Ekonomide alınan yeni tedbirleri Hazine ve Maliye Bakanlığı, BDDK, SPK ve Merkez Bankası duyurdu. İşte 6 maddede ekonomide alınan yeni kararlar;
1- GELİRE ENDEKSLİ SENET (GES)
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk lirası cinsi varlıkların teşvik edilmesi amacıyla gelire endeksli senet ihraç edecek. Sadece gerçek kişilere sunulacak olan gelire endeksli senetler, ülke genelinde gerçekleştirilecek duyuru ve talep toplama işlemleri yoluyla ihraç edilecek. Senetler 3 ayda bir kupon getirisi sağlayacak, ödemede asgari getiri garantisi olacak. Getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecek. Senedin yatırımcıya sağlayacağı nihai getiri oranı, ihraç aşamasında bakanlık tarafından belirlenen getiri oranının, hasılat gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks değeri ile çarpılması yoluyla belirlenecek. Gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi talep toplama işlemleri 15 Haziran’da başlayacak.
GETİRİLERİ GÜÇLÜ OLAN KİT’LERİN GELİRLERİNE ENDEKSLİ OLACAK
Gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi (GES) getirileri, gelir performansı güçlü olan ve bütçeye hasılat aktarımı yapan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) gelirlerine endeksli olacak. Yeni uygulamada, 3 ayda bir ödenecek kuponlar için uygulanacak asgari getiri garantisi sayesinde, vatandaşların gelir paylarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmesi önlenecek. Bununla birlikte, GES’lere konu KİT’lerden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde yatırımcılara ilave getiri sunulacak.
2- TÜKETİCİ KREDİSİNE VADE SINIRI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), tüketici kredilerinde genel vade sınırını 50 bin ila 100 bin lira arasında değişen tutarlar için 24 ay, 100 bin liranın üzerindeki tutarlar için 12 ay olarak belirledi. BDDK, Hazine ve Maliye Bakanlığınca açıklanan adımlar kapsamında, finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik tedbirleri duyurdu. Buna göre Kurul, tüketici kredilerine ilişkin genel vade sınırının, kredi tutarı 50 bin liranın üzerinde 100 bin liranın altında olan krediler için 24 ay, 100 bin liranın üzerinde olan krediler için 12 ay olarak belirlenmesine karar verdi.
3- KREDİ KARTLARININ ASGARİ ÖDEME TUTARI DEĞİŞTİ
Kurum, limiti 25 bin liranın altında olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 20’si; limiti 25 bin liranın üstünde olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 40’ı olarak belirlenmesine karar verdi.
BDDK, devam etmekte olan çalışmalar hakkında şunları kaydetti:
“Konut kredilerinde kredi değer oranının tutar bazlı farklılaştırılması, ticari krediler başta olmak üzere selektif yaklaşımın iyileştirilmesi amacıyla kredilerin yatırım ve ihracat gibi üretken alanlara yönlendirilmesi, yurt dışı yerleşiklerle türev işlem gerçekleştiren tüzel kişilere kullandırılacak kredilerin risk ağırlığının artırılması ve yurt dışı yerleşiklere tahsisli swap imkanının getirilmesi hususlarında gerekli adımlar ivedilikle atılacaktır.”
Düzenleme öncesinde tüketici kredilerinde genel vade sınırını 50 bin lira altındaki tutarlar için 36 ay, 50 bin liranın üzerindeki tutarlar için ise 24 ay vade olarak uygulanıyordu.
4- EMTİA PAZARI KURULDU
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Borsa İstanbul nezdinde Emtia Pazarı’nın kurulduğunu ve altın sertifikası ihracına ilişkin çalışmalara başlandığını bildirdi. SPK, Hazine ve Maliye Bakanlığınca açıklanan adımlar kapsamında, finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik tedbirleri duyurdu. Buna göre Kurul, Borsa İstanbul nezdinde Emtia Pazarı’nın kurulduğunu ve altın sertifikası ihracına ilişkin çalışmalara başlandığını ifade etti.
EMTİA YATIRIMCISI İŞLEMLERİNİ YURT İÇİNDE YAPABİLECEK
BIST bünyesinde kurulan Emtia Borsası ile emtia yatırımı yapmak için yurt dışına gitmek zorunda kalan yatırımcının, işlemlerini yurt içinde yapabilmesi sağlanmış olacak. Bu pazar sayesinde yurt içinde ihracı yapılmış altın sertifikaları alınabileceği gibi demir, çelik, gümüş, bakır gibi emtiaların ihracı halinde işlem görmesi için altyapı oluşturuldu.
Yurt dışı borsalarda halka arz için başvuran şirketler bu işlem için SPK’ye ihraç ücreti ödemek zorunda iken, alınan kararla bu şirketler bahsi geçen ücreti ödeme yükümlülüğünden kurtularak, şirketlerini büyütmek için yurt dışında elde ettikleri halka arz kaynaklarını şirketlerine aktarmada kolaylık yaşayacak.
5- HALKA ARZLARDA ÜCRET İNDİRİMİ
Yurt içinde gerçekleştirilen halka arzlarda yurtdışından fon teminini özendirmek ve şirketlerin yurt dışında sermaye piyasası aracı ihracı yoluyla fon temin etmelerini teşvik etmek amacıyla ilgili ihraçlarda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından tahsil edilen ücretlerde indirime gidildi.
Yurt içinde halka arz olacak şirketler, yabancı yatırımcıdan kaynak sağlarlarsa, sağladıkları kaynak büyüklüğüne göre SPK’ye ödeyecekleri kayıt ücretinde yüzde 90’a varan indirim sağlayacak. Sağlanan bu kaynakla şirketler yurt dışı roadshow ve benzeri tanıtım faaliyetlerini finanse edebilecek. Kararda yer alan başka bir unsurla da şirketlerin SPK hükümlerine göre, yurt dışından sağlayacakları kaynaklar için çıkarmış oldukları borçlanma senetleri ve benzer sermaye piyasası araçları için SPK’ye ödenen ücretlerinde yarı yarıya indirim sağlandı.
İNDİRİM ORANLARI
SPK tarafından yapılan konuyla ilgili açıklamada, halka açık olmayan şirketlerin sadece sermaye artırımı yoluyla paylarının ilk defa halka arz edilmesi işlemlerinde Kurul ücretlerinde değişikliğe gidildiği aktarılarak, yurtdışı yatırımcılara tahsis edilen ve satışı yapılan tutarın sermaye artımına konu payların nominal değerinin en az yüzde 20’sine tekabül etmesi durumunda yüzde 50, yüzde 40’ına tekabül etmesi halinde ise yüzde 90 indirime gidilmesinin kararlaştırıldığı belirtildi. Açıklamada, bu tür başvuruların öncelikli işlemlerden sayılarak ivedilikle sonuçlandırılacağı ifade edilerek şunlar kaydedildi:
“Yurtdışında ihraç edilecek pay dışındaki sermaye piyasası araçları ihraçlarında alınacak Kurul ücretlerinde yüzde 50 indirime gidilmesine, halka açık olmayan şirketlerin yurtdışında paylarının ihraç edilmesi işlemlerinde Kurul ücreti alınmamasına karar verilmiştir.”
6- TCMB’DEN ZORUNLU KARŞILIK ADIMI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türk lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere yüzde 10 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık oranını yüzde 20’ye yükseltti. TCMB, resmi sitesinde yabancı para yükümlülükler için Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesisi ve zorunlu karşılıklar hakkında basın duyurusu paylaştı. Duyuruda, geçen ayki Para Politikası Kurulu metninde değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağının kamuoyu ile paylaşıldığı hatırlatıldı.
Duyuruda, şunlar kaydedildi:
“24 Haziran’da devreye alınacak olan teminat havuzunda Türk lirası sabit kıymetlerin ağırlığını arttıran uygulamayı tamamlayıcı nitelikte bir uygulama olarak bankalar, yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonlarına karşılık ilave olarak Türk lirası cinsinden uzun vadeli sabit faizli menkul kıymet tesis edeceklerdir. Bu uygulama ile liralaşma stratejisi kapsamında para politikasının etkinliğinin arttırılması amaçlanmaktadır. İlk tesis 29 Temmuz tarihinde gerçekleşecektir. Finansal istikrarın desteklenmesi amacıyla 23 Nisan 2022 tarihli basın duyurusuyla paylaşılan Türk lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere yüzde 10 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık oranı yüzde 20’ye yükseltilmiş olup, tesisi 8 Temmuz’da gerçekleşecektir.”
Öte yandan bugünkü Resmi Gazete’de “Yabancı Para Yükümlülükler İçin Türk Lirası Cinsinden Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğ” de yayımlandı. Tebliğde menkul kıymet tesisine tabi yükümlülük tutarının hesaplanması, menkul kıymet tesis oranı, süresi, yaptırım uygulanması ve istisnai haller gibi detaylar yer aldı.
Buna göre, hesaplanan yükümlülük tutarı için menkul kıymet tesis oranı yüzde 3 olarak belirlendi. Ayrıca Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca hesaplanacak gerçek ve tüzel kişi yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşüm oranına göre ilave olarak menkul kıymet tesis edilecek. İlave edilecek menkul kıymet tesis oranı gerçek ve tüzel kişi dönüşüm oranı ayrı ayrı olmak üzere yüzde 5’in altında kalan bankalar için 7 puan, yüzde 5-10 arasında olan bankalar için 2 puan olacak.
Bankalarca; menkul kıymetlerin süresinde tesis edilmemesi veya eksik tesis edilmesi, yapılacak incelemeler sonucu tesis edilecek menkul kıymetlerin eksik hesaplandığının tespit edilmesi hallerinde, eksik tesis edilen menkul kıymetlerin 3 katı tutarında ABD doları cinsinden mevduat, Merkez Bankası nezdinde açılan bloke hesaplarda menkul kıymetlerin eksik tesis edildiği süreler dikkate alınarak faizsiz olarak tutulacak. Faizsiz mevduat tutulmaması halinde eksik tesis edilen tutarlara tesis süresi esas alınarak cezai faiz uygulanacak. Cezai faiz oranı, tesis döneminin ilk günü Merkez Bankasının ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranının 1,50 katsayısıyla çarpımı sonucu hesaplanan oran olacak. Tebliğ, 24 Haziran’da yürürlüğe girecek.