Urfa’nın Hilvan ilçesi Arabuk (Tutumlu) Mahallesi’nde 7 Haziran 2022’de bir tarlada yapılan taş temizleme süreci sırasında toprağın altına gizlenmiş 3 farklı torba içinde beşere ilişkin kemikler bulundu. Ankara’da yaşadığı öğrenilen tarla sahibinin olaydan haberdar olması ile kemiklerin bulunduğuna dair 21 Temmuz’da Urfa Valiliğine ihbarda bulunuldu. İhbardan bir gün sonra olay yerine giden jandarma, savcılık nezaretinde hafriyat yaptı.
GÖRGÜ ŞAHİTLERİ: KAFATASI DA VARDI
Mezopotamya Haber Ajansı’nda yer alan habere nazaran, alanda yapılan çalışmada beşere ilişkin olduğu bedellendirilen ayak uyluk kemiğinin de içinde yer aldığı 3 modül kemik bulunduğu tez edildi. Lakin hafriyatta yer alan bireyler, torbalar içinde 3 erkeğe ilişkin içinde kafatası da bulunan kemikler gördüklerini belirtti. Güvenlik nedeniyle isimlerini gizleyen bu şahıslar, kemikler ortasında bir kafatasının da olduğu ve mermi ile delinmiş olabileceği iddiasında bulundu. Lakin, köyde yaşayan ve korucu olan Bucak aşireti mensubu olduğu belirtilen bireylerin kemiklerin bulunduğunu öğrenmesi üzerine, olayın üstünü kapatmak için harekete geçtikleri belirtildi.
AİLELER MÜRACAAT YAPTI
Kemiklerin korucu Bucak aşiretine ilişkin ve 1990’lı yıllarda “JİTEM karargahı” olarak kullanıldığı tez edilen mahallede bulunması, 1990’lı yıllarda yakınlarını kaybeden aileleri harekete geçirdi. İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) Urfa şubeleri aracılığıyla Hilvan Cumhuriyet Başsavcılığı’na müracaatta bulunan 1993-1994 yılları ortasında kaybedilen Ahmet Kalpar, Hüseyin Taşkaya, Şefik Geçgel, Faik Kevci, Adnan Bağca ve Nazım Babaoğlu’nun aileleri DNA ve kimlik testi yapılmasını istedi.
KEMİKLER EN AZ İKİ BEŞERE AİT
Olayla ilgili belgeye bakan savcı ile görüşen İHD ve ÖHD yetkilileri, savcının kendilerine alanda yapılan hafriyat çalışmalarında yalnızca 3 (adet) kemiğin bulunduğunu, İstanbul İsimli Tıp Müdürlüğü’ne gönderileceği bilgisini verdiğini ilettiler. Lakin ajansımızın ulaştığı bir fotoğrafta alanda bulunan kemiklerin sayısının daha fazla olduğunu ortaya koydu. Fotoğrafta bir kayanın üzerine dizilmiş 4 ayak uyluk kemiği ve 5 farklı kemik görülüyor. Fotoğrafı yorumlattığımız İsimli Tıp uzmanları, kemiklerin en az iki beşere ilişkin olduğunu belitti.
‘YAKININI KAYBEDEN 40 AİLENİN BAŞVURUSU VAR’
İHD Urfa Şube Eş Lideri Mustafa Vefa, Türkiye’de 17 bin faili meçhulün olduğunu belirtti. 1990’lı yıllarda zorla kaybettirmelerin ağır olduğu vilayetlerin başında Urfa’nın geldiğini anımsatan Vefa, “Birçok insan hem faili meçhul cinayet sonucu hayatını yitirdi, hem de zorla kaybettirildi. Urfa genelinde yakını kaybettirilen ve derneğimize müracaat yapan 40 aile var” dedi.
‘DNA MÜRACAATINDA BULUNDUK’
Arabuk Mahallesi’nde kemiklerin bulunduğu yerin bir mezar yeri olmadığını belirten Vefa, “Orası daha evvel Bucak aşiretine ilişkin bir köy. Bu basına yansıyınca Bucak aşireti mensubu bireyler tarafından kaçırılan şahısların aileleri, kemiklerin yakınlarına ilişkin olabilme fikriyle derneğimize müracaatta bulundular. Müracaatların birçok köyün bulunduğu bölgede kaybettirilen şahıslar. Altı aileden aldığımız müracaat sonrası Hilvan Cumhuriyet Başsavcılığı’na DNA eşleşmesi için müracaatta bulunduk. Savcılık ile yaptığımız görüşme ve görgü şahitlerinden aldığımız bilgiler birbirini tutmuyordu. Hafriyat yapıldığında orada bulunanlar 3 beşere ilişkin kemik hatta içinde kafatasının olduğunu naylona sarılı formda görmüşler” diye konuştu.
‘SAVCI 3 DEDİ, FOTOĞRAFTA 9 KEMİK VAR’
Savcılık tarafından yapılan hafriyatın Birleşmiş Milletler (BM) tarafından hazırlanan memleketler arası bir doküman niteliği taşıyan Minnesota Protokolü’ne uygun yapılmadığının altını çizen Vefa, “Kemikler protokole uygun çıkarılmamış. Kemiklere ziyan verilmiş olabilir. Görgü şahitleri kafatasının da olduğunu bize söyledi, lakin savcı bu türlü bir şey olmadığını oraya gidildiği vakit gece saat 00.00’a kadar bu türlü bir şeye rastlanmadığını ve uyluk kemiğinin içinde yer aldığı 3 kesim kemik bulduklarını söyledi. Bu kemiklerin İstanbul ATK’da inceleneceğini, beşere ilişkin olması durumunda başvuran ailelerden DNA alınarak eşleşme yapılacağını belirtti. Daha sonra elimize bir fotoğraf geçti ve fotoğrafta 9 adet kemik vardı. Fotoğrafta da anlaşıldığı üzere gerekli itina gösterilmemiş, rastgele bir taşın üzerine kemikler dizilmiş. Tabipler bunların en az iki beşere ilişkin olabileceği tarafında görüşte bulundu” sözlerini kullandı.
KAZI ÇALIŞMALARININ GENİŞLETİMESİ TALEBİ
Soruşturmanın hakkaniyetli bir formda sürdürülmediğini vurgulayan Vefa, soruşturmanın Minnesota Protokolü’ne uygun yapılması gerektiğini kaydetti. Hafriyat çalışmalarının genişletilmesi talebinde bulunacaklarını lisana getiren Vefa, “Görgü şahitlerinin sözleri ve fotoğrafları soruşturma belgesine sunacağız. Bulunan kemik sayısı 3 değil 9, 4 tanesi büyük kemik” dedi. Sıkıntının vicdani bir problem olduğunu belirten Vefa, “30 yılı aşkındır yakınlarına ulaşamayan beşerler var. Ne kadar acıdır ki mezarlık olmayan bir bölgede insanlara ilişkin kemikler bulunduğu vakit birçok kişi ‘belki yakınımıza aittir’ diye umutlanıyor. Kemiklerin o kişinin yakınına ilişkin olması acı, olmaması farklı bir acı. Bunun insani ve vicdani boyutu herkese misyon yüklüyor. Öncelikle soruşturmayı yürüten savcıya misyon yüklüyor. O bölgenin JİTEM karargahı olduğu beyan ediliyor. Herkesin gözü önünde beşerler korucular tarafından alındı. O bölgenin önemli bir biçimde çevrelenmesi gerekiyor. En az iki beşere ilişkin kemikler bulunduysa etraf tarlalarda yapılacak hafriyatlarda tahminen daha fazla kemik çıkacaktır. Öncelikli olarak oranın muhafaza altına alınması gerekiyor. Uzman bireyler gelip hafriyat yapmalı. Minnesota Protokolü’ne uygun bir hafriyat için bir arkeolog, antropolog, isimli tıp uzmanı daima birlikte çalışmalı. Kemikler ihtimamlı bir halde çıkarılmalı. Gerekli itina gösterilirse kemiklerden nasıl öldüğüne dair bilimsel data de ortaya çıkar. Bu soruşturma belgesine titiz yaklaşılması gerekir” diye konuştu.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARINA ÇAĞRI
Birçok ailenin ziyaret edecekleri bir mezardan yoksun bırakıldığını belirten Vefa, insan hakları savunucularına şu halde seslendi: “Öncelikle Meclis İnsan Hakları Komisyonu’nun harekete geçmesi lazım. Meclis’in burada sorumluluğu var. Bu bölgenin faili meçhulleri az değil, takipçisi olmaları gerekir. İnsan kemikleri bulundu. Bu bölge kefensiz, mezarsız ölülerin coğrafyasıdır. Milletvekillerinin buraya gelerek çalışmaları denetlemeleri gerekir. Beşerler 30 yıldır yakınlarına hasret yaşıyorlar. En azından teselli görecekleri, ziyaret edecekleri bir mezar istiyorlar. Kamuoyunun tarafını buraya çevirmesini istiyoruz. Herkes hassas olmalı.”
ORTAK RAPOR HAZIRLANACAK
Olayla ilgili olarak İHD ve ÖHD Urfa ofisleri olarak bir raporlama çalışması yürüttüklerini belirten Vefa, raporun tamamlanması ile önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşacaklarını kaydetti. Hafriyat çalışmasında yer alan görgü şahitlerine seslenen Vefa, devamında şunları söyledi: “Görgü şahitleri ve olayın tarafı olan herkes ile görüşerek raporlama yapacağız. Maalesef ki görüşmek istediğimiz birçok görgü şahidi korktuğu için geri adım atıyor ve bizimle görüşmek istemiyor. Devletin yetkili üniteleri var, savcılıklar var. Görgü şahidi olanlar savcılığa giderek tabirlerini verebilirler. Bizler insan hakları örgütleriyiz, İHD ve ÖHD’ye başvurabilirler. Tek gayemiz bu ailelerin adalete erişmeleri. Bunun için bize yardımcı olabilecek insanların müdahil olmasını istiyoruz. Bu soruşturmada gördüğümüz eksikleri, soruşturmanın üslubunu kamuoyunun bilgisine sunacağız. Çalışmalarımız ve görüşmelerimiz devam ediyor. Geniş kapsamlı bir araştırma için savcılığa müracaatta bulunacağız.” (HABER MERKEZİ)