Aydın’ın Efeler ilçesi Batı Gazi Bulvarı’nda kaldırım üzerinde bulunan Arap Dede Mezarı’nın yanından her gün binlerce kişi geçerken, bilhassa genç jenerasyon kaldırım üzerinde bulunan piramit formundaki yapının ne olduğunu bilmiyor. Kıssası kadar türbe hakkında anlatılan efsaneler de birçok vatandaşın dikkatini çekerken, türbenin içerisi ise duyarsız vatandaşlar tarafından adeta çöplüğe çevrildi. Bir vakitler birtakım vatandaşların mezar üzerindeki kubbeli alana mum dikerek dilek tuttuklarını hatırlatan Eski Eserler Sevenler Derneği Lideri Mehmet Özçakır, Arap Dede Mezarı’nın ve etrafının bakımının yapılması gerektiğine dikkat çekti.
Her gün binlerce insan bu mezarın yanından geçse de bilhassa gençler oranın bir mezar olduğunu, orada yatırın olduğunu ya da o yapının neden orada bulunduğunu bilmiyor. Arap Dede olarak bilinen mezar ise hala araştırılmaya ve bakıma muhtaç bir alan olarak günümüze kadar geliyor.
“BİRÇOK RİVAYETLER ANLATILAGELMİŞTİR”
Arap Dede Mezarı hakkında günümüze çok sayıda rivayetlerin ulaştığını söz eden Özçakır, “Batı Gazi Bulvarı’nda yer alan kaldırım üzerindeki yatır, oradan geçen herkesin dikkatini çekse de orada kimin yatırı olduğu, geçmişi hakkında kimsenin net bir bilgi sahibi olmadığı bir gerçek. Vaktinde Batı Gazi Bulvarı’nın yol genişletmesi sırasında bu bölgede bulunan geniş bir mezarlık alanı, konutlar ve yerleşimlere açılırken, bu yatırın da o devirde kaldırılmak istendiği buna karşın kepçe ile yapılan çalışmada mezarın yerinin oynatılamadığı günümüze kadar anlatılagelmiştir. Yaşlıların anlattıklarına nazaran kepçe çalışma yapmak istese de mezarı kaldıramamış, her çalışma sonrasında ise mezarın tekrar eski haline geldiği söylenmiştir. Bu yaşananların akabinde mezarın yerinde kalması gerektiğine karar verilmiş. Burası hakkında günümüze kadar çok sayıda rivayetler vardır. Buranın üzerinde çok fazla araştırma yapılamadığı, üzerinde bir kitabe bulunmadığı için kimin mezarı olduğu çok bilinmese de burada yatan kişinin anlatılanlara nazaran eski erenlerden olan Arap Dede olduğu söyleniyor” dedi.
Arap Dede ile ilgili anlatılan bir öyküyü de aktaran Özçakır, “Bir söylenceye nazaran de Arap Dede, buradan geçen her cenazeye ‘Namaz kılmadan gidiyorsan yuh olsun’ dermiş. Bir gün kendi vefat etmiş cenazesi geçerken öbür birisi de ‘Sen her geçen cenazeye, namaz kılmadan gidiyorsan yuh olsun diyordun, artık ne yapacaksın’ diye seslenmiş. O esnada cenazeyi taşıyanlar olduğu yerde durup kalmışlar ve birden cenazenin tabuttan kalkıp doğrulduğunu görmüşler ve Arap Dede; ‘Namazsız niyazsız gidiyorsam bana da yuh olsun’ dediği rivayet edilir. Bu mezar ve etrafı inanç gereği kutsal kabul edilerek, mezarın burada kalmasına müsaade edilmiş. Zira inancımız gereği mezarlarımızı kaldırmak, tahrip etmek çok uygun bulunmaz” dedi.
“MAALESEF ÇÖPLÜK OLARAK KULLANILMIŞ”
Kubbeli piramit formunda çevrilen mezarın duyarsız vatandaşlar tarafından çöplüğe çevrildiğini belirten Özçakır, “Yıllardır Aydın’da kaldırımda bir yatır olarak kalan bu Arap Dede Türbesi, maalesef bugün içini açıp baktığınızda duyarsız vatandaşlar tarafından adeta bir çöplük olarak kullanılmış. Üzeri açıkken gelen geçen şahısların bıraktığı çöplerle dolu. Bunu üzülerek gördük. İnançlarımız doğrultusunda mezarların, kutsal kabul edilen yerlerin pak olması gerekir, şayet bu mezar burada kalmaya devam edecekse de etrafının ve mezarın da bakımlı olmasını bir Aydınlı olarak temenni ediyorum. Evvelce bu mezarın etrafında kolay taşlarla örtülü bellik dediğimiz taşlar vardı. Mezarın yerini belirleyen kolay taşlarla çevrilmiş bir kabirdi. Daha sonra burasının kaldırılmasından vazgeçilince yükseltilerek küçük bir mezar tipine dönüştürülmüş. Muhtemelen belediyeler tarafından demir bir kafesle örtülerek korunaklı bir hale getirilmiş. Fakat vatandaşlarımız burada yatan kişi hakkında bilgi sahibi değil. En azından bilimsel çevrelerce bir araştırma yapılarak, buranın çöplükten kurtarılması gerektiğine korunması gerektiğine inanıyorum. Bazen vatandaşlar buraya gelerek mum dikip dilek dilerdi. Burada mumlar yakıldığına ben geçmişte çok denk gelmiştim. Bu tıp yerlerin gerçek bir mezar olup olmadığı da araştırılamadığı için bir Alihan oğlu İsmail Beyefendi Türbesi üzere önemli bir formda kapalı bir alana dönüştürülememiş. O yüzden bu formda kaldırımda bir alan olarak kalmış. Bu mezar madem bu türlü kalacak en azından araştırılıp tarihçesi yazılarak etrafının bakımı yapılarak bir bellek ya da yazı ile yazılabilir. Burası araştırılmaya muhtaç bir yer” dedi.