İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı toplu taşıma hizmeti veren İETT, otobüs sınırlarının numaralarını kökten değiştirmeyi düşünüyor. Eski numaralandırma tekniğinin sistematiğinin yetersiz kaldığı belirtilirken, yeni sistemle karmaşıklığın giderilmesi planlanıyor.
Mevcut sistemde çizgi kodları sayı ve/veya harflerin bir ortaya getirildiği birden beşe kadar karakterden oluşuyor. Örneğin, Zeytinburnu’ndan kalkan sınırlar 93’lü kodlardan oluşuyor ancak bunun da uymadığı otobüs çizgileri var. Beylikdüzü-Taksim çizgisinin kodu 145T’yken Beylikdüzü-Bakırköy çizgisinin kodu 76. Sarıyer/Rumeli Hisarüstü’nden kalkan bir otobüsün kodu 43R, biri 559C, öbür dört tanesiyse 59R’yle başlıyor.
Yeni açılan otobüs sınırlarıysa eski sınırların numara ve harflerine uydurulmaya çalışılıyor. Sultanbeyli’den kalkan şu sınırları örnek verebiliriz: 18, 18A, 18D, 18E, 18F,18H, 18K, 18M,18S, 18UK, 18Ü, 18V, 18Y, 18YS
18 Ekim’de açılan ‘300B Silivri Büyükçavuşlu-TÜYAP’, ‘300C Silivri Çanta-Sancaktepe-TÜYAP’, ‘300D Silivri Değirmenköy-TÜYAP’, ‘300M Silivri Mimarsinan-Kavaklı-TÜYAP’ ve ‘300S Marmara Cezaevi-TÜYAP’ ve 25 Ağustos’ta açılan ’50B Alibeyköy Metro-Bakırköy’, ’50E Alibeyköy Metro-Eminönü’, ’50S Alibeyköy Metro-Şişli’, ’50V Alibeyköy Metro-Vezneciler’ ve ’50Y Alibeyköy Metro-Yenikapı’ çizgileri da evvelce açılan sınırlara uydurulmaya çalışılmış.
Ayrıca, metro entegreli çizgiler da ‘M’ harfiyle isimlendiriliyor. ‘KM43 Kartal Metrosu 43’, ‘HM1 Hacıosman metro 1’ ve ‘MR11 Kazlıçeşme Marmaray Cevizlibağ’ buna örnek olarak verilebilir.
İETT ve İBB Ulaşım Daire Başkanlığı’nda dolaşan bir dokümana nazaran, mevcut sistem yetersiz kalırken, vakit içerisinde yapılan güzergah değişiklikleriyle diğer bölgelerden hareket etmeye başlayan çizgiler birebir kodlarıyla hizmet vermeye devam ediyor. Bu da karışıklığı artırıyor.
Yeni sistem
Diken’den Mehmet Baran Kılıç‘ın haberine nazaran; İETT ve Ulaşım Daire Başkanlığı, yeni bir sistem üzerine çalışıyor. Buna nazaran sınır kodlarının kökten değiştirilmesi planlanıyor. Yeni sistemin ismi ‘zon bazlı çizgi kodlama sistemi.’
Bu sisteme nazaran, coğrafik olarak birbirine yakın alaka içerisinde olan ilçelerin belli zonlara yani kümelere ayrılması planlanıyor. Her bir zonun da numarası olacak. Zon içerisindeki ilçeler de kendi ortasında numaralandırılacak. Mahalleler ortasında da başka zonlar oluşturulup numaralandırılacak. Bu numaraların kombinasyonlarıyla çizgi numaraları oluşturulacak.
Planlanan ilçe zonları ve numaralar şöyle:
1: Beşiktaş, Sarıyer, Şişli, Beyoğlu, Kağıthane
2: Fatih, Eyüp, Gaziosmanpaşa, Sultangazi
3: Güngören, Bağcılar, Bayrampaşa, Esenler, Metrobüs hatları
4: Bakırköy, Zeytinburnu, Bahçelievler, Küçükçekmece
5: Başakşehir, Avcılar, Beylikdüzü, Esenyurt
6: Üsküdar, Kadıköy, Ümraniye, Ataşehir
7: Maltepe, Kartal, Pendik, Tuzla
8: Beykoz, Çekmeköy, Sancaktepe, Şile, Sultanbeyli
9: Arnavutköy, Büyükçekmece, Çatalca, Silivri
Zon içerisindeki numaralandırmalar da 0’dan üstte yazıldığı sırayla gittiği sayıya nazaran yapılacak. Örneğin, 1 numaralı zonda Beşiktaş 0, Sarıyer 1, Şişli 2, Beyoğlu 3 ve Kağıthane 4 olarak numaralandırılacak. 2 numaralı zondaysa Fatih 0, Eyüp 1, Gaziosmanpaşa 2 ve Sultangazi 3 olacak.
Eskiden, otobüs kodları tam bir sisteme nazaran verilmemiş, kimileri rastgele verilmiş.
İlçelerdeki mahalleler de kendi ortasında zonlara ayrılıp numaralandırılacak. Mahallelerden kalkan çizgiler da kendi içerisinde numaralandırılacak.
Örnek bir numaralandırma
Fatih’ten kalkan bir otobüs sınırını baz alarak, bu bilgiler ışığında çizgi numaralandırması şu örnekle açıklanabilir:
*Öncelikle Fatih’in bulunduğu zon numarası yani ‘2’ sayısı, çizginin birinci numarası olacak. Yani Fatih’ten kalkan çizgilerin kodları 2’yle başlayacak
*İkinci olarak, Fatih’in kendi zonundaki sayısına gereksinimimiz var. Bu da ‘0’. Yani, çizgimizin birinci iki numarası ’20’ olacak.
*Üçüncü olarak, otobüsün kalktığı mahallenin numarası gerekiyor. Örneğin Kocamustafapaşa’nın numarası 0, Edirnekapı’yla Topkapı’nın 1, Aksaray’la Yenikapı’nın 2, Yedikule’nin 3 ve Draman’ın 4. Sınırımız diyelim ki Kocamustafapaşa’dan yani 0 numaralı mahalle zonundan kalkacak. O vakit çizgimizin üçüncü numarası 0 olacak. Yani, çizginin birinci üç numarası ‘200’ olacak.
*Son olarak, zonlardan kalkan sınırları da kendi içerisinde sıralamamız gerekiyor. Örneğin Kocamustafapaşa’dan kalkan dört otobüs var. Bunlar Eminönü, Beyazıt, Taksim ve Balat’a gidiyor. Bu sınırlar da kendi ortasında numaralandırılacak. Eminönü’ne giden sınırın numarası 0, Beyazıt’a gidenin 1, Taksim’e gidenin 2 ve Balat’a gidenin 3 olacak ve bu sayılar ‘200’ün sonuna eklenecek. Örneğin Kocamustafapaşa-Taksim sınırının kodu, bu sisteme nazaran ‘2002’ olacak.
Avantajları ne?
Zon bazlı sınır kodlama sisteminin avantajları olarak şunlar öne sürülüyor: Sistematiklik, karmaşıklığın giderilmesi, yeni çizgilerin zon bazlı sisteme girişinin kolaylaşması, güzergah değişikliklerinde sınır kodlarının esneklik gösterebilmesi.
Sistemin dezavantajları olarak da şunlar gösteriliyor: Birinci başta vatandaşlardaki yerleşik algının kırmanın zorluğu ve sistemin duyurulmasıyla uygulanmasının maliyeti.
Sistemin ne basamakta olduğu, ne kadar desteklendiği yahut ne vakit hayata geçirileceğiyle ilgili net bilgiye ulaşılamadı.