Türk siyasetinin 70 yılına iz bırakan isimlerden tecrübeli siyasetçi, eski TBMM Lideri Hüsamettin Cindoruk Cumhuriyet’ten İklim Öngel’in sorularını yanıtladı. Hüsamettin Cindoruk 6’lı masanın cumhurbaşkanı adayının Kemal Kılıçdaroğlu olduğunu söyledi.
İşte o röportaj:
“ŞEYTANIN AKLINA GELMEZ”
– Cumhurbaşkanı Erdoğan, hem Adnan Menderes’i hem de DP’yi sık sık lisana getiriyor. Sizce siyasi miras, gelenek kelam konusu mudur?
Siyasetçi olarak hiçbir benzerlik yok lakin destekleyen oy tabanı tıpkı. Menderes her vakit laikliği savundu. Menderes’in şeriatla ilgili bir cümlesini dahi hatırlamıyorum, nas dediğini de duymadım. Lisanı lisanına, hayatı hayatına benzemiyor diye özetleyebiliriz. Menderes, Cumhuriyet eğitimi hatta biraz da Osmanlı eğitimi almıştır. İngilizce, Fransızca bilirdi. Rumcayı da konuşurdu. Batılı bir siyaset adamıydı. Menderes’in Cuma namazına gittiğini hatırlamıyorum. Lakin dini itikadı vardı. Dindar sayılırdı. Yanılgıları elbette vardı, hangimizin yok ki… Lakin saplantıları yoktu. Yani ikisi ortasında benzerlik kurmak şeytanın aklına gelmez.
– Türkiye’de merkez sağ var mı?
Hayır, sağ söylenti var. Bence sol da yok. Esasen ortada sağ sol arbedesi da yok. Siyaset ikliminde tartışma şeri devletle uygar devlet ortasında. Laiklerle şeriatı savunanlar ortasında bir siyasal hengame var. Zira tabanda müşterisi mevcut. Hâlâ Türk seçmeninin tabanında Osmanlı kültürü ezgisini sürdürüyor. Bunu doğal karşılarım fakat siyasal otorite olmasını doğal karşılamıyorum. Herkes görüyor ki Cumhuriyet ihtilaliyle karşıdevrimciler ortasında siyasi bir çaba var.
– Türkiye’yi bekleyen en büyük tehlike bu mudur?
Cumhuriyet ve laik demokrasi çok aralık kazanmıştır fakat tersleri da kuvvetlidir. Bu kadar imam hatip açılması, Cumhuriyet eğitiminin dışında bir dini eğitimin sonuç alması halkın bir kısmında dayanak bulduğu olgusunu doğruluyor. Lakin bunu aşacağız. Başörtüsüyle ilgili tartışma sırf şeriatla yönetilen İran ile laik olduğunu söyleyen Türkiye’de var. Katar’da bile yok. Son maçlar onu gösterdi. Demokratik bir turnuva yaptı. Seyirciye dikkat ettim, herkes istediğini giydi, istediği gösteriyi yaptı. Hâlâ Türkiye bayanın saçını tartışıyor. Tabanda da bunun taraftarı var. Karşıdevrimciler var. Siyasal İslam Türkiye için bir tehlikedir.
– Pekala siyasal Kürtçülük?
Ortadoğu’da Kürt azınlıklar var. ABD onları, İsrail’e inançlı bir ortak getirmek için bir Kürt devleti haline getirmeye uğraşıyor. Pek çok Kürt kendisine vatan seçtiği devletlerle entegre oldu. Bugün Türkiye’de uzlaşmacı olanların sayısı ayrılıkçı olanların 10 katı. Bu nedenle Kürdistan hayalleri kuranlar yanılıyor. Özgürlüğün yanında her vatandaş ve ülke prestijli yaşamak ister. Siz ayrılıkçılara bakmayın. Ben Anadolu’yu çok yeterli tanıyorum. Türkiye’de Kürtçülük sıkıntısı dış kaynaklıdır ve sanıldığı kadar vahim değildir. Biz iç barışı sağlarsak ki birçok vakit sağladık, bu da resen biter.
TÜRKİYE DURAKLAMA DÖNEMİNDE
– Son 20 yılı nasıl özetlersiniz?
Türkiye’nin duraklama periyodudur. Bunun ekonomik sayıları enflasyonda, işsizlikte, kalkınma suratında ortaya çıktı. Ancak toplumsal ve siyasal duraksamayı çözmek için uygun incelemek gerekir. Türkiye’nin bu 20 yılda uygar dünya ile aralığı açıldı. Benim gördüğüm şey bu 20 yıl içinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu kıymetleri zayıflamıştır. Ancak bitmemiştir zira yüzlerce yıllık bir gelenek vardır. Cumhuriyet 20 yılda iki taarruzla karşılaştı. Birincisi Ortadoğu’da eşbaşkan olma tezi. İkinci haksız fiil ise siyasal İslamın iktidar olması. AK Parti çok tezli biçimde bir şeriat devleti kurmak istedi.
ASKERİ YÖNETİMLER BİLE AKP’NİN YAPTIĞINI YAPMADI
– Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi deniyor. Bunun ideolojisi nedir?
Cumhurbaşkanlığı sistemi varsa, hükümet olmaz. Yanılgı bu. Tabir hukuksal olarak yanlış. Türkiye Cumhuriyeti’nin idari formu katı bir başkanlık sistemidir ve hükümet yoktur. Saray’da toplanan hükümet mi olur… Türkiye Cumhuriyeti bugün hükümetsiz yönetim ediliyor. Korsan taksi nasıl varsa korsan Bakanlar Konseyi da oldu. Kendileri korsan Bakanlar Kurulu’dur. Türkiye Cumhuriyeti bugün başı boşluk içinde. Organları nakledilmiş yerine de yeni organ konmamış bir devlet. Sayın Cumhurbaşkanı kararnameyle yönetim ediyor. Biden’da bu türlü bir yetki yok. Biz 70 yılda askeri yönetimler gördük onlar bile bunu yapmadı.
– Siyaset lisanını nasıl buluyorsunuz?
Sayın Cumhurbaşkanı dahil Türkçeyi az sözle konuşma ezaları var. Türkçe varlıklı bir lisandır. Lakin iktidarın 100 sözlük lügati var. Arapça bildiklerini söylüyorlar. Arap devlet adamlarıyla konuşurken tercüman kullanıyorlar. Demek ki Arapça da bilmiyorlar. Kuranıkerim’i bayrak yapmışlar ancak Kuran’ın barışçı özünü anımsamıyorlar. Az bilen hiç kimseyle yarışamaz. Az bilmek kadar büyük bir kusur yoktur.
– Bütçe görüşmeleri epey sert geçiyor…
Bütçe geldi, temsil yok. Bütçe, bir parlamentonun temel hakkıdır. Devletin değil, Fuat Oktay’ın bütçesi var. Ulusal irade nerede? Milletin gelirini sarfiyatını belirleyecek Meclis katkısı yok. Meclis’e bilgi veriyor. Vakit zaman sabah horozu üzere Meclis’i azarlıyor. Ben bütçe görüşmelerinde gördüm ki parlamenter sistem gitmiş ve yerine bir otorite de gelmemiş. Cumhurbaşkanı Meclis’te yok, hükümet sıraları boş. Oraya bilardo masası getirmelerini tavsiye ediyorum.
– 6’lı masa kazanmak için ne yapmalı?
Bugün toprak, millet bütünlüğü, hukuk, demokrasi tartışılıyor. Bu tartışmaların içinde olan bir ülke prestij görmez. Biz toprak bütünlüğümüzü bir diğer ülkenin yardımı olmadan koruyamazsak ve hukuk ile koruyamadığımız sonlarımızı silah ile muhafazaya kalkarsak çağdaş bir devlet olabilir miyiz. Hak hukuk adalet çok hoş kelam ancak sonuna bir de devlet demek lazım. Ben 6’lı masanın yerinde olsam Kıbrıs Çalıştayı yaparım. Kıbrıs, Fatin Rüştü Zorlu’nun hüneri sayesinde Türkiye’ye imkânlar tanıyor fakat Türkiye bunu kullanamıyor. Kent hastaneleri açıyorlar, iki tane de Kıbrıs’a açsınlar. Denktaş’ın en büyük istediği iki şey vardı. Biri, Ortadoğu’da tıp eksikliği olduğu için Kıbrıs’ı sıhhat merkezi haline getirmek. Bir de bana şunu söylemişti Sayın Denktaş, vasiyeti üzeredir. Zorlu’nun büstünü Kıbrıs’a dikmek. 6’lı Masa Fatin Rüştü Zorlu’nun Kıbrıs müzakerelerindeki konuşmalarını neşredebilir. Tarihi hazinedir. Bugün Türkiye’nin askeri Kıbrıs’ta. Bunu sağlayan insanı unutmamalı. Yani 6’lı masa evvel Demokrat Parti’nin eski tabanıyla barışacak zira büyük bir tabanı var.
– Mevcut iktidar yeniden kazanırsa Türkiye’yi ne bekliyor?
Gençliğimde enflasyon 5/6 idi. Yüksek diyorduk.
İktidar kazanırsa bugünkü keşmekeş sürer. Daha beteri var mı? Bu esasen berbatın berbatıdır. TÜİK yüzde 84 enflasyon veriyor. Asılan Menderes’in enflasyonu yüzde 6. Bu seçim rejim referandumudur. Tekrar şeriat yanlıları kazanırsa Türkiye probleme düşer. Türkiye, tamamlanmış bir devlettir. Ancak bugün dünyada tartışılır hale gelmiş durumdayız. Bugün siyasi İslam iktidarda. Terminolojisi nasa dayalı. Dini kuralların hâkim olması isteniyor. Dini kurallarla demokrasinin bağdaşacağı söyleniyor. Uyuşmaz.
– CHP’nin vizyon evrakını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kemal Bey’i takdir etmek gerek. Fakat siyaset pratiktir; çok kuramsal giderseniz olmaz. Türk seçmeni direkt tahlil bekliyor. Türkiye’nin amacı aşikâr, dünyadaki kalkınmış ülkelerin modellerini, araçlarını kullanarak onların düzeyine çıkmak. Atatürk’ün yaptığı üzere pratisyenlik. Atatürk alıyor ve uyguluyor. Celal Bayar anlatmıştı. Atatürk demişki Bayar’a “İran şahı bizim inkılaplarımızı takip ediyor, gerçekleştirmeye çalışıyor fakat muvaffak olamayacak zira laikliği oturtamadı”. Atatürk’ün dediği bugün çıkıyor. Laikliği oturtamadığı için birbirlerine giriyorlar.
– Muhalefet adayını şimdi açıklamadı. Kemal Kılıçdaroğlu ile birlikte farklı isimler konuşuluyor, ne dersiniz?
Aday aşikardır. Kılıçdaroğlu Vizyon Dokümanı ile adaylığını ilan etti. Benim gördüğüm Kemal Kılıçdaroğlu çok düzgün gayret ediyor. Beğeniyor ve hürmet duyuyorum. Tek başına da kalsa uğraş edecektir. Bugün CHP’nin gayretini vaktinde CHP ile arbede etmiş biri olarak hürmetle karşılıyorum. Önemli işler yapıyorlar. Örgütlü siyaset sonuç alır. Erdoğan’a seçim kazandıran takım bugün karşısında. Ali Babacan, Ahmet Davutoğlu yanında değil ve şu anki takımı zayıf.
ECEVİT, İNÖNÜ, YILMAZ VE DEMİREL ARTIK YOK
– 6’lı masanın anayasa taslağına ait ne dersiniz?
Türkiye’nin önceliği anayasa değil. Türkiye aslında uzunluğuna anayasa yapıyor. Boz anayasa yap anayasa. Anayasada bir kasvetimiz yok, anayasaya ahenk ıstırabımız var.
– Türkiye’nin yeni bir anayasaya gereksinimi yok mu?
Yok. Ben Meclis lideri iken parti genel liderleri Süleyman Demirel, Mesut Yılmaz, Erdal İnönü, Necmettin Erbakan, Deniz Baykal, Bülent Ecevit, Ahmet Türk, Faruk Demirtola, Muhsin Yazıcıoğlu ve Aykut Edibali ile anayasa değişikliği yaptık. İktidar uygulamıyor. Onun anayasası yürürlükte değil. Şeri bir anayasa istiyor. Bizim yaptığımız yürürlükteki anayasa da bu nedenle boşlukta kalıyor. Saydığım bu isimlerle anayasayı yaptık. Bu adamlar var mı artık. İşte fark bu.
– Daha evvel söylemediğiniz lakin “Artık vakti geldi” dediğiniz bir şey var mı?
Türk kültüründe “getir götür” yok. Birini iktidara getiriyor lakin götürmüyor. Çivi üzere kalıyor adam orada. Götürmediği için de bayat yemekler midemizi bozuyor.
SİYASETTE MİZAH EN TEMEL UNSURLARDAN
– Siyaset ne kadar sert olsa da AKP öncesindeki siyasi mizah siyasete ve siyaset yapanlara da bir sempati kazandırıyordu. Bu bitti. Siyasi mizahın bitmesinin sakıncası nedir?
Siyasette mizah en temel ögelerden biridir. İki farklı taraf hengame ediyor şayet içine biraz da mizah koymazsan iş cinayete varır. Siyasi mizah o nedenle çok kıymetlidir. Mizah kültürdür. Kültürünüz yoksa mizah yapamazsınız. En uygun yapan Osman Bölükbaşı idi. Hengamede hem yumruk atar hem okşardı.
– Artık olsa bu türlü yapmazdım dediğiniz bir kararınız yahut uygulamanız oldu mu?
Siyaseti bırakmazdım. Geniş kitlelerde Yassıada’dan beri gelen bir sempatim vardı. Yanlış yaptım. Devam etmem gerekirdi. Sıkıntı oy almak değil kelam sahibi olmak.
HÜSAMETTİN CİNDORUK KİMDİR?
İzmir 1933 doğumlu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 27 Mayıs’tan sonra Demokrat Parti yöneticilerinin yargılandığı Yassıada Yargılamaları’nda avukatlık yaptı. Yargılama sürecinde Yüksek Adalet Divanına hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklanarak iki buçuk ay mahpus yattı.
TBMM’nin 17. lideri oldu. Hakikat Yol Partisi ve Demokrat Türkiye Partisi Genel Başkanlığı’nda bulundu. Özal’ın vefatının akabinde bir müddet vekâleten Cumhurbaşkanlığı yaptı.