Türkiye’de buğday üretimi geçen yıl kuraklığın da etkisiyle 17.6 milyon tona düştü. Tüketim ise 20 milyon ton. Ayrıca un ve makarna ihracatı için de buğdaya ihtiyaç var. Bu nedenle de Rusya ve Ukrayna’dan ithalat yapılıyor. Ancak bu yıl iki ülke savaşta olduğu için oralarda da sıkıntı var.
Buğdayda bu yıl beklenti yüksekti. Ancak yeterli gübre atılamaması ve ilkbahardaki kuraklık nedeniyle bu yıl yine üretimin beklenilenin altında kalacağına dikkat çekiliyor. Önümüzdeki dönemde buğdayda sıkıntı beklenirken iktidar yaşananlardan ders çıkarmıyor. 1 Haziran’a gelinmesine karşın hububat alım fiyatları hâlâ açıklanmadı. Oysa geçen yıl 17 Mayıs’ta buğday alım fiyatları duyurulmuştu. Ekmeklik buğday alım fiyatı ton başına 2 bin 250 lira, makarnalık buğday alım fiyatı da ton başına 2 bin 450 lira olarak açıklanmıştı. Ancak şu anda yurtdışından tonu 6 bin liranın üzerinde fiyatla buğday ithal ediliyor. Yani yerli çiftçiye verilmeyen para, yabancı ülke çiftçisine gidiyor.
ÜRETİM KAYBI OLABİLİR
Çukurova’da buğday hasadı başladı. Çiftçi geciktirirse üretim kaybı olacağını söylüyor. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) fiyat açıklamadığı için de buğdayı düşük rakamla vermek zorunda kalıyor. Şu anda piyasada arpanın tonu 6 bin-6 bin 500 lira, ekmeklik buğdayın tonu ortalama 7 bin, makarnalık buğdayın tonu da ortalama 7 bin 500 liradan satılıyor. TMO’nun istese bile bu düzeyde alım fiyatı açıklayamayacağına dikkat çekiliyor. İktidarın açıklayacağı alım fiyatının en fazla tonda 5-6 bin lira olması bekleniyor. Bu da şu andaki piyasa fiyatının da çiftçinin beklentisinin de çok altında kalacak. İktidarın alım fiyatını açıklamak için, “İç Anadolu’da da hasatın başlaması ve arz fazlalığıyla piyasada fiyatların düşmesi, sonrasında açıklama yapma” stratejisi izlediğine dikkat çekiliyor.
“ENFLASYONU ARTIRIR”
İktidar çevrelerinde, “Piyasada zaten fiyatlar yüksek. Biraz bekleyelim. Buğday fiyatları artan hasatla birlikte biraz düşsün. Şu anda biz hangi fiyatı açıklasak zaten piyasa fiyatının altında kalacak. TMO’nun açıkladığı müdahale fiyatıdır. Şu anda piyasa fiyatlarına müdahale etmeyi gerektirecek bir durum yok. Zaten fiyatlar yüksek. Ayrıca buğdayda açıklanacak yüksek fiyat, enflasyonu daha da artırır” anlayışının hâkim olduğuna vurgu yapılıyor. Buna karşın üretici artan mazot ve gübre fiyatları nedeniyle bu yıl ekmeklik buğdayda ton başına en az 8 bin lira fiyat bekliyor. 9-10 bin lira olması gerektiğini vurgulayanlar da var.
TMO’NUN ZARARI HAZİNE’NİN SIRTINDA
TMO’nun bu fiyatları verebilmesinin ise mümkün olmadığı dile getiriliyor. Şu anda TMO piyasaya (işletmecilere, yemcilere, fırınlara) tonu ortalama 3 bin 500 liradan buğday veriyor. Böylece ekmek, yem fiyatlarının daha da artması engellenmeye çalışılıyor. TMO’nun ithal ettiği depolarındaki buğdayı piyasaya 3 bin 500 liradan sattığı bir ortamda, alım fiyatını 7-8 bin lira olarak açıklayamayacağı belirtiliyor. TMO zararına satış yaparken piyasada başta ekmek olmaz üzere fiyatların artmaması için aradaki fark da Hazine tarafından karşılanıyor. Tüm bu gelişmelere karşın iktidarın fiyatı açıklamak konusunda daha fazla bekleyemeyeceği, önümüzdeki bir hafta içerisinde bu konuda bir fiyat duyurusu yapabileceğine de dikkat çekiliyor.