ilaç kullanırken greyfurt suyu içmek, birçok ilacın, bilhassa kalp ilaçlarının tesirini artırır ve bazen hayati risk oluşturabilir.
Bitkisel olanların yan tesirlerini bilmemek
Herbal ilaçlar çoklukla bir doktor yerine, arkadaş ya da reklam teklifiyle kullanılır. Bitkisel ilaçların tümüyle yan tesirden ve tehlikeden uzak olduğunu düşünmek yanlıştır. Bu küme ilaçlar kesinlikle tabip tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
Yanlış şartlarda saklamak
İlaçların ambalajı açılıp, kullanıldıktan sonra uygun şartlarda saklanması gerekir. Buzdolabında saklamak her vakit en düzgün seçenek olmayabilir. Örneğin, insülin kullanılıncaya kadar buzdolabında saklanan, lakin ambalajı açılıp, kullanılmaya başladıktan sonra oda ortamında saklanır. Birçok ilaç da oda ortamında saklanmaktadır. Bu nedenle prospektüsleri dikkatlice okunmalıdır.
Dozlarını azaltmak ya da dozu atlamak
Çoğu hastada reçetede belirtilen ilaçların dozlarını azaltma eğilimi vardır. Çünkü birçok ilaç, ezildiğinde, kırıldığında özelliğini yitirir ya da aktifliği azalabilir. Bir ilacı önerilenden daha sık ya da daha seyrek almak sakıncalar doğurur. İlacın tesirinin ortaya çıkmasını beklemeden, sabırsızlık göstererek ikinci bir dozun alınması zehirlenmeye yol açabilir.
İşte itinasız tüketilenler
Antigripal ilaçlar: Ekseriyetle her meskende birden çok örneği bulunan ilaçlardır ve doktor önerisi olmadan kullanılırlar. İçerdikleri antihistaminikler ve psödoefedrin hasebiyle çarpıntı, hipertansif atak üzere yan tesirlere yol açarlar. Bu nedenle, kalp ve hipertansiyon hastalarının kullanması sakıncalıdır. Lakin, gündelik hayatta bu ihtara aldıran hasta sayısı çok azdır.
Ağrı kesiciler: Dünya üzerinde en çok satılan ilaçların birinci sırasındadır. Bu ilaçlar mide kanaması, hipertansiyon, böbrek yetmezliği üzere önemli hastalıklara neden olabilir. Kullanımına itina gösterilmesi gereken ilaçların başında gelir.
Antibiyotikler: Ülkemizde, reçete ile alınması zarurî hale gelene dek en çok yanlış kullanımı olan ilaçlardı. Günümüzde, bu küme ilacın kullanımına tabipler karar vermektedir.
Kan sulandırıcılar: Birçok tipi ve formu vardır. Bu küme ilaçlar içinde en çok itinasız kullanılan ilaç asetilsalisilik asittir (Aspirin). Yanlış ve gereksiz kullanımı sonucunda hayati tehlikeler yaratabilecek önemli kanamalar olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Kesinlikle doktor denetiminde kullanılmalıdır.
Kansızlık tedavisinde kullanılanlar: En başta demir olmak üzere, B12 vitamini ve folik asit bu hedefle kullanılır. Her ilaçta olduğu üzere, bu ilaçların da fazlası birçok doku ve organ hasarına yol açar. Eksiklik evvel kan testleriyle belirlenmeli ve kesinlikle doktor teklifiyle kullanılmalıdır.
D vitamini: Kalsiyum ve fosfor metabolizmasını yöneten, kemik sıhhatine katkı sağlayan ve immün sistemi desteklediği bilinen bir vitamindir. D vitamini çok alındığında kan kalsiyum seviyesi çok yükselir. Baş ağrısı, çok su içme, çok idrar yapmaya bağlı sıvı kaybı, şuur bulanıklığı üzere süratli gelişen belirtiler yanında, uzun vadede böbrek taşları oluşabilir. Bu nedenle evvel kan D vitamini seviyesine bakılması ve tabip önerirse, tavsiye edilen formda kullanılması gerekir.