Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ortasındaki tansiyon, Mayıs ayının başında boyut atlamıştı. Hatırlarsanız Süleyman Soylu, Ümit Özdağ için “hayvandan da aşağı” diyerek ağır hakaret etmişti. Ümit Özdağ da bu hakaretin akabinde Süleyman Soylu’yu düelloya davet etmiş, İçişleri Bakanlığı önüne yürümek istemişti.
Belli ki Süleyman Soylu sıkıntıyı kişiselleştirdi ve dün Hatay Valiliği’ne enteresan bir karar aldırttı. Ümit Özdağ, sığınmacı yoğunluğunun en yüksek olduğu Hatay’a gelecek, kentte açıklama yapacaktı. Lakin Ümit Özdağ’ın Hatay’a girişi yasaklandı. Evet… Kentin girişinde durdurulan Özdağ ve takımı, kente alınmadı. Bir milletvekili olmasından öte bir yurttaş olarak kente girişinin yasaklanması epeyce tuhaf bir uygulama. Geçmişte 1 Mayıs’larda görürdük, İstanbul’a giriş durdurulurdu. Bu yol çoklukla siyasetten tecrit edilmiş solculara uygulanırdı. Bu sefer Ümit Özdağ bu yasağa maruz kaldı. Hatay Valiliği’nin açıklamasını okumak isteyenler buraya
***
Sığınmacı problemi üzerinden yürüyen bu tartışma, geri planda ilerleyen bir projeyle ilintili. Suriye’nin kuzeyinde, daha evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da açıkladığı, 240 bin konutluk bir inşaat sürüyor. Operasyon AFAD (Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı) bünyesinde organize ediliyor. Operasyonun uyumu da İçişleri Bakanı Yardımcısı İsmail Çataklı tarafından sürdürülüyor. AFAD’ın İçişleri Bakanlığı’na bağlı olması da Süleyman Soylu’yu sıkıntının direkt muhatabı haline getiriyor.
İçişleri Bakanı Yardımcısı İsmail Çataklı, bu bahiste kamuoyuna sık sık demeç veriyor. Son olarak 21 Haziran’da TBMM’nin konut sahipliğinde düzenlenen Global Parlamenter Göç Konferansı’da konuşan Çataklı şöyle diyor;
“Şu ana kadar yürüttüğümüz çalışmalar sayesinde Suriye’ye, Türkiye’nin operasyonlarla güvenliğini sağladığı bölgelere 507 bin Suriyeli istekli geri dönüş yaptı. En son Sayın Cumhurbaşkanımızın kamuoyuna duyurduğu bir çalışmayla memleketler arası kimi yardım kuruluşlarının takviyesiyle 1 milyon Suriyeli’nin geri dönüşünü sağlamayı hedefliyoruz. Bu çerçevede 13 bölgede yerleşim alanları kurulacak ve içlerinde yalnızca konutlar değil, ticarethaneler, toplumsal alanlar, idare merkezleri de bulunacak. Bu bölgelerden de 3’ünün bütün ayrıntı projeleri hazırlandı. İnşallah yakın vakit içinde inşaatı da başlayacak.”
İsmail Çataklı’nın açıkladığı projenin ayrıntıları için İçişleri Bakanlığı’ndaki kaynakları aradım. Ama anladığım kadarıyla süreç son derece zımnî yürütülüyor. İçişleri Bakanlığı’ndaki kaynaklardan edindiğim bilgiye nazaran Suriye’nin kuzeyinde, TSK’nın denetimi altında bulunan yerleşim yerlerine organize sanayi bölgeleri inşa ediliyor ve tarım alanları yapılıyor. Elbette buralarda çalışması planlanan çalışanların barınması için konut projeleri de hazır. Böylelikle birinci etapta 1 milyon Suriyeli sığınmacının bu bölgeye gönderilmesi planlanıyor.
***
Seçimlere en çok 1 yıl var. Plan hayata geçerse, seçimlerin arifesinde 1 milyon sığınmacı Suriye’ye gönderilmek üzere yola koyulacak. Bu tablo, tıpkı vakitte propaganda savaşlarını da beraberinde getirecektir. Pekala taraflar nasıl konumlanacak?
İktidar cephesi, “Gördünüz, sığınmacıları gönderiyoruz” diyecek, iktidar basını, sığınmacı meselesinin çözüldüğünü ima eden yayınlar yapacak.
Bu vakte dek sığınmacı meselesini bir ulusal güvenlik krizi olarak kavrayan siyasetçiler ise muhtemelen “yetmez fakat evet” pozisyonuna düşecek, “güzel ancak hepsini gönderin” diyecekler. Aksi halde, samimiyetlerini kaybedecekler, “gönderiyoruz işte daha ne istiyorsunuz?” sorusuna temelli bir karşılık veremeyecekler.
Peki çok propaganda savaşının ortasındaki hakikat ne olacak? 1 milyon Suriyeli TSK’nın denetim ettiği bölgelere gönderilecek. Buradan Türkiye’ye geçişleri ya da Suriye’nin iç kesitlerine gitmeleri yasaklanacak. Böylelikle bölge bir üretim üssüne dönüştürülecek.
Sığınmacıların emeği Türkiye’nin KOBİ’lerine can oluyor. Hasebiyle, sığınmacıların gitmesi, Türkiye’de kayıt dışı emeği sömürerek büyüyen iş etraflarına ziyan verecek. Bu sorunun tahlili için de MÜSİAD’la işbirliği halinde bölgede organize sanayi bölgesi inşa edilecek. Biliyorsunuz, insanlık tarihinde bu tip bir iş rejimine “çalışma kampı” deniyor. Elbette, sığınmacı sıkıntısını sınıfsal bağlamından tümüyle koparıp ulusal güvenlik krizi bağlamında ele alan siyaset için çalışma kampları sorun oluşturmayacak. Hatta yükseltilen milliyetçi hamaset “Suriyeliler çalışıyor, Türkler kazanıyor” masalını bile anlatabilecek.
Asıl soruya gelelim. Pekala sorun gelecekte nasıl derinleşecek? İktidar, Suriye Rejimi’yle görüşmeden, Türkiye’deki Suriyelileri, Suriye’nin kuzeyine yerleştirmeye çabalıyor. Bir değil, on değil, 1 milyon Suriyeli… Pekala yarın? Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Suriye’nin toprak bütünlüğünden yana olduğunu her fırsatta söylüyor. Buradan hareketle, bugün TSK’nin denetim ettiği bölgeleri ilhak etmeyeceğimiz anlaşılıyor. O halde yarın TSK, bugün denetim ettiği topraklardan çekildiğinde, orada inşa edilen çalışma kampları ne olacak? Pekala ya, oraya yerleştirilen Suriyeliler? Bunların hepsi şimdi muamma…
Belli ki, gelecek haftalarda, sığınmacı krizini tekrar konuşmaya başlayacağız. Lakin bu sefer konuşturan AKP olacak.