Mersin’de geçtiğimiz günlerde 7. sınıf öğrencisi olan bir çocuğun okul tuvaletinde öteki bir öğrenci tarafından öldürülmesi ile birlikte gündeme gelen Yandere Simulator isimli simülasyon oyununda emsal cinayet sahnesinin yer alması ebeveynleri paniğe sevk etti. Milyonlarca oynayan ve izleyen çocuğun olduğu simülasyon oyunu şimdi küçük yaştaki çocuklara resmen adam öldürme teknikleri veriyor ve öldürmeye teşvik ediyor.
Oyun ise akıllara geçtiğimiz yıllarda yüzlerce çocuğun vefatına sebep olan ‘Mavi Balina‘ oyununu getirdi. Sabah’ta yer alan habere nazaran; Doç. Dr. Psikiyatrist Armağan Samancı, oyun ile ilgili açıklamalarda bulundu. Bu oyunca kazanmak için her şeyin mübah olduğunu söyleyen Samancı, “İnsanların hayallerinde birtakım şeyleri yapması günlük hayatlarına da yansır. Bir şeyi hayalinde yapmak istiyorsa bu gerçek hayatına da yansır. Bilhassa altyapısında saldırganlık ve diğerine ziyan verme eğilimi olan şahıslarda bunu gerçeğe yansıtma eğilimi daha yüksek olabilir.
Sanal dünya oyun dünyası bilhassa denetimi çok güç ve zayıf olan bir dünya burada devletlerin denetimleri de sıkıntı oluyor. Bir şeyin ziyanlı olduğu hayli bir vakit geçtikten sonra ortaya çıkıyor. Bu oyunlarda da bu türlü ziyanlı sonuçları ayyuka çıktığında iş işten geçmiş oluyor. Bu biçim oyunlar büsbütün ticari telaşlarla yapıldığı için hiçbir toplum yargısı olmuyor. Şahısların hazzını kazanma dürtüsünü harekete geçirmek için yapılıyor. Burada da kazanmak için ne yaparsanız yapın mubahtır devreye giriyor.
Bizim klâsik toplumumuzun özünde güzel birey yetiştirmek üzerinedir. Bu oyunlar toplumun bu durumunun tam zıttı. Toplumsal olarak uygunluk hissi ile tam zıt düşen bir yapı. Burada tahlil güç lakin sanal dünyanın da gerçek dünya kuralları ile yönetilmesi, kanun ve yönetmeliğe uygun olması gerekir” sözlerini kullandı.
‘Korkunç bir oyun’
Marmara Üniversitesi İrtibat Fakültesi Görsel Bağlantı Tasarımı Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Ali Murat Kırık; “Bir lisede geçen ve oyuncunun vazifesi okuldaki tüm rakiplerini tek tek öldürmek olan bir simülasyon oyunu son günlerde giderek tanınan hale gelmeye başladı. Her ne kadar oyunda yaş sonu olarak +18 ibaresi belirtilmiş olsa da oyun içerisindeki şiddet, kan, zorbalık bilhassa gelişim çağındaki çocukları için potansiyel bir tehdit halini almaya başlamıştır.
Suç ve cinayet işledikçe kazanan karakterle özdeşleşen çocukların elbet ki okullarda akran zorbalığına sebebiyet vermesi kuvvetle olasıdır. Okulda birbirine şiddet uygulayan çocukların ister istemez çizgi sinema ve oyunlardaki sahnelerden esinlendiğini geçmişte yaşanan deneyimlerden ve hadiselerden ne yazık ki tespit edebiliyoruz. Oyunda kız öğrencilerin eşyalarını çalmak, insanları kaçırdıktan sonra azap etmek, boğmak, yaralamak, öldürmek son derece olağan bir hareketmiş üzere sunuluyor” biçiminde konuştu.
‘Oyunda gayeye ulaşmak için her şey mübah’
Doç. Dr. Kırık’ın mevzu ile ilgili öbür açıklamaları ise şu halde:
“Oyunda “amaca ulaşmak için vefat bile mubahtır” teması açık bir formda sunuluyor. Bir müzik enstrümanı bile cürüm aleti olarak ana karakter tarafından kullanılıyor. Çocukların fan sayfaları oluşturup bu ve gibisi şiddet içerikli oyunları toplumsal medyadan paylaşması da tehlikenin boyutlarını açık bir biçimde gözler önüne sermektedir.
Farklı şiddet ögelerini içeren oyunlar çocukları akranlarına yönelik tehlikeli davranışlarda bulunmaya teşvik edebilmektedir. Hakikaten şiddet içerikli oyunlara eğilimi olan çocukların yaşıtlarına nazaran daha agresif olduğuna yönelik farklı araştırmalar literatürde yer almaktadır.“
‘Aileler çocuklarla vakit geçirmeli’
“Bu tip olaylarla karşı karşıya kalmamak ismine medya okuryazarlığının bilhassa yaygınlaştırılması ve okullarda çocuklara yönelik farkındalık çalışmalarının yürütülmesi son derece değerlidir. Yeniden aile içi irtibatın güçlendirilerek ebeveynlerin dijital çağda düzgün birer gözlemci olması, çocuklarını takip etmeleri, bu tip sıkıntılarla karşı karşıya kalmama ismine epeyce yararlı olmaktadır. Akıllı aygıtları bir kenara bırakarak dijital detoks yapmak ve çocuklarla birlikte planlanacak aktiviteler dijital oyun bağımlılığıyla uğraş noktasında da elzemdir.”
Oyundan mı etkilendi?
Avukat Tuğçe Barışhan ise şunları söyledi:
“Oyunları, dersleri, irtibatları dijitalleşen çocuklarımız daima bir tesir altında kalmakta. Teknolojinin sağladığı avantajların yanı sıra neden olduğu risk de epeyce büyük. Çocuk istismarı ve ihmalinin ne kadar büyük ve kıymetli bir toplumsal sorun olduğunun şuuruna de şimdi ulaşamamış durumdayız.
Çeşitli maddelerde ve taraf olduğumuz memleketler arası mukavelelerde çocukların ihmal ve istismarının önlenmesine yönelik düzenlemeler bulunsa da maalesef bu kararlar günlük muhtaçlıkları karşılamak konusunda yetersiz kalmakta. Yakın vakitte Mersin’de bir arkadaşını öldüren suça sürüklenen çocuğun yakın etrafı çocuğun oynadığı oyunun ve izlediği görüntülerin tesirine dikkat çekti. Lakin maalesef hukuksal tarafıyla değerlendirildiğinde hukuk sistemi çocuklara lakin bir istismar yahut ihmal halinde müdahale edebilir.”
“Hukuk sistemimizde ve birçok ülkede çocukların bakılıp yetiştirilmesi vazifesi birinci evvel ana babaya düşmekte ve maalesef birçok ana baba sosyo kültürel ve ekonomik yetersizlikler nedeniyle çocuklarına gereken ilgi ve itinası gösterememektedirler. 5395 sayılı Çocuk Muhafaza Kanunu birtakım gözetici ve destekleyici önlemler sağlıyor olsa da uygulamada lakin bir şikayet üzerine ve çoğunlukla çok büyük ziyanlar meydana geldikten sonra müdahale halinde görülmektedir.
Çocukların fizikî sıhhati kadar ruhsal sıhhatinin kıymetini de vurgulamak istiyorum. Bu son olayda görüldüğü üzere çocuklar maruz kaldıkları ruhsal etmenler onların sıhhatlerini bozmakla kalmayıp etraflarına ziyan verir hale gelmelerine neden olmakta. Bu üzere durumlarda Çocuklar hakkında esirgeyici ve destekleyici önlem kararları alınabilir ve bu kararlar ise; çocuğun anası, babası, vasisi, bakım ve nezaretinden sorumlu kimse, Toplumsal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve Cumhuriyet savcısının istemi üzerine yahut re’sen çocuk hâkimi tarafından alınabilir.”
‘Ailenin yükü büyük’
“Ancak tekrar bu son olayda olduğu üzere durumlarda ailenin çocuğun ruhsal sıhhatini muhafazaya yönelik gerekli tedbirleri almamış olduğu yahut çocuğun göstermiş olduğu belirtileri farkedemeyerek tekrar ihmal suretiyle çocuğun sıhhatini koruyamamış olmak durumu gündeme gelecektir. İhmal durumlarının ileri boyutta olması halinde muhtemel cezai sorumlulukların yanı sıra velayet haklarının sonlandırılması, hatta velayet haklarını tümüyle kaybetmeleri durumu bile kelam bahsidir.”