Bu yıl Mısır’ın başkanlığını yaptığı, Kızıl Deniz kıyısındaki Şarm el-Şeyh’te düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 27. Taraflar Konferansı’nın (COP27) birinci haftasına, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğinden kaynaklanan ziyanlarının tazmin edilmesi için kayıp ve ziyan düzeneği kurulması istikametindeki davetlerinin yanı sıra, kent ve konferans alanındaki yüksek fiyatlar damga vurdu.
Zirve başlamadan evvel Şarm el-Şeyh’te bilhassa konaklama fiyatlarındaki fahiş artış nedeniyle birçok iklim aktivisti ve sivil toplum örgütü temsilcisi iştirak sağlamayacağını açıklamıştı.
Öğle yemeklerinin 20 dolar olduğu konferans alanında pahalılık ve su tedarikindeki sorun önemli tenkitlere sebep oldu.
Batılı ülkelerden gelen iştirakçiler için bile yüksek sayılabilecek fiyatlar, birçoğu ekonomik sıkıntılarla gayret eden Afrika ve Asya ülkelerinden iştirakçileri sıkıntı duruma düşürdü.
Etkinliğin ikinci gününde, Tonino Lamborghini Memleketler arası Konferans Merkezi’nin x-ray aygıtlarından geçen meyve dolu poşetler, iştirakçilerin kendi hazırladıkları sandviçler, fiyatlar karşısındaki memnuniyetsizliğin göstergesi olarak dikkati çekti.
Bu bahisteki rahatsızlığın giderek artmasıyla doruğun 5. günü konferans alanındaki su ve soğuk içecekler fiyatsız dağıtıldı, menü fiyatları ise yarıya düşürüldü.
EŞİTSİZLİK GÜNDEME GELDİ
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortasındaki eşitsizlik yalnızca konferans alanındaki fiyatlarda değil, devlet başkanlarının iletilerinde da kendini gösterdi.
Gelişmiş ülkelerin 2020’den itibaren zayıf ekonomilere sağlamayı taahhüt ettiği 100 milyar dolarlık iklim finansmanı şimdi istenilen düzeye ulaşmazken, iklim felaketleri karşısında can ve mal kayıpları giderek artan Pakistan, Sri Lanka, Bangladeş ve Barbados üzere ülkelerin başkanları mevcut finans sistemini ve iklim finansmanının yetersizliğini eleştirdi.
Son devirde sel felaketleriyle sarsılan Pakistan’ın Başbakanı Şahbaz Şerif, Başkanlar Zirvesi’ndeki konuşmasında, “Selden etkilenen insanları daha fazla sefalet ve zorluktan korumak için milyarlarca dolar harcamak zorundayız. Bu devasa misyonu tek başımıza üstlenmemiz nasıl beklenebilir?” tabirlerini kullandı.
Barbados Başbakanı Mia Mottley ise yaklaşık 1,5 yıldır rekor kıran fiyatlar nedeniyle fosil yakıt şirketlerinin artan karlarına dikkati çekerek, “Nasıl olur da şirketler son 3 ayda 200 milyar dolar kar ederken, her bir dolarlık karın en az 10 sentini bir kayıp ve ziyan fonuna aktarmayı düşünmezler?” sorusunu yöneltti.
Destekler konusunda umudunu yitiren Bangladeş, Gana, Maldivler ve Sri Lanka üzere birtakım fakir ülkeler iklim planları üzerinde çalışırken, Bangladeş Başbakanı Pir Hasina hazırladıkları iklim planıyla 2030’a kadar 183 milyar dolarlık yatırım planlandığını söyledi.
Bu plan olmadan Bangladeş’in iklim değişikliği ve afet kaynaklı ekonomik kayıplarının 2030’a kadar 40 milyar doları bulabileceği hesaplanıyor.
Gelişmekte olan ülkelerin kayıplarının iklim değişikliğinde sorumluluğu yüksek olan gelişmiş ülkeler tarafından tazmin edilmesi manasına gelen “kayıp ve zarar” konusu birinci defa bir COP ajandasının resmi gündemi olarak kabul edilse de gelişmiş ülkelerin önderleri iki gün süren açılış konuşmalarında bu mevzuya işaret etmedi.
BIDEN KELAM VERDİ AMA…
ABD Lideri Joe Biden ülkesindeki seçimler nedeniyle doruğa Cuma günü katıldı. Konuşmasında ABD’nin “küresel bir iklim lideri” olduğunu söyleyen Biden, 2030 iklim amacına ulaşacaklarına kelam verdi fakat kayıp ve ziyan konusuna değinmedi.
ABD İklim Özel Elçisi John Kerry’nin hiçbir ülkenin iklim krizinin getirdiği maliyetleri finanse edebilecek parası olmadığını belirterek yeni sermaye yaratmak için Afrika ülkelerine yönelik açıkladığı “karbon denkleştirme” planı ise uzmanlar tarafından ağır tenkit aldı.
Birleşmiş Milletler Etraf Programı, gelişmekte olan ülkelerde iklim değişikliğinin yıkıcı tesirlerine karşı 2030’a kadar yıllık 340 milyar doları, 2050’ye kadar ise 565 milyar doları bulabileceğini öngörüyor. Mevcut finansman ise yıllık 29 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.
Kayıp ve ziyan konusu ana gündem unsurlarından biri olarak öne çıkmasına karşın, tepenin birinci haftasındaki finansman taahhütleri gereksinimin çok uzağında kaldı.
1.5 DERECE SONUNA ULAŞILAMADI
Zirvenin birinci haftasında global sera gazı emisyonlarına yönelik açıklanan datalar, sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için gereken emisyon azaltım düzeylerinin başarılamadığını gösteriyor.
Dünya nüfusunun yüzde 80’ini oluşturan 138 ülkenin 2050’de net sıfır emisyona ulaşma taahhüdü bulunmasına karşın, bu taahhütler şimdi emisyon bilgilerine yansımış değil.
COP27 kapsamında öne çıkan veriler
1,15 derece: Dünya Meteoroloji Örgütü’ne nazaran, global sıcaklık artışının bu yıl 1850-1900 periyoduna nazaran artış düzeyi.
Yüzde 235: Climate Action Tracker’a nazaran 2030’a kadar devreye girmesi beklenen doğal gaz kapasitesindeki artış. Bu artışın meydana gelmesi halinde, global ısınmanın 1,5 dereceyle sonlandırması imkansız hale gelebilir. Üretim kademesinde, onaylanan yahut önerilen gaz projelerinin yüzde 70’i Kuzey Amerika’da.
636: Küresel Witness’e nazaran COP27’deki fosil yakıt lobicilerinin sayısı. Bu sayı, iklim krizinin yıkıcı tesirleri karşısında en kırılgan olan 10 ülkenin toplam delege sayısından fazla.
9 yıl: Global Karbon Bütçesi raporuna nazaran, sıcaklık artışını yüzde 50 ihtimalle 1,5 dereceyle sonlandırmak için kalan yıl. Emisyonların mevcut düzeyinde devam etmesi halinde, 1,5 derecelik sıcaklık artışı 9 yıl içinde aşılabilir.
227 milyar dolar: Sigorta şirketi AON’un hesaplamalarına nazaran, bu yıl doğal afetlerden kaynaklanan global ekonomik kayıpların ulaştığı ölçü.
İklim müzakereleri, 18 Kasım’a kadar devam edecek ve konferans sonunda bir bildiri yayımlanacak. Türkiye, tepenin ikinci haftasında iklim değişikliğiyle çaba kapsamında güncellenmiş ulusal katkı beyanını açıklayacak.