Bolu’nun Yuva köyünde kusma, ishal ve karın ağrısı şikayetleri devam ediyor. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, olay sayısının 98’e ulaştığını, bunlardan 53’ünün çocuk olduğunu açıkladı. ‘HÜS’ olarak bilinen Hemolitik Üremik Sendrom riskine dikkat çekiyor. Pekala, HÜS nedir? HÜS hastalığı açılımı nedir?
HÜS NEDİR?
Hemolitik üremik sendrom (HÜS), kılcal damar kanaması sonucu Anemi, akut böbrek yetmezliği ve düşük trombosit düzeyi ile tanımlanır. En sık görülen biçimi, kanamalı ishal yapan E. coli (başlıca O157:H7 serotipi) enfeksiyonlarının kimilerinde görülen bir komplikasyondur.
BELİRTİLERİ
Çocuklarda görülen klasik HÜS olayları E. coli O157:H7 serotipinin nedenolduğu kanlı ishalden sonra meydana gelir. Etiyolojide çoğunlukla verotoksin ( E.Coli) ve shiga toksin ( Shigella dysanteria tip 1) sorumludur. Bakterinin neden olduğu yangı reaksiyonu sonucu gelen polimorfonükleer nötrofillere (PMN) bağlanan toksin molekülleri bu hücreler tarafından taşınarak kanda yayılır. Toksin, Gb3 isimli reseptörler taşıyan hücrelere gelince onlara bağlanır, içlerine girip onları öldürür (PMN’lerde Gb3 reseptörü yoktur). Kılcal damarların epitelleri bu reseptörleri taşıdığı için hastalığın birinci evresinde kalın bağırsağı çevreleyen damarlar hasar görüp kanarlar, ishalin kanlı olması bu yolla olur.
İkinci etapta, böbrek kılcal damarlarına ve böbrek endoteline bağlanan toksin orada bir enflamasyon tepkiye neden olup akut böbrek yetmezliğine neden olur. Bunun sonucu kan temizlenemez, idrar üretimi azalır yahut durur, ödem, yüksek tansiyon ve akciğer ödemi meydan gelir.
Kan damarlarının hasara uğraması pıhtılaşma düzeneğini harekete geçirir. Bunun sonucu kandaki trombosit sayısı azalır. Şayet çok büyük bir azalma olursa öteki kanamalar durdurulamaz, deri altında kanamalar (hematom ve purpuralar) görülür, ancak iç kanamalar seçkindir.
Trombositlerin damar duvarlarında birikmesi duvar yüzeyinin artık düzgün olmamasına neden olur. Kan akışı sırasında geçen alyuvarlar bu çıkıntılara takılarak yırtılırlar yahut hasar görürler. Alyuvar sayısındaki bu düşüşe hemolitik anemi denir. Şayet bu anemi değerli bir seviyede olursa dokulara gereğince oksijen gitmemesine neden olur, kan nakli gerekir.
DİĞER ORGANLAR
Toksin başka kılcal damarlara da ulaşabildiği için başka organlar da etkilenebilir. Bu yüzden nörolojik meseleler (havale, baş ağrıları, koma, afazi vs.), karaciğer, pankreas, kalp meseleleri olabilir. Genelde bu tıp meseleler seçkindir ve en önemli olaylarda görülürler.
TÜRLERİ
HÜS, E. coli O157:H7 enfeksiyonlarının %2,7’sinin akabinde görülür. Seçkin olarak Shigella enfeksiyonlarının akabinde da görülebilir.
Yetişkinler de HÜS misal belirtiler ve patoloji gösterir lakin bu, Şiga toksininin değil, aşağıda sıralanan hastalıkların seçkin bir sonucudur: AIDS, antifosfolipit sendromu (Lupus ve genelleşmiş çok pıhtılaşma ile ilişkili), doğum sonrası böbrek yetmezliği, malign hipertansiyon, skleroderma ve kemoterapi (mitomisin, siklosporin, sisplatin ve bleomisin).
Üçüncü bir HÜS çeşidi Kalıtsal HÜS’tur. HÜS olaylarının %5,10’nu oluşturur, kompleman sisteminin denetim dışı aktifleşmesine neden olan kalıtsal bir meseledir. Sık tekrarlanan trombozlar yüzünden mevt oranı yüksektir.
HÜS en çok 6 ay ile 4 yaş ortasında görülür.