Çin Merkezi Hükümeti, kentteki diplomatik temsilciliklere anma bildirilerinin yayımlanmamasına dair ihtarına karşın ABD, Kanada, Avustralya, Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere‘nin temsilcikleri, Tienanmın olaylarını anan açıklama ve paylaşımlarda bulundu.
Hong Kong basınındaki haberlerde Çin Dışişleri Bakanlığı Hong Kong Komitesi Ofisi‘nin, kentteki diplomatik temsilciliklere gönderdiği notta 1989 olayları ile ilgili görüşlerini lisana getirmemeleri, paylaşımlar yapmamalarını istediği tez edilmişti. Pekin’in temsilciliklere notunda “anma etkinliklerinin Çin hükümetine düşman az sayıdaki Çin zıtları tarafından düzenlediği” ve “olayların artık tarih olduğunu ve hatırlanmasında fayda olmadığı” görüşlerini ilettiği ileri sürülmüştü.
ABD’nin Hong Kong ve Makau Başkonsolosluğu, 4 Haziran’ı anmak için yaptığı açıklamada, Dışişleri Bakanı Anthony Blinken‘ın yıl dönümü münasebetiyle yayımladığı Twitter’daki iletisini tekrar paylaştı. İletide Blinken’ın şu tabirlerine yer verildi:
“Dünyanın Tienanmın Meydanı’nda şov yapan ve orada bulunan yiğit insanların demokrasi taleplerini barışçı formda lisana getirmesine şahit oluşunun üzerinden 33 yıl geçti. Anma merasimlerinin yasaklanmasına ve tarihi silme teşebbüslerine karşın, insan haklarının tehdit altında olduğu her yerde savunmak için onları hürmetle anıyoruz.”
Blinken, 3 Haziran’daki iletisinde şu tabirlere de yer vermişti:
“Bugün demokrasi ve özgürlük uğraşı, Hong Kong’da yankılanmaya devam ediyor. Çin’in Hong Kong’da, Sincan’da ve Tibet’te işlediği insan hakları ihlallerinin hesabının verilmesini için sesimizi yükseltmeyi sürdüreceğiz. Çin halkı ve adaletsizliğe karşı çıkan, özgürlüğü savunan tüm beşerler ismine, 4 Haziran’ı unutmayacağız.”
Kanada’nın Hong Kong ve Makau Başkonsolosluğunun Twitter’da yayımladığı iletide da “Kanada, 4 Haziran 1989’da Tienanmın Meydanı’nda ve etrafında barışçıl göstericilerin şiddet yoluyla bastırıldığı trajik olayları anan Hong Konglulara ve başkalarına katılıyor. Kanada, haklarını kullanması engellenenlerin yanında.” tabiri kullanıldı.
Avustralya’nın Hong Kong ve Makau Başkonsolosluğu ise Twitter iletisinde, “Bugün 4 Haziran 1989’da Tienanmın Meydanı’nda hayatını yitirenleri anıyoruz. Avustralya hep üniversal insan haklarına bağlılığını sürdürüyor, her insanın söz, toplanma, siyasi iştirak, din ve inanç özgürlüğünü savunmaya devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan Avrupa Birliği’nin Hong Kong Ofisi ve birtakım üye ülkelerin başkonsoloslukları Brüksel’in 4 Haziran’ı anan iletilerini yine paylaştı.
İngiltere’nin Hong Kong Başkonsolosluğu da Twitter bildirisinde, Başkonsolos Brian Davidson‘un, “Münazara, müzakere ve fikir ayrılığı geçmişten ders çıkarmak için elzemdir. 1989’da Pekin’de yaşananların, bu tarihi anın görgü şahidi olarak, her 4 Haziran’da geçmişi düşünür ve hatırlarım.” sözlerine yer verdi.
HONG KONG’DAKİ ANMA MERASİMİ 3 YILDIR YASAK
Hong Kong’da her yıl yapılan Tienanmın anma merasimleri, 2020’de Covid-19 salgını münasebet gösterilerek yasaklanmıştı. Geçen yıl Ulusal Güvenlik Yasası‘nın yürürlüğe girmesinin akabinde ise anma merasimi yasaklanmış, düzenleyiciler ve iştiraki teşvik edenler yasa kapsamında yargılanmıştı.
Hong Kong polisi bu yıl merasimlerin yapıldığı Victoria Parkı‘nı boşaltırken park etrafında güvenlik tedbirleri aldı. Çok sayıda kişinin polis tarafından durdurularak arandığı ve anma etkinliğinde bulunacağından şüphelenilenlerin sorgulandığı bildirildi.
Çin’de başşehir Pekin’deki Tienanmın Meydanı’nda Nisan 1989’da başlayıp 4 Haziran’a kadar süren ve güç kullanılarak bastırılan protestolarda, resmi olmayan sayılara nazaran 2 binden fazla kişinin ömrünü yitirdiği iddia ediliyor. Tienanmın olaylarının tartışılması ve anmalara husus edilmesi, ülkede bugün hala tabu kabul ediliyor.