11 Ağustos 2021’de Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’nde sel felaketleri başlamıştı. Kastamonu, Sinop ve Bartın vilayetlerinde 82 kişi hayatını kaybetmişti.
Her gelen yağışta bilhassa Karadeniz Bölgesi’nin doğusu ve batısında tahribata sebep olan sel, bölge halkı için hayati tehlike teşkil etmeye devam ediyor.
Buna yönelik Karadeniz Bölgesi’nde 6 ili kapsayan ‘İklim Değişikliği Aksiyon Planı’ çerçevesinde riskli yapılar tespit edilirken, Trabzon’da Tonya’da yer alan Kastan Deresi üzerine yıllar evvel inşa edilen 5 katlı bina ile etrafındaki 33 yapının yıkımı hala bekleniyor.
Dere debisinin yükseldiği günlerde tedirginlik yaşayan yapı sahipleri, kentsel dönüşüm kararının uygulanmasını istiyor. Peyzaj Mimarları Odası Lideri Ahmet Hacıfettahoğlu, “Dünyada eşi gibisi olmadığını düşündüğüm derenin her iki tarafında taşıyıcı kolonlar üzerine 5 katlı yapı inşa edilmiş. Bu binanın mutlaka bir an evvel bertaraf edilmesi gerekir” dedi.
Karadeniz’de şiddetli yağışlarla birlikte can ve mal kayıplarına neden olan sel ve heyelanlar üzerine Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu ve Samsun vilayetlerini kapsayan 15 unsurluk ‘İklim Değişikliği Hareket Planı’ hazırladı. Aksiyon planı kapsamında, bölgede 19 bin akar dere, 131 bin kuru dere ile 1430 kilometre yol üzerinde inceleme yapıldı. İncelemede; birinci etapta, dere yatağında bulunan ve iklim değişikliği nedeniyle risk altında olan yapıların taşınması gerektiği tespit edildi. Bu kapsamda vilayetlerde başlatılan kentsel dönüşüm çalışmaları sürüyor. Trabzon’da dere yataklarında tespit edilen riskli yapılar ortasında bulunan Tonya ilçesindeki Kastan Deresi üzerine yıllar evvel inşa edilen 5 katlı bina ile etrafındaki 33 yapının yıkımı bekleniyor. Sağanak tesiriyle debinin yükseldiği günlerde tedirginlik yaşayan yapı sahipleri, alınan kentsel dönüşüm kararının uygulanmasını istiyor.
‘Bina derenin üzerinde’
Kastan Deresi üzerine inşa edilen 5 katlı binaya komşu konutu bulunan Aytek Hamit Cora, yapıların eski olduğunu ve yağmurlu havalarda derenin rüsubatla tıkanarak sele neden olmasından korktuğunu belirtti. Cora, “Daha birkaç gün evvel şiddetli yağmurlar yağdı. Derenin sesi işletmemin içerisine gelince ürperiyorum. Paralar dereye gitmesin diye kasayı boşaltıp çıkıyorum. Yanımızdaki bina derenin üzerinde, benim işyerim biraz daha toprak üstünde lakin sonuçta bunlar 1950’lerde yapılmış. Binaların yıkılıp yeni projelerin hayata geçirilmesini isteriz ancak mağdur olmamamız lazım” diye konuştu.
‘Sel olursa herkes ziyan görür’
Derenin yakınında iş yeri bulunan Erkan Cora da “Burası babamdan bana miras kaldı. Derenin burada olması tabi ki tehlikeli. 90’lı yıllardaki üzere bir sel felaketi olsa bundan herkes ziyan görür. Kentsel dönüşüm başladığında hakkımız verirlerse muahedeye varırız” dedi.
Hasan Kalyoncu ise ilçenin içinden geçen Kastan ve Fol Deresi’nde 2 başka tarihte sel felaketi yaşandığını söyledi. Kalyoncu, “1935’te yaşanan selde Kastan Deresi’nin vadisi heyelanla suyun önünde baraj oluşunca biriken su barajı patlatıp kenti basmış. İlçede kentsel dönüşüm olacağından kelam ediliyor. Dere yatağına bitişik yapılmış binalar var. Sel yahut taşkın olursa bu binalar tehlike yaratacak. Bu projenin yapılması yanlışsız olur lakin binaların birinin yıkılıp oburunun kalması gerçek olmaz. Eşit biçimde davranılarak bu projenin uygulanmasının bir mahsuru yok” diye konuştu.
‘Bu yapılar bertaraf edilmeli’
Kastan Deresi’nde geçmişte tekraren taşkın yaşandığını söyleyen Tonya Belediyesi Fen İşleri Müdürü ve Peyzaj Mimarları Odası Lideri Ahmet Hacıfettahoğlu ise şunları kaydetti:
“Taşkın oluşturduğu için etrafını duvar yapmak suretiyle taşkınların önüne geçilmeye çalışılmış fakat bu durum suyu daha fazla hızlandırdığı için tehlike oluşturabiliyor. Tekraren taşkın yaptığından her yerini beton dökerek taşkının önüne geçilmeye çalışılmış lakin şu an dere olmaktan çıkmış bir menfeze, kanala dönüşmüş durumda. Dere üzerine 5 katlı bina yapıldı, etrafında de çok sayıda riskli bina var. Dünyada eşi gibisi olmadığını düşündüğüm, derenin her iki tarafında taşıyıcı kolonlar üzerine 5 katlı yapı inşa edilmiş. Bu binanın muhakkak bir an evvel bertaraf edilmesi gerekir. Riskli 33 binanın kentsel dönüşüm projesi kapsamında rezerv konut alanları oluşturularak yıkılması planlanıyor.”
Türkiye’de sel
11 Ağustos 2021’de Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’nde ise sel felaketleri başlamıştı. Kastamonu, Sinop ve Bartın vilayetlerinde kendini gösteren sel ve su baskınlarında 82 kişi hayatını kaybetmiş, 228 kişi ise yaralanmıştı. Bozkurt ilçesinde selde yıkılan ve en az 20 kişinin hayatını kaybettiği Ölçer Apartmanı’nın dere kenarına inşa edildiği, temelinin ise bir kat olduğu anlaşılmıştı.