Bizi öbür insanlardan ayıran en güçlü yanımız yüzümüz. Yüz tipimizi ise genlerimiz beliyor. Aile ya da akrabalarımızda kendimizle tıpkı olan kaş, göz ya da burnu görebiliriz. Bu nedenle yakın akraba olan şahısların yüzlerinin birbirine benzeyeceğini düşünürüz. Lakin bazen birbirlerini hiç tanımayan insanların da çok benzediğine rastlayabiliyoruz. Pekala akraba bile olmayan beşerler neden birbirine bu kadar benziyor? Bireylerde bilhassa kimi fenotipik özellikleri belirleyen genlerde benzerlik olursa bu tip durumlarla karşılaşılabileceğini söyleyen Prof. Dr. Korkut Ulucan, “Hatta iki kişi olarak değil, birbirine benzeyen 3 yahut 4 farklı akraba olmayan, tıpkı yahut farklı ırklardan bireyler olabilir. Doğal bunların istatistiksel olarak birebir vakit diliminde bir ortaya gelme ihtimalleri epey düşük” dedi.
DOPPELGANGER YANİ BİRBİRİNE YABANCI İKİZLER
Kendimize benzeyen şahıslarla müsabakaya “doppelganger etkisi” deniyor. Almanca kökenli bir söz olan doppelganger’ın Türkçe’ye “çift-gezer” olarak çevrildiğini aktaran Ulucan, “Günlük hayatta ise bir bireyin kendisine tıpatıp benzeyen birini görmesi olarak da kullanılıyor. Tek yumurta ikizleri birbirlerine çok benzerler. Lakin ‘çift-gezer’ durumunda bireyin bilgisi dahilinde bir ikizi bulunmuyor. Ama kimi psikiyatrik durumlarda da bu tip yaklaşımlar görülebilir. Mitolojik olarak da bu terim kullanılıyor” diye konuştu.
“İnsanların benzerilerini görme mümkünlüğünü hesaplamanın epey güç olduğunu söyleyebilirim. Hatta kimi kaynaklar trilyonda bir olarak kimi çıkarımlarda bulunmuşlar. Natürel çok savlı yaklaşım bu sayılar. Bence kalıtım üniteleri olan genlerin birbirlerine benzeme mümkünlüğü yüksek. Lakin bu kadar benzemenin yalnızca genler yoluyla gerçekleşmesi güç. Epigenetik yani çevresel faktörler de bu duruma tesirde bulunabilir. Bireylerin daha da birbirine benzemesine neden olan faktörler çevresel kurallardan da etkilendikleri için, bir bireyin doppelganger’ı ile müsabaka ihtimali epeyce az.” Prof. Dr. Korkut Ulucan
‘NE KADAR ÇOK KİŞİ O KADAR ÇOK GENETİK ALTERNATİF’
Birbirine benzerliğin artmasında dünya nüfusundaki artışın tesirli olabileceğine değinen Prof. Dr. Ulucan, “Ne kadar çok birey olursa o kadar çok genetik alternatifler olacak ve bu durumda emsal alternatiflerin oluşma ihtimalleri de artacaktır. Doğal bu yorumları rastgele bir psikiyatrik ve ikiz durumlarını dışlayarak yapıyoruz. Kimi ırklar nitekim yapı olarak, saç renkleri, saç biçimleri, uzunluk uzunlukları ve göz çukurlarının derinlikleri üzere birçok özellik bakımından birbirilerine çok benzerler” açıklamalarında bulundu.
DÜNYADA KAÇ BİREYDE KENDİMİZİ GÖREBİLİRİZ?
Peki, dünya üzerinde yaklaşık olarak 8 milyar insan yaşadığını düşünecek olursak rastladığımız kaç bireyden birinde kendimizi görebiliriz? Biyolojik çeşitliliğimiz ve genetik heterojenitemizi düşündüğümüzde bunu açıklamanın kolay olmadığını söyleyen Prof. Dr. Ulucan, “Ancak elimizdeki bilgilerle birlikte değerlendirdiğimizde aslında bu ihtimal birey başına 1 kişiyi geçmez üzere duruyor. Lakin yaşanmış örnekleri baz alarak bu yorumları yapıyoruz. Yoksa genetik çeşitlilikle bu bahse yaklaşsak elde edebileceğimiz oran, dünyada tüm yaşayan insanları da düşündüğümüzde çok çok düşük olacaktır” formunda görüş paylaştı.
İnsanlar ortasındaki benzerliğe ulaşabilmek için fenotipik özelliklere yani yüz görünümü, uzunluk, kilo, el ve parmak formlarına bakıldığını ileten Ulucan, “Asıl bu duruma sebep olan faktör yüz olarak benzeme, yani yüzlerimizin fiziki özellikleri. O yüzden aslında istatistiksel olarak sonsuza yakın düşüklükte olabilecek ihtimaller yalnızca yüz fenotipi baz alındığında trilyonlara kadar çıkabiliyor. Bunun net olarak bir hesabı yok” vurgusunu yaptı.